Αδριανός Γολέμης: Ο γιατρός των αστροναυτών που θέλει να γίνει ο πρώτος Έλληνας αστροναύτης

Για τον Αδριανό Γολέμη, ο ουρανός δεν αποτελεί όριο: Τα όνειρά του, τον έχουν ξεπεράσει και με σκληρή δουλειά, επιμονή και τύχη, όπως αναφέρει ο ίδιος, εργάζεται για να τα κάνει πραγματικότητα.

Εργάζεται ήδη ως γιατρός στο Ινστιτούτο MEDES, του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αστροναυτών (EAC) που είναι συνεργάτης του Ευρωπαϊκού Κέντρου Διαστήματος (ESA) – είναι δηλαδή γιατρός που παρακολουθεί την υγεία των αστροναυτών του οργανισμού τόσο κατά την προετοιμασία όσο και κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο διάστημα. Παράλληλα όμως είναι και ο μοναδικός Έλληνας που έχει φτάσει «μια ανάσα» προτού γίνει και ο ίδιος αστροναύτης, εκπροσωπώντας τη χώρα μας – μια διαδικασία που πλέον αφορά σε πολιτικές ισορροπίες, χρηματοδότηση και πολιτική βούληση, όπως επισημαίνει μιλώντας στα Πρόσωπα 2023 του CNN Greece. Ενδιάμεσα, έχει προλάβει να ζήσει κι ένα διάστημα στην Ανταρκτική, σε συνθήκες διαστήματος, για λόγους έρευνας.

Ο ίδιος μίλησε στο CNN Greece για το ξεχωριστό του αντικείμενο αλλά και τους επόμενους στόχους του Δείτε στο βίντεο που ακολουθεί όσα μάς είπε:

Ο Αδριανός Γολέμης μεγάλωσε στη Λάρισα, όπου τελείωσε το σχολείο και στη συνέχεια σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η πορεία του συνεχίστηκε στο Στρασβούργο, όπου παρακολούθησε ένα master course, σχετικό με τις επιστήμες διαστήματος, επειδή πάντα ο χώρος του διαστήματος «τον τραβούσε», όπως μας λέει. Από εκεί, βρέθηκε στην Ανταρκτική, για έναν χρόνο: «Βρέθηκα στην Ανταρκτική, για έναν χρόνο, σε συνθήκες πλήρους απομόνωσης όπως είναι αυτές που βιώνει ο άνθρωπος στο διάστημα, ως ο γιατρός που διεκπεραίωσε τα ερευνητικά πρωτόκολλα της Ευρώπης. Αυτό, φυσικά, με βοήθησε και σαν εμπειρία και σαν βιογραφικό, να βρεθώ στη συνέχεια στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Αστροναυτών, όπου κάνουμε την ιατρική υποστήριξη σε αστροναύτες σήμερα».

Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Αστροναυτών είναι ουσιαστικά η αντίστοιχη «NASA» για την Ευρώπη, εκεί όπου συμβαίνουν όσα σχετίζονται με το διάστημα και αφορούν στις χώρες της ηπείρου. Ο Αδριανός Γολέμης ασχολείται με την ιατρική υποστήριξη των αστροναυτών, η οποία, όπως εξηγεί, αφορά σε ένα σύνολο δραστηριοτήτων: «Το σώμα μας, όταν φεύγουμε από τη βαρύτητα της Γης, αλλάζει, προσαρμόζεται. Αυτό πολλές φορές έχει κάποια συμπτώματα. Ο ρόλος ενός γιατρού είναι πρώτον, να διεξάγει όλα τα ιατρικά τεστ πριν την πτήση, ώστε να βεβαιωθούμε ότι ο άνθρωπος που θα στείλουμε στο διάστημα είναι όσο πιο υγιής γίνεται, άρα να μην κινδυνεύσει».

Στη συνέχεια, ο γιατρός των αστροναυτών φροντίζει να προλάβει όλες τις αλλαγές που θα συμβούν στο ανθρώπινο σώμα κατά την παραμονή του στο διάστημα, ώστε να έχουν τις μικρότερες δυνατές επιπτώσεις: «Μιλάμε για αλλαγές όπως ο αποπροσανατολισμός, έχουμε επίσης αλλαγή του ενδοαγγειακού όγκου όπως λέμε, δηλαδή της κατανομής του αίματος στο σώμα μας, έχουμε αλλαγές στο ανοσοποιητικό. Έχουμε, φυσικά, τον παράγοντα της ακτινοβολίας, που είναι πολύ περισσότερη η ακτινοβολία όταν είμαστε μακριά από τη Γη, έξω από τη μαγνητόσφαιρα και την ατμόσφαιρα. Όλα αυτά, λοιπόν, είτε τα παρακολουθούμε είτε τα προλαβαίνουμε με άσκηση, με ειδικά πρωτόκολλα φυσιοθεραπείας, με φυσικά φάρμακα, τα οποία ενίοτε χορηγούμε έως και τελευταία στιγμή πριν την εκτόξευση, ενώ κάθε αστροναύτης έχει μαζί του φάρμακα, που με τη δική μας παρότρυνση, μπορεί να λάβει κατά τη διάρκεια της αποστολής».

Το καθήκον των γιατρών των αστροναυτών δεν ολοκληρώνεται με την εκτόξευση. Αντίθετα, καθ΄ όλη τη διάρκεια της αποστολής, βρίσκονται σε εγρήγορση: «Είναι, θα λέγαμε, μία καθολική επιμέλεια της υγείας ενός ανθρώπου, που πρέπει, οφείλει να είναι σε άριστη κατάσταση, ώστε να αποδώσει, να μην επηρεάσει την έρευνα και να μην θέσει σε ρίσκο την αποστολή».

Έτσι, πρακτικά, η αποστολή «χωρίζεται» σε στάδια: «Έχουμε το pre-flight κομμάτι, πριν να πετάξουν οι αστροναύτες, οπότε περνάμε μια σειρά από τεστ που έχουν συμφωνηθεί σε διεθνές επίπεδο και τα οποία εξασφαλίζουν ότι κανένα σύστημα του οργανισμού δεν είναι εκτεθειμένο, δεν πάσχει. Άλλωστε, επειδή κανείς μας δεν έχει την τέλεια υγεία, όλοι έχουμε κάποιο μικρό ψεγάδι, εμείς προσπαθούμε να βελτιώσουμε ό,τι μπορούμε».

Αυτή την περίοδο, ο Αδριανός Γολέμης είναι ο γιατρός ενός Σουηδού αστροναύτη: «Βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή εν αναμονή της πτήσης ενός Σουηδού αστροναύτη, τον Ιανουάριο και έχω τη χαρά να είμαι ο γιατρός του σε αυτή την αποστολή».

Καθώς πλησιάζει η στιγμή της εκτόξευσης, γιατροί και αστροναύτες, τίθενται σε καθεστώς καραντίνας για μία περίοδο δύο εβδομάδων, κατά την οποία συνεχίζονται τα ιατρικά τεστ και προετοιμάζεται το σώμα να βρεθεί σε κατάσταση έλλειψης βαρύτητας. «Υπάρχουν φάρμακα που προλαβαίνουν τους εμέτους που φέρνει η έλλειψη βαρύτητας – φανταστείτε, να είμαστε σε ένα τρενάκι του λούνα παρκ που πέφτει συνέχεια. Είναι λογικό ότι κάποια στιγμή θα αισθανθούμε άβολα», εξηγεί χαρακτηριστικά ο κ. Γολέμης.

«Την ημέρα της εκτόξευσης είμαστε κοντά στον πύραυλο και φυσικά, έτοιμοι να παρέμβουμε, εάν χρειαστεί κι από εκεί και πέρα, ξεκινάει μία περίοδος, στην οποία ο αστροναύτης είναι στο διάστημα και ο γιατρός στη Γη. Εκεί λοιπόν κάνουμε τηλεϊατρική και φροντίζουμε, με απευθείας κλήση στους αστροναύτες μία φορά την εβδομάδα αλλά και μετρώντας κάποια τεστ που κάνει ο ένας στον άλλον, να παρακολουθούμε το επίπεδο της υγείας τους», αναφέρει ο γιατρός και συνεχίζει: «Όταν πλησιάζουμε στο τέλος της αποστολής, δίνουμε κάποια φάρμακα, προετοιμάζοντας το σώμα για να έρθει στη Γη και είμαστε στον χώρο της προσεδάφισης ή της προθαλάσσωσης για να υποδεχθούμε το πλήρωμα και να κάνουμε τις πρώτες βοηθητικές κινήσεις, για να επανέλθουν οι αστροναύτες στην καθημερινότητα. Όταν κάποιος επιστρέφει μετά από μήνες σε καθεστώς έλλειψης βαρύτητας, όλος ο οργανισμός έχει αλλάξει: Ακόμα και η μυική μάζα, η ισορροπία, όλα αυτά είναι κάτι που πρέπει κανείς να ανακτήσει, οπότε εμείς παίζουμε έναν ρόλο υποστηρικτικό ώστε να επανέλθουν σε μία κανονική ζωή».

Ο γιατρός που θέλει να γίνει αστροναύτης

Για τον Αδριανό Γολέμη, η σχέση με το διάστημα δεν σταματά στην ιατρική παρακολούθηση των αστροναυτών, καθώς παρόλο που βρίσκεται στην «πηγή», έχει στόχο να πιει και «όλο το νερό». Στόχος του είναι να γίνει ο ίδιος αστροναύτης και μάλιστα έχει καταφέρει να περάσει την επιλογή των αστροναυτών, μια διαδικασία που στην Ευρώπη γίνεται μία φορά τα 15 χρόνια για να επιλεχθούν αυτοί που θα ταξιδέψουν στο μέλλον στο διάστημα για να εκτελέσουν τα ερευνητικά προγράμματα ή ακόμα και να εξερευνήσουν -στο μέλλον- τη Σελήνη. Πρόκειται για μία διαδικασία που διαρκεί περίπου 1,5 χρόνο και έχει 6 φάσεις, οι οποίες ξεκινούν με τεστ γνωσιακά, προσανατολισμού, μνήμης, υπολογισμών ακόμα και πιλοταρίσματος, ενώ συνεχίζεται με προσωπικές συνεντεύξεις και ιατρικές εξετάσεις.

«Είναι πραγματικά χαρά μου που αποτέλεσα πέρυσι τον πρώτο Έλληνα που πέρασε και τα έξι στάδια, καθώς αυτό μας δίνει τη δυνατότητα στο μέλλον, τα επόμενα χρόνια, να εκπροσωπήσουμε τη χώρα μας στο διάστημα. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει αυτό, κανένας Έλληνας δεν έχει ταξιδέψει στο διάστημα και είμαστε από τις λίγες χώρες, πλέον, στην Ευρώπη που δεν έχουν ακόμα αστροναύτη», εξηγεί ο κ. Γολέμης, προσθέτοντας πως πρόκειται για ένα υπό ανάπτυξη πεδίο, στο οποίο η χώρα μας μπορεί να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο: «Χρειαζόμαστε την υποστήριξη της πολιτείας, να δείξει έμπρακτα ότι ενδιαφέρεται γι’ αυτό και να πραγματοποιήσει μία επένδυση. Πρόκειται άλλωστε για χρήματα, τα οποία επιστρέφουν στη χώρα και ως συμβόλαια για τη βιομηχανία της Ελλάδας. Κοιτώντας γύρω μας θα δούμε πολλές χώρες, ίδιες ή μικρότερες από την Ελλάδα, οι οποίες κάνουν δυναμική είσοδο σε αυτόν τον χώρο, επομένως νομίζω είναι και η σειρά μας να έχουμε την ελληνική σημαία στο διάστημα».

«Διαστημικές» εμπειρίες ζωής

Παρόλο που – προς το παρόν, τουλάχιστον – ο Αδριανός Γολέμης δεν έχει «πραγματική» εμπειρία από το διάστημα, έχει ζήσει μια σειρά από εμπειρίες που έχουν επηρεάσει τον τρόπο σκέψης του και τον ίδιο του τον εαυτό – θα μπορούσαμε, ίσως να τις χαρακτηρίσουμε και «διαστημικές»: «Δυνατές εμπειρίες σε αυτό το μονοπάτι, θεωρώ ότι υπήρξαν πολλές. Για παράδειγμα, η πρώτη φορά που έκανα παραβολική πτήση, η οποία είναι μία πτήση στην οποία ελεγχόμενα, το αεροπλάνο πέφτει, ώστε να βιώσεις την έλλειψη βαρύτητας και να δούμε τι συμπτώματα έχει στον οργανισμό σου. Επίσης, η εμπειρία στην Ανταρκτική, ήταν μια πολύ δυνατή εμπειρία, η οποία από τη μία σε δυσκολεύει αλλά από την άλλη σε δυναμώνει και σου δίνει κάποια εφόδια».

Ο ίδιος, πάντως, παρά τα όσα έχει ήδη βιώσει, δεν σταματά να ονειρεύεται ακόμα περισσότερα: «Το πιο μεγάλο μου όνειρο θα έλεγα ότι είναι να καταφέρουμε σαν χώρα να κάνουμε αυτό το μικρό σχετικά βήμα που μας μένει και να βρεθούμε σε μία επανδρωμένη αποστολή, αλλά δεν θα εστίαζα μόνο στα επαγγελματικά. Και στα προσωπικά, να δημιουργήσω οικογένεια, θα το έβαζα και αυτό σαν έναν από τους στόχους της επόμενης δεκαετίας».

Όσο για το πιο «κρίσιμο» ερώτημα, αυτό που «οφείλουν» να απαντούν όσοι ασχολούνται με το διάστημα, το «Τι υπάρχει εκεί έξω;» ο Αδριανός Γολέμης είναι κατηγορηματικός: «Θα μιλήσουμε με γεγονότα, με όσα γνωρίζουμε επιστημονικά. Φεύγοντας από τη Γη, από την ατμόσφαιρα, βρισκόμαστε σε ένα είδος κενού. Δεν υπάρχει ύλη ή υπάρχει πολύ μικρή ποσότητα ύλης. Προχωρώντας, είτε θα βρεθούμε σε κάποιο άλλο ουράνιο σώμα, στη Σελήνη, στον πλανήτη Άρη ή αν προχωρήσουμε ακόμα πιο πέρα, όπως τα διαστημόπλοια Voyager, θα βρεθούμε έξω από το ηλιακό μας σύστημα. Δεν γνωρίζουμε όμως αν υπάρχει ευφυής ζωή στο διάστημα, δεν έχουμε αποδείξεις για κάτι τέτοιο. Αυτό που έχουμε όμως και μπορούμε να κάνουμε είναι να κοιτάξουμε τη στατιστική: Από την αστρονομία, γνωρίζουμε ότι υπάρχουν πάρα πολλοί πλανήτες παρόμοιοι με τη Γη, αλλά πάρα πολύ μακριά μας. Άρα, στατιστικά, μπορούμε να υποθέσουμε και να περιμένουμε ότι και κάπου αλλού υπάρχει ζωή παρόμοια με της Γης».

Δείτε εδώ το αφιέρωμα του CNN Greece στα Πρόσωπα 2023

^{Συντελεστές:
• Premium Content Manager | Σοφία Μαυραντζά • Project Manager | Δέσποινα Γαβριήλ • Head of Multimedia & Σκηνοθέτης | Σεραφείμ Ντούσιας • Head of Creative | Γιώργος Σπηλιόπουλος • Αρχισυνταξία | Χρύσα Γρίβα • Οπερατέρ | Στάθης Κεφάλας, Nicholas Cornford, Γιώργος Αποστολόπουλος • Μοντάζ | Νίκη Μαλλιωτάκη, Σταύρος Λογοθέτης • Motion Graphics Designer | Σταύρος Σιδέρης • Φωτογραφίες | Λευτέρης Παρτσάλης • Σύνταξη | Ιωάννα Κατσίμπα, Γεωργία Γαραντζιώτη • Οργάνωση Παραγωγής | Γιώργος Χατζής}