Η φρίκη του Τσερνόμπιλ έγινε ποπ κουλτούρα

Τετάρτη, 12 Ιουνίου 2019 14:25

Η σειρά του ΗΒΟ «Τσερνόμπιλ» έσπασε ταμεία. Ήδη στα ratings του IMDb είναι πρώτη με σχεδόν 10/10, όλοι μιλάνε γι αυτήν και όλοι γράφουν γι αυτήν. Έκανε, επίσης, το φριχτό πυρηνικό δυστύχημα κάτι σαν μόδα. Κι όπως όλες οι μόδες, κινδυνεύει να θάψει από κάτω της, την πραγματικότητα.

Είναι μόδα, διάβαζα, για τους ινφλουένσερς του Instagram να πηγαίνουν στο Τσερνόμπιλ και να βγάζουν φωτογραφίες. Ο τουρισμός στη συγκεκριμένη περιοχή θ’ ανέβει κατά 40% φέτος το καλοκαίρι σε σχέση με πέρυσι. Η βιομηχανία έχει στηθεί ήδη και φυσικά κανείς δεν θα φύγει από κει χωρίς ένα μικρό αναμνηστικό, αυθεντικό ή όχι, όπως πάμε στο Βερολίνο και αγοράζουμε θραύσματα του τείχους.

Η σειρά του ΗΒΟ είναι πράγματι ανατριχιαστική.

Δεν θα μπορούσε να μην είναι, καθώς περιγράφει την πιο ανατριχιαστική πτυχή του δυστυχήματος που ήταν η συγκάλυψη. Σε ένα καθεστώς που η συγκάλυψη ήταν το μεσαίο του όνομα, δεν θα περίμενε φυσικά κανείς κάτι διαφορετικό. Όμως, πόσο διαφορετικά υπήρξαν -και εξακολουθούν να είναι- τα πράγματα και στον ελεύθερο κόσμο;

Το 1979 ο Τζέιμς Μπρίτζες έφτιαξε μια ταινία εξ’ ίσου αν όχι πιο ανατριχιαστική με το «Τσερνόμπιλ», το «Σύνδρομο της Κίνας». Το «Σύνδρομο της Κίνας» ήταν πιο ανατριχιαστικό για πολλούς λόγους.

Επειδή περιέγραφε κάτι που ο κόσμος μέχρι τότε δεν είχε ζήσει ποτέ και πάντα αυτό που δεν έχεις ζήσει είναι πιο τρομακτικό ως πιθανότητα διότι δεν γνωρίζεις και τις συνέπειές του.

Ήταν επίσης κάτι που ο κόσμος έως τότε δεν είχε καν φανταστεί ότι μπορεί να συμβεί, η πυρηνική ενέργεια ήταν η σωτηρία της ανθρωπότητας εάν τη χρησιμοποιούσαμε για ειρηνικούς σκοπούς, αυτό δεν μας είχαν πει μετά τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι;

Η ταινία αντιμετωπίστηκε, φυσικά, με απόλυτο σκεπτικισμό και σε κάποιες περιπτώσεις επιθετικά από τη βιομηχανία της πυρηνικής ενέργειας: Ήταν τρελή φαντασία, αυτά δεν γίνονται, ήταν υπονομευτική και τα λοιπά.

Η πραγματικότητα είναι χειρότερη από τη φαντασία

Μόλις δώδεκα μέρες μετά την πρεμιέρα της ταινίας, συνέβη αυτό που κανείς δεν ήθελε να πιστέψει. Έγινε η μερική τήξη του αντιδραστήρα στο εργοστάσιο Three Mile Island στην Πενσιλβάνια και ο κόσμος κατάλαβε για πρώτη φορά ότι η φαντασία είναι φτωχή μπροστά στην πραγματικότητα.

Ο ένας από τους αντιδραστήρες στο Three Mile Island, λίγο μετά το ατύχημα. @AP Photo/Barry Thumma

Κι όμως, παρά την ανυπολόγιστη καταστροφή, ο κόσμος χρειάστηκε άλλα 7 χρόνια, ώσπου να καταλάβει ότι παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις, τελικά καθόταν πάνω σε μια πυρηνική βόμβα, κάπως τρομακτικά μεγαλύτερη απ’ αυτή της Χιροσίμα μάλιστα.

Το 1986 ο πλανήτης έμεινε ακίνητος με το άκουσμα της είδησης για την έκρηξη στο Τσερνόμπιλ, αλλά και πάλι δεν είχε καταλάβει ούτε κατ’ ελάχιστο τι σήμαινε αυτό.

Από το 1952 μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί στον κόσμο περίπου 150 σοβαρά πυρηνικά ατυχήματα. Ως σοβαρά αναφέρονται αυτά που έχουν ως συνέπεια να χαθούν ανθρώπινες ζωές, ή ζημιές άνω των 50.000 δολαρίων.

Στο σύνολό τους τα ατυχήματα αυτά έχουν προκαλέσει ζημιές περίπου 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Το κόστος σε ζωές είναι ανυπολόγιστο, καθώς συχνά έρχεται πολλά χρόνια ή και δεκαετίες μετά.

Το κόστος στο οικοσύστημα είναι δραματικό. Σε πολλές περιπτώσεις είναι μη-αναστρέψιμο.

Τα περισσότερα από αυτά τα ατυχήματα έγιναν μετά το Τσερνόμπιλ. Κατά πλειοψηφία, στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μερικά στο Βέλγιο, τη Γερμανία και τη Γαλλία. Το σοβαρότερο στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας, το 2011.

Φουκουσίμα @AP Photo/Yoshikazu Tsuno, Pool

Όλα αυτά τα ατυχήματα θα παράγουν ανθρώπινα θύματα για πολλά χρόνια στο μέλλον. Όπως θα συνεχίσουν να καταστρέφουν το οικοσύστημα τα απόβλητα αλλά και οι ίδιοι οι αντιδραστήρες ακομα και όταν κλεισουν και σφραγιστούν.

Για εξίσου πολλά χρονια το Τερνόμπιλ θα βρίσκεται στη θέση του, ακινητοποιημένο στο χρόνο, σκηνικό για τις φωτογραφίσεις των ινφλουένσερς, όσο ο κόσμος θα συνεχίζει να αγνοεί την πραγματικότητα, την αναγκαιότητα να στραφεί ολοκληρωτικά σε άλλες, «πράσινες» μορφές ενέργειας και να εξαλείψει εντελώς από τον πλανήτη τον πυρηνικό κίνδυνο είτε αυτός τον απειλεί με τη μορφή βαλλιστικών πυραύλων, είτε καμουφλαρισμένος πίσω από έναν «ειρηνικό» αντιδραστήρα.