Υπόθεση Σκριπάλ: Τι είναι ο νευροτοξικός παράγοντας Novichok
Έχει περιγραφεί ως ένα από τα πλέον θανατηφόρα χημικά όπλα που έχουν αναπτυχθεί ποτέ. Αλλά το Novichok, η ουσία που όπως επιβεβαίωσε η Βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι χρησιμοποίηθηκε στην απόπειρα δολοφονίας του Ρώσου πρώην κατασκόπου Σεργκέι Σκριπάλ και της κόρης του Γιούλια, δεν είναι απλώς θανατηφόρο, είναι και τελείως ασυνήθιστο.
Μάλιστα, είναι τόσο ασυνήθιστο που μόνο ελάχιστοι επιστήμονες εκτός της Ρωσίας είχαν ποτέ κάποια πραγματική εμπειρία με αυτό. Η ουσία, που σημαίνει «νεοφερμένος» ή «νεοσύλλεκτος» στα ρωσικά, αναπτύχθηκε για πρώτη φορά κρυφά από τη Σοβιετική Ένωση κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου τη δεκαετία του ’80, ως μέτρο αντιμετώπισης των αμερικανικών χημικών όπλων άμυνας.
Η ύπαρξή της παρέμεινε μυστική μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’90, όταν διέρρευσαν σκόπιμα πληροφορίες σχετικά με την παραγωγή της από τον δυσαρεστημένο σοβιετικό επιστήμονα Vil Mirzayanov. Ακόμα μέχρι σήμερα, καμιά χώρα εκτός της Ρωσίας δεν έχει παράγει αυτή την ουσία.
Αυτή ακριβώς η πληροφορία οδήγησε την βρετανική κυβέρνηση στο συμπέρασμα ότι ήταν πολύ πιθανό είτε η Ρωσία να επιχείρησε να σκοτώσει τον Σκριπάλ, είτε ότι έχασε τον έλεγχο των νευροτοξικών της παραγόντων.
Ρωσικά χέρια παντού
Μιλώντας στο CNNi, ο ειδικός επί των χημικών όπλων Hamish de Bretton-Gordon περιέγραψε το Novichok ως ένα «πολύ εξελιγμένο χημικό όπλο» που μόνο ένας πολύ μικρός αριθμός κρατών θα μπορούσε να χειριστεί.
«Είναι δύσκολο να φανταστούμε ένα σενάριο που να μην περιλαμβάνει ρωσικά χέρια σε αυτό», ανέφερε και πρόσθεσε: «Η πιθανότητα ότι εγκληματίες ή τρομοκράτες έκλεψαν την ουσία υπάρχει, και περιμένουμε την εξήγηση του Ρώσου πρέσβη στο Λονδίνο. Ωστόσο τη βρίσκω εξαιρετικά απίθανη».
Πηγή: REUTERS/Henry Nicholls
Τι είναι το Novichok;
Σύμφωνα με τον καθηγητή Gary Stephens, το Novichok είναι πιο «επικίνδυνος και εξελιγμένος» νευροτοξικός παράγοντας από το σάριν, το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί σε επιθέσεις χημικών στη Συρία, ή το VX, που χρησιμοποιήθηκε για τη δολοφονία του Κιμ Γιονγκ Ναμ, του αδερφού του Βορειοκορεάτη ηγέτη Κιμ Γιονγκ Ουν στο αεροδρόμιο της Μαλαισίας πέρυσι.
Είναι επίσης δυσκολότερο να ταυτοποιηθεί. «Ένας από τους κύριους λόγους που παράγονται αυτές οι ουσίες είναι επειδή τα κύρια συστατικά της δεν είναι απαγορευμένα», λέει ο Stephens, αναφερόμενος στη Σύμβαση για τα Χημικά Όπλα, μια διεθνή συνθήκη για τον έλεγχο των χημικών όπλων που υπογράφηκε το 1993 και απαγορεύει τη χρήση, την ανάπτυξη, την παραγωγή, την αποθήκευση και τη μεταφορά χημικών όπλων.
«Σημαίνει ότι τα χημικά που χρειάζονται για να δημιουργηθεί είναι πιο εύκολο να διανεμηθούν, χωρίς να αποτελούν κίνδυνο για την υγεία».
Πηγή: REUTERS/Peter Nicholls
Ένα άχρωμο, άοσμο και άγευστο υγρό, το Novichok είναι εύκολο στη μεταφορά και πιθανότατα δεν θα ήταν ανιχνεύσιμο σε ένα αεροδρόμιο, σε λιμάνι ή ακόμα και στο ταχυδρομείο, λέει ο Bretton-Gordon.
Πώς λειτουργεί;
Όπως οι άλλοι νευροτοξικοί παράγοντες, το Novichok λειτουργεί προκαλώντας επιβράδυνση του καρδιακού ρυθμού και στένωση των αεραγωγών των πνευμόνων, οδηγώντας σε αργό και συχνά επώδυνο θάνατο με ασφυξία.
Ο καθηγητής χημείας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, Andrea Sella, περιέγραψε το Novichok ως προκαλώντας «συστηματική κατάρρευση πολλών σωματικών λειτουργιών».
«Στην ουσία, αυτό που κάνουν είναι να εμποδίσουν τον μηχανισμό που επιτρέπει σε ένα νεύρο να επαναρυθμιστεί μετά από ένα σήμα που έχει μεταδοθεί», δήλωσε ο Sella, προσθέτοντας ότι τα συμπτώματα ήταν σε μεγάλο βαθμό συνεπή, «ειδικά η εργασιακή αναπνοή και η μυϊκή ακαμψία».
Δεν υπάρχει καμιά θεραπεία, μόνο υποστηρικτική φροντίδα, συμπεριλαμβανομένου του οξυγόνου, του φαρμάκου κατά των κρίσεων, της ατροπίνης, που χρησιμοποιείται για ορισμένους ασθενείς με δηλητηρίαση και του χλωριούχου πραλιδοξίμης, που χορηγείται για αναστολή της δηλητηρίασης συμπεριλαμβανομένων και των νευροτοξικών παραγόντων. Ακόμα και μόνο οι μικρές δόσεις μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση και υπνηλία.
«Είναι πολύ πιθανό ότι θα υπάρχουν μακροπρόθεσμα νευρολογικά προβλήματα στον άνθρωπο που έχει εκτεθεί σε τέτοιους παράγοντες».
Ο 66χρονος Σκριπάλ και η 33χρονη Γιούλια, εξακολουθούν να νοσηλεύονται σε κρίσιμη κατάσταση. Ένας ακόμα αστυνομικός που εκτέθηκε στην ουσία νοσηλεύεται επίσης σε σοβαρή κατάσταση, αλλά μπόρεσε να μιλήσει σε επισκέπτες.
Πηγή: REUTERS/Henry Nicholls
Πώς και πού απορροφήθηκε
Σύμφωνα με το ιατρικό εγχειρίδιο, «Απάντηση στην Τρομοκρατία», που δημοσιεύθηκε το 2010, οι νευροτοξικοί παράγοντες Novichok «μπορεί να διασκορπιστούν ως εξαιρετικά λεπτή σκόνη σε αντίθεση με κάποιο αέριο ή ατμό», ενώ κύρια οδός έκθεσης θεωρείται ότι είναι η εισπνοή, αν και «η απορρόφηση μπορεί επίσης να συμβεί μέσω της έκθεσης του δέρματος ή των βλεννογόνων».
Σύμφωνα με τους συγγραφείς, το Novichok σχεδιάστηκε έτσι ώστε να μην είναι ανιχνεύσιμο από τον τυποποιημένο εξοπλισμό ανίχνευσης, κάτι που σημαίνει ότι μια περαιτέρω έρευνα της υπόθεσης μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη.
Αν κάποιος εκτεθεί σε αυτές, θα πρέπει να βγάλει τα ρούχα του και να πλυθεί με σαπούνι και νερό. Επίσης να ξεβγάλει τα μάτια του και να του παρασχεθεί οξυγόνο.
Ωστόσο, παρά την ακραία τοξικότητα αυτών των ουσιών, ο κίνδυνος για τον γενικό πληθυσμό θα ήταν πολύ μικρός, λέει ο Salla.
«Δεν υπάρχει τρόπος να εξαπλωθεί το υλικό και θα αποσυντίθετο σχετικά γρήγορα σε υγρές συνθήκες», πρόσθεσε ο Salla, ο οποίος χαρακτήρισε την απόπειρα δολοφονίας ως «πολύ στοχοθετημένη επίθεση».
Russian spy attack nerve agent was rare, dangerous and sophisticated, By Steve George, CNN
Επεισόδιο στη Βουλή: Γιατί ο Φλώρος μπορεί να μην εμφανιστεί ξανά στην Ολομέλεια
19:30
Ρωσία: Ένταλμα σύλληψης για τον κορυφαίο σκακιστή Γκάρι Κασπάροφ
19:24
ΓΕΕΘΑ: Εντυπωσιακές εικόνες από τη συνεκπαίδευση Ελλάδας - Πολωνίας
19:20
Η «κόντρα» Φάμελλου - Κατρίνη στη Βουλή με φόντο τους Σπαρτιάτες
19:15
