Βρετανία-Ρωσία: Οι υποθέσεις κατασκοπείας, οι απελάσεις και τα αντίποινα

Η Βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι είχε ζητήσει από τη Μόσχα εξηγήσεις για τη δηλητηρίαση του Ρώσου πρώην διπλού κατασκόπου Σεργκέι Σκριπάλ και της κόρης του Γιούλια στο Σάλσμπερι και είχε εγείρει ερωτήματα για τη χρήση του νευροτοξικού παράγοντα Novichοk, που αναπτύχθηκε από τη Σοβιετική Ένωση υπό άκρα μυστικότητα πριν από αρκετά χρόνια.

Δεν είναι, όμως, η πρώτη φορά που οι σχέσεις των δύο χωρών περνούν κρίση και ταλανίζονται από υποθέσεις κατασκοπείας.

Ψυχρός Πόλεμος

Τον Σεπτέμβριο 1971 η Βρετανία απέλασε αριθμό-ρεκόρ -105 σοβιετικούς διπλωμάτες και αξιωματούχους-μετά την άρνηση της Μόσχας να εξηγήσει τις δραστηριότητες 440 πολιτών της στη Βρετανία. Η Μόσχα απάντησε απελαύνοντας 18 Βρετανούς.

Τον Σεπτέμβριο 1985 η Μόσχα και το Λονδίνο επιδόθηκαν σε μια ξέφρενη εξαήμερη «ανταλλαγή» απελάσεων κατασκόπων φθάνοντας η κάθε μια στα 31 άτομα. Αυτό ακολούθησε την αποστασία στη Βρετανία του Όλεγκ Γκορντιέφσκι, του σταθμάρχη της KGB στο Λονδίνο.

Τον Μάιο 1989, 11 σοβιετικοί διπλωμάτες και δημοσιογράφοι απελάθηκαν κατηγορούμενοι για κατασκοπεία. Παράλληλα 11 Βρετανοί απελάθηκαν από τη Μόσχα ως αντίποινα.

Μετασοβιετική εποχή

Τον Μάιο 1996 η Βρετανία διέταξε την απέλαση τεσσάρων Ρώσων εργαζόμενων στην πρεσβεία στο Λονδίνο ως αντίποινα για την απέλαση τεσσάρων βρετανών διπλωματών από τη Ρωσία. Σύμφωνα με τη Μόσχα, οι Βρετανοί είχαν επαφή με έναν Ρώσο ο οποίος εργαζόταν για τις βρετανικές υπηρεσίες πληροφοριών.

Τον Ιανουάριο 2006 η Μόσχα είπε ότι ανακάλυψε τέσσερις βρετανούς κατασκόπους που είχαν διπλωματικό καθεστώς και εμπλέκονταν σε παράνομη χρηματοδότηση φιλοδημοκρατικών ομάδων και οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες κατηγόρησαν βρετανούς διπλωμάτες για ανάμειξη σε δίκτυο κατασκόπων τα μέλη του οποίου φέρεται να παρείχαν μυστικές πληροφορίες μέσω ενός προηγμένου συστήματος επικοινωνιών κρυμμένου σε έναν ψεύτικο βράχο σε πάρκο της Μόσχας. Ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν διέταξε επιχείρηση κατά των μκο υποχρεώνοντας πολλές από αυτές να κλείσουν.

Τον Ιανουάριο 2012 ένας πρώην ανώτερος σύμβουλος του τότε βρετανού πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ παραδέχτηκε ότι το Λονδίνο είχε σχέδιο κατασκοπείας στο οποίο υπήρχε και ένας ψεύτικος βράχος.

Υπόθεση Λιτβινένκο

Ιούλιος 2007: Η Βρετανία απέλασε τέσσερις ρώσους διπλωμάτες και επέβαλε περιορισμούς στην έκδοση βίζας εις βάρος της Μόσχας όταν η τελευταία αρνήθηκε να εκδώσει τον Αντρέι Λουγκοβόι, τον κυρίως ύποπτο για τη δολοφονία του ρώσου πρώην κατασκόπου Αλεξάντερ Λιτβινένκο.

Ο Λιτβινένκο δηλητηριάστηκε στο Λονδίνο το 2006 με την ραδιενεργό ουσία πολώνιο-210, σε μια από τις γνωστότερες υποθέσεις ύποπτων θανάτων Ρώσων εξόριστων στη Βρετανία. Η Μόσχα απάντησε απελαύνοντας τέσσερις βρετανούς διπλωμάτες, διακόπτοντας τη συνεργασία στον τομέα αντιτρομοκρατίας με το Λονδίνο και σταματώντας να χορηγεί βίζα σε βρετανούς αξιωματούχους.

Το 2008 δύο παραρτήματα του Βρετανικού Συμβουλίου--στην Αγία Πετρούπολη και στο Γιεκατερίνεμπουργκ--έκλεισαν έπειτα από πιέσεις των ρωσικών αρχών που έκαναν λόγο για φορολογικές ατασθαλίες. Έρευνα διαπίστωσε ότι η Μόσχα βρισκόταν πίσω από την υπόθεση Λιτβινένκο. Η βρετανική κυβέρνηση κάλεσε τον πρεσβευτή της Ρωσίας και πάγωσε τα περιουσιακά στοιχεία του Λουγκοβόι και ενός δεύτερου υπόπτου, του Ντμίτρι Κοβτούν.