Η τελευταία αποστολή του «Κυνηγού των Ναζί»

Η σύλληψή του συμβολίζει το τέλος μιας εποχής, γιατί η υπόθεσή του είναι η μόνη ενεργή από την εποχή του ναζισμού που διώκεται από την Υπηρεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Ειδικών Διώξεων.

Παρόλο που για πάνω από μια δεκαετία γίνεται προσπάθεια για την απέλαση του ίδιου από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, ο Palij ο οποίος εργαζόταν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Trawniki στην Πολωνία, το πιο πιθανόν είναι να παραμείνει στις Η.Π.Α. μέχρι το τέλος της ζωής του. Το 2004, ένας ομοσπονδιακός δικαστής διέταξε την απέλαση του Palij, αλλά καμία από τις τρείς ευρωπαϊκές χώρες που θα μπορούσε να τον δεχθεί.

Ο ίδιος στο δικαστήριο αρνήθηκε την ενοχή του, υποστηρίζοντας ότι ο ίδιος και άλλοι νέοι στην πολωνική γενέτειρά του, εξαναγκάστηκαν να εργαστούν για τους Ναζί. Ο Eli Rosenbaum έχει αφιερώσει μια ολόκληρη καριέρα στην καταδίωξη ανδρών όπως ο Palij. O Rosenbaum έκανε την πρακτική του, όταν εντάχθηκε στο Γραφείο Ειδικών Ερευνών το 1979, λίγο μετά τον σχηματισμό της Υπηρεσίας.

Ο Rosenbaum, πλέον είναι διευθυντής του τμήματος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης και γνωστός ως «Κυνηγός των Ναζί», βοηθώντας το τμήμα να εξετάσει 137 περιπτώσεις, εκ των οποίων οι 107 ήταν επιτυχημένες, αφαίρεσαν ιθαγένειες και απέλασαν τους φερόμενους Ναζί κατηγορούμενους.

Ανάμεσά τους ο John Demjanjuk, γνωστός ως «Ιβάν ο Τρομερός» μεταξύ των επιζώντων του στρατοπέδου εξόντωσης Treblinka, ο οποίος δικάστηκε στο Ισραήλ και τη Γερμανία μετά την προσπάθεια που κατέβαλλε το Υπουργείο Δικαιοσύνης για την απέλασή του.

Ένας άλλος ο Michael Kolhnofer, ήταν τόσο εξοργισμένος που μόλις έγινε δημοσίως γνωστή η προσπάθεια του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την απέλασή του και ορδή δημοσιογράφων κατέκλυσε το σπίτι του στο Κάνσας το 1996 για να του κάνουν ερωτήσεις, άρχισε να πυροβολεί την εξώπορτά του. Ο πρώην Ναζί φρουρός στο στρατόπεδο εξόντωσης του Buchenwald πέθανε ένα χρόνο αργότερα κατά την διάρκεια ανταλλαγής πυρών με την αστυνομία.

Η καριέρα του Rosenbaum ως κυνηγού των Ναζί ήταν εντελώς τυχαία. Μετά το τέλος της πρακτικής του, ο ίδιος οραματιζόταν μια καριέρα στα οικονομικά.
Μεγαλώνοντας στο Long Island της Νέας Υόρκης με την οικογένειά του η οποία δεν συζητούσε περί του Ολοκαυτώματος ενώ ο όρος δεν χρησιμοποιούταν μέχρι το 1970, όπου αναφερόταν σε μια εκπομπή του αμερικανικού τηλεοπτικού δικτύου NBC.

O Rosenbaum αναπολεί μια βόλτα που είχε με τον πατέρα του στην χιονισμένη Νέα Υόρκη δεκαετίες πριν, όπου ο πατέρας του ξεκίνησε να του εξιστορεί την στρατιωτική του θητεία στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τι αντίκρισε όταν έφτασε στο στρατόπεδο θανάτου στο Νταχάου μια ημέρα μετά την απελευθέρωση των κρατουμένων από τους Ναζί. Αμέσως σταμάτησε να μιλάει και τότε ο Rosenbaum γύρισε να κοιτάξει τον πατέρα του και τον είδε να προσπαθεί να κρατήσει τα δάκρυά του. «Αυτές ήταν εποχές που απλά δεν έβλεπες ποτέ τον πατέρα σου να κλαίει», προσθέτει ο Rosenbaum.

Το γραφείο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων πήρε τα εύσημα για την αρχή της λειτουργίας του από το Υπουργείο Δικαιοσύνης μετά από πιέσεις του Κογκρέσου και της κοινής γνώμης για να εντοπιστούν πρώην Ναζί που είχαν μετακομίσει στις Η.Π.Α. Μερικοί από αυτούς εντοπίστηκαν από αμερικανούς κατασκόπους και τις υπηρεσίες καταπολέμησης του εγκλήματος. Τα τελευταία χρόνια το γραφείο έχει επίσης ερευνήσει υποθέσεις που σχετίζονται με τις θηριωδίες που έλαβαν μέρος στη Βοσνία και την Γουατεμάλα.

Σε αυτές τις υποθέσεις των Ναζί, ομάδα δικηγόρων, ιστορικών και ερευνητών εξέτασαν πάνω από 70.000 χιλιάδες ονόματα πιθανών Ναζί. Υπήρξαν πολλά εμπόδια: θα έπρεπε να βασιστούν σε παροχή ελάχιστων εγγράφων, μερικά από τα οποία έδωσαν οι αρχές της Σοβιετικής Ένωσης αλλά και άλλες χώρες πίσω από το «Σιδηρούν Παραπέτασμα». Οι ύποπτοι προσπάθησαν σκληρά για να αποκρύψουν την ταυτότητά τους. Μερικοί μπήκαν κρυφά ως πρόσφυγες στις Η.Π.Α και όλοι αρνήθηκαν κάθε ρόλο στις βιαιοπραγίες. Οι μαρτυρίες ήταν ελάχιστες, ειδικά σε υποθέσεις όπως το Trwaniki, όπου Ναζί αφάνισαν ολόκληρους πληθυσμούς.
Τώρα ένα άλλο πρόβλημα είναι η μάχη ενάντια στον χρόνο. Καθώς οι άνθρωποι που ήταν ενήλικες στην εποχή των Ναζί πεθαίνουν.

Αλλά ο Rosenbaum λέει πως η καταδίωξη των τελευταίων Ναζί είναι το λιγότερο που οφείλει να κάνει προς τιμήν των θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Στην υπόθεση του Palij λέει: «Αυτό που έκανε ο κύριος Palij ήταν να εμποδίσει ανθρώπους να φτάσουν στα γεράματά τους. Εκπαιδεύτηκε και υπηρέτησε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Trawniki, πραγματικά ένα σχολείο μαζικών δολοφονιών και εκπαιδεύτηκε πάνω σε ζωντανούς Εβραίους στο παρακείμενο Eβραϊκό στρατόπεδο εργασίας του Trawniki. Τέλος όποιος κρατούνταν εκεί σφαγιάστηκε».

Το Μουσείο Μνήμης του Ολοκαυτώματος των Η.Π.Α έχει βοηθήσει και υποστηρίξει το έργο του Rosenbaum, παρέχοντάς του πρόσβαση που έχουν συλλεχθεί από το μουσείο για τα εγκλήματα του πολέμου. Ο Peter Black, ιστορικός στο Μουσείο Ολοκαυτώματος των Η.Π.Α, εργάστηκε με τον Rosenbaum στο Υπουργείο Δικαιοσύνης. «Για τον Eli, αυτό έγινε αποστολή», λέει ο Black.

H μονάδα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και το έργο της έχουν κολλήσει καθώς έχουν προκύψει πολλές απογοητεύσεις, είπε ο Black. Κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, τα αμερικανικά δικαστήρια δεν εμπιστεύονταν τα στοιχεία και τις αποδείξεις που προέρχονταν από την Σοβιετική Ένωση. Ο Rosenbaum και άλλοι δικηγόροι και ερευνητές εδώ και πολλά χρόνια μελετούσαν προσεκτικά τα έγγραφα, προσπαθώντας να αποκαλύψουν Ναζί.

Οι θηριωδίες του στρατοπέδου του Trawniki, όπου εργάστηκε ο Palij, δεν είναι ευρέως γνωστές γιατί οι δολοφονίες ήταν μαζικές, όπως λένε ιστορικοί. Ένα έγγραφο που ανακάλυψαν ερευνητές δείχνει την έκταση των θανάτων. Η έκθεση της μελέτης αναφέρει πως κατά την λειτουργία του στρατοπέδου, σκοτώθηκαν περίπου 4,000 άνθρωποι κυρίως Εβραϊκής καταγωγής.

Η ειρωνεία που ήρθαν να αντιμετωπίσουν οι δικηγόροι και οι ερευνητές που εργάζονταν πάνω στις υποθέσεις ήταν ότι αφού ένωναν τις πληροφορίες και τις αποδείξεις, τα περισσότερα αμερικανικά δικαστήρια, απλά θα επέτρεπαν την απέλαση των Ναζί. Οι πραγματικές κατηγορίες που θα αντιμετώπιζαν οι ένοχοι, θα ήταν κάτι που θα εξέταζε το αρμόδιο δικαστήριο της χώρας στην οποία θα δικάζονταν.

http://edition.cnn.com/2016/01/27/politics/nazi-hunter-eli-rosenbaum/index.html