Οι αποτυχημένες κινεζικές επενδύσεις στη Λατινική Αμερική

Όταν το 2009 η Κίνα συμφώνησε με την κυβέρνηση της Βενεζουέλας να χρηματοδοτήσει και να κατασκευάσει τη σιδηροδρομική γραμμή Tinaco - Anaco Railway, πολλοί μίλησαν για την αποτελεσματικότητα της σοσιαλιστικής αδελφότητας.

Αστραφτερά τρένα κινεζικής κατασκευής, φορτωμένα με επιβάτες και εμπορεύματα θα διέσχιζαν μια απόσταση 300 χιλιομέτρων, κάνοντας τότε τον πρόεδρο της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες να μιλήσει για τον «σοσιαλισμό στις ράγες» και να εξαγγείλει ότι τα ολοκαίνουργια και με κλιματισμό βαγόνια θα είναι διαθέσιμα σε όλους, πλούσιους και φτωχούς.

Αλλά όπως γράφουν οι Financial Times, το κάποτε φανταχτερό έργο έχει πλέον γίνει συνώνυμο με αυτό που οι ντόπιοι αποκαλούν «κόκκινος ελέφαντας», δηλαδή το βανδαλισμένο και εγκαταλειμμένο σύμβολο της οικονομικής κρίσης της Βενεζουέλας που ολοένα βαθαίνει.

Σαν να μην έφτανε η εγκατάλειψη, το σλόγκαν «ο τολμών νικά» γραμμένο με κινεζικούς χαρακτήρες σε κάποιο σημείο της σιδηροδρομικής γραμμής, την εποχή κατασκευής του έργου, έχει απομείνει για να θυμίζει τα περασμένα μεγαλεία.

Για την Κίνα, το έργο αντιπροσωπεύει κάτι παραπάνω από μια απλή περίπτωση ενός σχεδίου που κατέληξε σε στάχτη. Την τελευταία δεκαετία, η Κίνα μετατράπηκε από έναν περιφερειακό σε έναν παγκόσμιου βεληνεκούς παίκτη χρηματοδότησης αναπτυξιακών έργων. Σήμερα το δανειακό χαρτοφυλάκιο των κινεζικών τραπεζών και των 13 περιφερειακών funds της χώρας ξεπερνά και τις έξι μαζί μεγαλύτερες δυτικές αναπτυξιακές τράπεζες. Εν προκειμένω υπερβαίνει κατά πολύ τα 700 δισ. δολάρια που έχουν δώσει όλες μαζί οι δυτικές τράπεζες.

Αλλά η πολιτική τού «ο τολμών νικά» είχε ως αποτέλεσμα οι κινεζικές τράπεζες να αναλάβουν κινδύνους σε μερικές από τις πιο ασταθείς χώρες της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας. Καθώς πλέον οι ουτοπίες καταρρέουν, η ανορθόδοξη πολιτική χορήγησης δανείων που χαρακτήρισε όλη την προηγούμενη δεκαετία την κινεζική διπλωματία τώρα αναθεωρείται.

Η Κίνα έχει προσπαθήσει και έχει αποτύχει με τέτοια σχέδια ξανά. Το 2011, τα σχέδιά της για μια σιδηροδρομική γραμμή που θα συνέδεε τη μια ακτή της Κολομβίας στον Ειρηνικό με εκείνη στον Ατλαντικό ήταν «προχωρημένα». Πέντε χρόνια μετά, η γραμμή ούτε καν βρίσκεται υπό κατασκευή.

Από το Μεξικό μέχρι τη Βραζιλία, κινεζικά πρότζεκτ – τόσο ιδιωτικά όσο και της κινεζικής κυβέρνησης – παρουσιάζουν καθυστερήσεις ή ακυρώνονται. Η διαφθορά, οι διαφορές στην κουλτούρα και η γραφειοκρατία στη Λατινική Αμερική φαίνεται ότι αποτελούν πολύ σοβαρά εμπόδια για κάποια από αυτά.