Η κυβέρνηση στη δίνη ευρωπαϊκής σύγκρουσης με πρωταγωνιστή τον Σόιμπλε

Είχε προηγηθεί η "μονομερής" κίνηση της κυβέρνησης να δώσει έκτακτο επίδομα στους χαμηλοσυνταξιούχους από το υπερπλεόνασμα. Η εξέλιξη των πραγμάτων μέχρι τώρα δεν δικαίωσε την πρόβλεψη.

Μετά την απολογητική επιστολή Τσακαλώτου, τα μέτρα για το χρέος ξεπάγωσαν και η διαπραγμάτευση για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης του τρίτου μνημονίου ξαναμπήκε σε τροχιά. Ωστόσο, παρά τη διάψευσή της, η πρόβλεψη δεν ήταν παράλογη τη στιγμή που διατυπωνόταν.

Οι σχεδιασμοί Σόιμπλε

Δεν χρειάζεται να μπει κανείς στη λογική των θεωριών συνωμοσίας, λένε στην κυβέρνηση, για να τονίσει ότι το πάγωμα των μέτρων δεν ήταν αποτέλεσμα της παραβίασης της συμφωνίας, αλλά είχε πολιτικό κίνητρο. Κι' αυτό αναδεικνύεται από τρεις παράγοντες:

• Πρώτον, τα στοιχεία δείχνουν υπερκάλυψη του στόχου του πλεονάσματος 0,5% του ΑΕΠ για το 2016 –επομένως η εκτέλεση του προγράμματος δεν απειλείται.
• Δεύτερον, το συνολικό ποσό του επιδόματος, περίπου 700 εκ. ευρώ, είναι πολύ μικρό για να δικαιολογήσει μια τόσο βίαιη αντίδραση.
• Τρίτον, για το πάγωμα των μέτρων για το χρέος δεν ήταν ενημερωμένες όλες οι πλευρές των δανειστών, αλλά μόνο όσοι ανήκουν στο "μπλοκ Σόιμπλε".

Στο πάγωμα των βραχυπρόθεσμων μέτρων για το χρέος θα πρέπει να προστεθεί και η επιμονή του ΔΝΤ για την προκαταβολική λήψη νέων μέτρων λιτότητας για μετά το 2018 –αν και υπάρχει η κυβερνητική πρόταση για επέκταση του δημοσιονομικού κόφτη με αναφορά, μάλιστα, και στα πεδία που θα αφορούν τα μέτρα. Ενώ, δηλαδή, υπάρχει ο μηχανισμός που θεωρητικά διασφαλίζει την ομαλή για τους δανειστές εκτέλεση του Μνημονίου, όπως παραδέχονται στην κυβέρνηση, ασκούνται ασφυκτικές πιέσεις για τον προσδιορισμό και τη λήψη άμεσα μέτρων τα οποία η κυβέρνηση αδυνατεί να επωμιστεί για λόγους πολιτικής επιβίωσης και κόστους.

Στο κυβερνητικό στρατόπεδο -εύλογα, όπως λένε- οδηγούνται στο συμπέρασμα ότι υπάρχει ένα τμήμα των δανειστών, στοχοποιώντας τον Σόιμπλε και δορυφόρους του, που επιδιώκουν είτε να οδηγήσουν την κυβέρνηση σε πολιτικό αδιέξοδο, προκαλώντας εντέλει την πτώση της, είτε να την ταπεινώσουν πολιτικά.

Στην πρώτη περίπτωση, ο συντηρητικός Σόιμπλε ξεφορτώνεται, λίγο μετά τον Ρέντσι και λίγο πριν τον Ολάντ, μια ακόμα κεντροαριστερή κυβέρνηση, ενισχύοντας περαιτέρω τον ευνοϊκό για τον ίδιο συσχετισμό δύναμης στην ΕΕ.

Στη δεύτερη περίπτωση, ο "εξευτελισμένος" ΣΥΡΙΖΑ καθίσταται πανευρωπαϊκό παράδειγμα συντριβής του λαϊκισμού –ιδιαίτερα χρήσιμο εν όψει των επερχόμενων γερμανικών εκλογών.

Όσο για το ΔΝΤ, φαίνεται ότι από τη στιγμή που είδε ότι στην Ευρώπη δεν περνάει η (απολύτως λογική) άποψή του για περιορισμό των εξωφρενικών πλεονασμάτων του 3,5%, φαίνεται να συμπλέει με τον ισχυρό παίχτη της ευρωζώνης, δηλαδή το άτεγκτο Βερολίνο.

Η αντίδραση των σοσιαλδημοκρατών

Παρά την αδιαμφισβήτητη γερμανική υπεροχή, αυτή τη φορά δεν του πέρασε του Σόιμπλε –προς το παρόν τουλάχιστον...

Σύσσωμη η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία αντέδρασε στο πάγωμα των μέτρων για το χρέος- με αιχμή του δόρατος τον επίτροπο Μοσκοβισί- βρίσκοντας μάλιστα σύμμαχο και την Κομισιόν, καθώς ο Γιούνκερ μπορεί να είναι κεντροδεξιός αλλά πρεσβεύει μια σαφώς πιο ήπια πολιτική λιτότητας σε σχέση με αυτήν του Σόιμπλε. Η σθεναρή αντίδραση σοσιαλδημοκρατών - Κομισιόν οδήγησε τελικά στην αναδίπλωση του μπλοκ Σόιμπλε. Χρειάστηκε, βέβαια, η απολογητική επιστολή Τσακαλώτου η οποία δεν προκάλεσε αισθήματα εθνικής υπερηφάνειας, ούτε υπεράσπισης στο κυβερνητικό στρατόπεδο.

Το ότι η μια πλευρά των δανειστών αντέδρασε στους σχεδιασμούς Σόιμπλε δεν οφείλεται, βέβαια, σε έναν ξαφνικό φιλελληνισμό. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι η σκληρή πολιτική Σόιμπλε φοβίζει πια τμήματα του ευρωπαϊκού συστήματος. Από τη μια μεριά μια τόσο ακραία πολιτική λιτότητα υπονομεύει τα κοινωνικά ερείσματα της σοσιαλδημοκρατίας ενισχύοντας τον αντιευρωπαϊκό "λαϊκισμό", και από την άλλη, δυναμώνει η ανησυχία ότι οι γερμανικές απαιτήσεις απειλούν τη συνοχή της ευρωζώνης.

Στους χώρους που ανοίγει αυτή η ευρωπαϊκή σύγκρουση επιχειρεί να κινηθεί ο Αλέξης Τσίπρας.

Το ερώτημα για τον Έλληνα πρωθυπουργό είναι αν οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί του έχουν πλέον δύναμη να αντισταθούν επί μακρόν στο μπλοκ Σόιμπλε –δεδομένων της πτώσης Ρέντσι και της διαφαινόμενης συντριβής των Γάλλων Σοσιαλιστών.

Ακόμα περισσότερο, το Μαξίμου θα πρέπει να είναι ανήσυχο μήπως ακόμα και το καλό σενάριο οδηγήσει τελικά σε έναν εξαιρετικά επώδυνο "συμβιβασμό", ήτοι πλεονάσματα του 3.5% για μεγάλο διάστημα, που απλώς θα δώσει μικρή παράταση ζωής στην κυβέρνηση χωρίς να ανοίξει πραγματική προοπτική για την ελληνική οικονομία.