Τι νιώθεις όταν βγάζεις selfie μέσα στο Άουσβιτς;

Οι κάμερες στο ντοκιμαντέρ παρατηρούν τα πλήθη τουριστών που επισκέπτονται τα στρατόπεδα συγκέντρωσης Νταχάου, βόρεια του Μονάχου και Ζάξενχαουζεν έξω από το Βερολίνο. Ντυμένοι με μπλούζες με λογότυπα περιφέρονται ανάμεσα σε κοιμητήρια και κτίρια, μερικές φορές ακούγοντας ξεναγούς να περιγράφουν πως έγιναν οι μαζικές δολοφονίες. Οι εικόνες του ντοκιμαντέρ γυρίστηκαν σε άσπρο μαύρο.

Ο τίτλος της προκλητικής και ενοχλητικής ταινίας του Σεργκέι Λοζνίτσα "είναι εμπνευσμένος από το μυθιστόρημα του 2001 του Βίνφριντ Γκέοργκ Ζέμπαλντ (WG Sebald) όπου ένας χαρακτήρας που ονομάζεται Άουστερλιτζ, μεταφέρεται στη Βρετανία ως 'Kindertransport' πρόσφυγας, όπως και αποκαλούσαν τα περισσότερα από 10.000 παιδιά από τη Γερμανία, την Αυστρία, την Τσεχοσλοβακία και την Πολωνία που διασώθηκαν με επιχείρηση μεταφοράς τους κυρίως προς τη Μεγάλη Βρετανία" είπε ο σκηνοθέτης της ταινίας. "Στη Βρετανία βλέπει μια ναζιστική ταινία προπαγάνδας για το στρατόπεδο Τερέζιενστατ (Theresienstadt) και νομίζει ότι αναγνωρίζει τη μητέρα του".

Tι νιώθεις όταν βγάζεις selfie μέσα στο Άουσβιτς;

Το ντοκιμαντέρ είναι μία μελέτη με σχεδόν κανένα διάλογο για το τουριστικό φαινόμενο στα στρατόπεδα θανάτου των Ναζί στη Γερμανία. Τοποθετήθηκαν σταθερές κάμερες στα στρατόπεδα Νταχάου και Σαξενχάουζεν, που έχουν τεράστιους αριθμούς επισκεπτών λόγω του ότι είναι κοντά σε μεγάλες πόλεις (Μόναχο και Βερολίνο, αντίστοιχα) και απλά καταγράφηκαν η ροή χιλιάδων τουριστών, οι οποίοι κοιτούν γύρω τους, συζητούν, χασμουριούνται, ακούν τους ηλεκτρονικούς ξεναγούς και βγάζουν selfies.

Φυσικά είναι ντυμένοι άνετα και προφανώς δεν επιβάλλονται περιορισμοί στο ντύσιμό τους, όπως θα μπορούσε να συμβεί σε μια εκκλησία ή σε τέμενος. Ακόμη, η συμπεριφορά τους δεν είναι φανερά ασεβής ή απείθαρχη. Είναι απλά φυσιολογική. Είναι σαν να βλέπουν τον Πύργο του Άιφελ ή το έπαυλη του Downton Abbey. Ίσως πιο παράδοξο από όλα τα σλόγκαν στα t-shirts που φοράνε - "χωρίς φασαρία δεν υπάρχει πρόοδος", "η ζωή θα ήταν πιο χαλαρή όταν τα μήλα και τα βατόμουρα ήταν μόνο φρούτα" κ.ά.

Η ταινία δεν είναι μία καταγγελία για την τουριστική ατραξιόν που έχουν κάνει αυτά τα μοναδικά σημαντικά ιστορικά μνημεία υποβαθμίζονται από την τουριστική βιομηχανία. Ο Λοζνίτσα αναρωτιέται ανάμεσα σε άλλα. "Πώς όμως θα πρέπει να είναι ντυμένοι; Πώς πρέπει να συμπεριφέρονται; Αν αρχίσουμε να αστυνομεύουμε τις ενέργειες των ανθρώπων, δεν τους περιορίζουμε; Δεν τους λογοκρίνουμε;"

Στο ντοκιμαντέρ του Ουκρανού Λοζνίτσα όλοι κοιτούν. Τα κτίρια, τους τοίχους, τις περιφράξεις. Τα θύματα δεν υπάρχουν. Οι εγκληματίες πολέμου δεν υπάρχουν. Το παρελθόν δεν είναι εκεί. Ίσως κάθε νέος τουρίστας διαβρώνει την τοποθεσία ακόμη περισσότερο μέχρι να απομείνει μόνο σκόνη. Αλλά οι επισκέψεις σε αυτά τα μέρη δεν είναι χωρίς νόημα και δεν είναι λάθος. "Είναι μέρος της ανθρώπινης περιέργειας, η οποία είναι καλύτερη από αδιαφορία ή λήθη" σχολιάζει η Guardian.