ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Οι ελληνικές ευρωεκλογές από το 1981 έως το 2014: Τα αποτελέσματα και οι μεγάλες ανατροπές

Οι ελληνικές ευρωεκλογές από το 1981 έως το 2014: Τα αποτελέσματα και οι μεγάλες ανατροπές

Λίγες ώρες μας χωρίζουν πριν από την ένατη κατά σειρά εκλογική αναμέτρηση, για την οποία εκατοντάδες εκατομμύρια ψηφοφόροι καλούνται να εκλέξουν 751 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που θα γίνουν 705 μετά το Brexit.

Κάθε πέντε χρόνια, οι πολίτες της ΕΕ επιλέγουν εκείνους που θα τους εκπροσωπήσουν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το θεσμικό όργανο που εκλέγεται με άμεση ψηφοφορία και εκφράζει τα συμφέροντά τους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ.

Η Ελλάδα εκλέγει συνολικά 21 ευρωβουλευτές και το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών θα καθορίσει τους νέους πολιτικούς συσχετισμούς στο Ευρωκοινοβούλιο και την επόμενη σύνθεση της Επιτροπής, εξελίξεις που θα επηρεάσουν με τη σειρά τους όλη την πορεία του ευρωπαϊκού οικοδομήματος τα επόμενα πέντε χρόνια.

Τις περισσότερες φορές όμως, από τις πρώτες ελληνικές ευρωεκλογές και εντεύθεν, τα ελληνικά πολιτικά κόμματα εξουσίας έδωσαν χαρακτήρα δημοψηφίσματος στις ευρωεκλογές, με συνέπεια τα ευρωπαϊκά ζητήματα να περάσουν σε δεύτερη μοίρα, κατά τη διάρκεια των προεκλογικών περιόδων, τις οποίες μονοπώλησε η εσωτερική κατάσταση στη χώρα.

Από το 1981, έτος κατά το οποίο έγιναν στην Ελλάδα για πρώτη φορά ευρωεκλογές, και μέχρι και το 2014, η μεγαλύτερη διαφορά, ανάμεσα στο πρώτο και το δεύτερο κόμμα, ήταν το 2004, όταν η Νέα Δημοκρατία βρέθηκε με 9% μπροστά από το ΠΑΣΟΚ.

Οι ευρωεκλογές επισκιάστηκαν από τις εθνικές εκλογές, κατά την προεκλογική περίοδο, και η ψήφος του 1981 για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έγινε μια «δεύτερη ψήφος» χωρίς άμεσες επιπτώσεις στη συγκρότηση της πολιτικής εξουσίας.

Η μεγάλη ανατροπή έγινε το 2014, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ, από πέμπτο κόμμα που ήταν στις ευρωεκλογές του 2009, αναδείχθηκε πρώτο κόμμα με διαφορά 3,85% από το δεύτερο κόμμα της ΝΔ.

Ποιες ήταν οι διαφορές των δύο πρώτων κομμάτων στις ελληνικές ευρωεκλογές; Το 1981, η διαφορά ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ, που ήταν πρώτο κόμμα, και τη ΝΔ που ήταν δεύτερο κόμμα, έφτασε το 8,78%. Το 1984, το ΠΑΣΟΚ προηγήθηκε της ΝΔ με διαφορά 3,55%.

Ευρωεκλογές 17ης Ιουνίου 1984

Ένα μήνα πριν τη διεξαγωγή των ευρωεκλογών του 1984, η Βουλή των Ελλήνων τροποποιεί τον εκλογικό νόμο του 1981, καταργώντας το ασυμβίβαστο της ιδιότητας του βουλευτή και του ευρωβουλευτή, για τις δύο πρώτες θέσεις του ευρωψηφοδελτίου.

Στις ευρωεκλογές του 1984 καθιερώθηκαν ειδικές διευκολύνσεις προκειμένου να μπορούν να ψηφίσουν Έλληνες πολίτες που την ημέρα των εκλογών, βρίσκονται σε κάποια άλλη χώρα της ΕΟΚ, ενώ για πρώτη φορά εκπροσωπείται στο ευρωκοινοβούλιο η ΕΠΕΝ, που ζητάει αποφυλάκιση των πραξικοπηματιών.

Το 1989, η ΝΔ αναδείχθηκε πρώτο κόμμα με διαφορά 4,5% από το ΠΑΣΟΚ, ενώ το 1994, το ΠΑΣΟΚ βρέθηκε μπροστά από τη ΝΔ με διαφορά 4,97%.

Ευρωεκλογές 18 Ιουνίου 1989

Έχει προηγηθεί το αυστηρό σταθεροποιητικό πρόγραμμα του Κώστα Σημίτη για να αποτραπεί η συναλλαγματική κατάρρευση της οικονομίας, θύελλα αντιδράσεων πολιτικών και κοινωνικών, η διαγραφή 70 συνδικαλιστών από μέλη του κόμματος, η διάσπαση της ΓΣΕΕ, η παραίτηση Σημίτη από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου ανήγγειλε άλλη εισοδηματική πολιτική από εκείνη που είχε ανακοινώσει ο υπουργός του.

Οι ευρωεκλογές της 18ης Ιουνίου του 1989 γίνονται ενώ κυριαρχούν οι αποκαλύψεις για το σκάνδαλο Κοσκωτά και την Τράπεζα Κρήτης. Ήδη από το φθινόπωρο του 1988, εφημερίδες που μέχρι τότε υποστήριζαν το ΠΑΣΟΚ, ασκούσαν οξύτατη κριτική στον Ανδρέα Παπανδρέου και σε όσους υπουργούς θεωρούσαν ότι συνεργάστηκαν με τον Κοσκωτά.

Οι βουλευτικές εκλογές της 18ης Ιουνίου 1989 που διεξήχθησαν από την κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου, έφεραν στην πρώτη θέση το κόμμα της ΝΔ υπό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, αλλά χωρίς κοινοβουλευτική πλειοψηφία, αποτέλεσμα που οδήγησε στην κυβέρνηση Τζανετάκη. Η Ελλάδα οδηγήθηκε σε νέες βουλευτικές εκλογές και στην κυβέρνηση Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.

Ευρωεκλογές 12 Ιουνίου 1994

Η προεκλογική εκστρατεία του 1994 δεν στηρίχθηκε σε μαζικές συγκεντρώσεις, το έντυπο προεκλογικό υλικό περιορίστηκε και η «μάχη» δόθηκε κυρίως από τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς, που αποτελούν μια νέα πραγματικότητα από τις αρχές της δεκαετίας του '90.

Στον Τύπο, παραμονές των ευρωεκλογών του 1994 κυριαρχούν το «Σκοπιανό», οι ελληνοτουρκικές σχέσεις και η οικονομία, όχι τα ευρωπαϊκά θέματα. Καθώς οι ευρωεκλογές του 1994 ήταν λίγο μετά την κυβερνητική αλλαγή, διεξήχθησαν σε χαμηλούς τόνους.

Το εκλογικό σύστημα ήταν παρόμοιο με το σύστημα των προηγούμενων ευρωεκλογών, η απλή αναλογική. Ο αριθμός των ευρωβουλευτών αυξήθηκε από 24 σε 25 και, για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκή αναμέτρηση, τίθεται το όριο του 3%.

Ευρωεκλογές 13 Ιουνίου 1999

Το 1999, η ΝΔ αναδεικνύεται πρώτη δύναμη στις ευρωεκλογές με διαφορά 3,35% από το ΠΑΣΟΚ. Το 2004, η ΝΔ αναδεικνύεται και πάλι πρώτη πολιτική δύναμη στις ευρωεκλογές με διαφορά 9,02% από το ΠΑΣΟΚ.

Τα δύο μεγάλα κόμματα προσδίδουν στις ευρωεκλογές του 1999 δημοψηφισματικό χαρακτήρα. Το ΠΑΣΟΚ έθεσε στο επίκεντρο την πορεία στην ΟΝΕ, την εθνική οικονομία ακόμη και το Χρηματιστήριο. Είναι χαρακτηριστική η αφίσα με το σύνθημα «1.000.000 επενδυτές ξέρουν ότι οι μετοχές έχουν αξία».

Ευρωεκλογές 7 Ιουνίου 2009

Το 2009, το ΠΑΣΟΚ αναδεικνύεται πρώτο κόμμα στις ευρωεκλογές με διαφορά 4,35%.

Στις ευρωεκλογές της 7ης Ιουνίου 2009, πραγματικός νικητής αναδείχθηκε η αποχή που έφτασε το 47,37%. Η ΝΔ που είχε αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας εξασφαλίζοντας μια καθαρή νίκη στην εκλογική αναμέτρηση των βουλευτικών εκλογών του 2004, είδε τα πρώτα σύννεφα τρία χρόνια αργότερα, στην αναμέτρηση των εθνικών εκλογών 2007, στην οποία ο δικομματισμός υπέστη το πρώτο ισχυρό πλήγμα.

Το εκλογικό σύστημα στις ευρωεκλογές του 2009 ήταν η απλή αναλογική, οι ευρωβουλευτές εξελέγησαν με τη διαδικασία της λίστας και ελάχιστο ποσοστό 3% για την είσοδο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ενώ οι έδρες της Ελλάδας μειώθηκαν κατά δύο (22 από 24). Πρώτο κόμμα βγήκε το ΠΑΣΟΚ και δεύτερη η Νέα Δημοκρατία και έτσι στις ευρωεκλογές του 2009 ο εκλογικός χάρτης ξανάγινε.. πράσινος.

Η περίοδος από τις ευρωεκλογές του 2004 μέχρι τις ευρωεκλογές του 2009, ενσωματώνει σοβαρές εξελίξεις στο σκέλος της ελληνικής οικονομίας. Ο τότε υπουργός οικονομικών, Γιώργος Αλογοσκούφης, έχει προχωρήσει σε οικονομική απογραφή η οποία αποκαλύπτει αποκρύψεις δαπανών της προηγούμενης κυβέρνησης με αποτέλεσμα να αναθεωρηθούν τα ελλείμματα των προηγούμενων ετών προς τα πάνω.

Το γεγονός αυτό οδήγησε σε μείωση της αξιοπιστίας της χώρας και σε τριετή επιτήρηση από την ΕΕ. Η Eurostat έχει προχωρήσει σε αναθεώρηση παλαιότερων ελλειμμάτων της Ελλάδας, από τα οποία προέκυπτε ότι η Ελλάδα δεν ικανοποιούσε ποτέ τα κριτήρια σύγκλισης του Μάαστριχτ, αφού ακόμα και την κρίσιμη χρονιά του 1999 εξακολουθούσε να έχει έλλειμμα πάνω από 3%.

Ευρωεκλογές 25 Μαΐου 2014

Το 2014, πρώτο κόμμα στις ευρωεκλογές αναδεικνύεται ο ΣΥΡΙΖΑ με διαφορά 3,85% από τη ΝΔ που ήρθε δεύτερο κόμμα. Έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, μετά τις ευρωεκλογές του 2014, έδειξε ότι την ψήφο των Ελλήνων ψηφοφόρων επηρέασε, σε ποσοστό 73%, η ανεργία. Οι ευρωπαϊκές αξίες και η ευρωπαϊκή ταυτότητα ήταν ζήτημα που επηρέασε την επιλογή τους σε ποσοστό μόλις 11%.

Οι ευρωεκλογές του 2014 διεξήχθησαν στην Ελλάδα στις 25 Μαΐου. Το εκλογικό σύστημα ήταν η απλή αναλογική και για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε η διαδικασία επιλογής βουλευτών με σταυρό, αντί για λίστα.

Η Ελλάδα είχε το δικαίωμα εκλογής 21 ευρωβουλευτών, έναν λιγότερο από τις προηγούμενες ευρωεκλογές, λόγω της εισόδου της Κροατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και της ανακατανομής των εδρών, ενώ η αποχή άγγιξε το 40,03%.

ΔΗΜΟΦΙΛΗ