FOCUS

Χονγκ Κονγκ: 22 χρόνια από τη μετάβασή του στην Κίνα, η πόλη καταρρέει - Τι πήγε τόσο στραβά;

Δευτέρα, 01 Ιουλίου 2019 18:44

Η 22η επέτειος της μετάβασης του Χονγκ Κονγκ από την αγγλική στην κινεζική κυριαρχία, αντιμετωπίστηκε σήμερα με μαζικές διαδηλώσεις και επεισόδια. Δεν είναι η πρώτη φορά. Αυτό συμβαίνει κάθε χρόνο, τα τελευταία χρόνια. Είναι όμως η χειρότερη. Τι έφερε τα πράγματα εδώ και τι ζητάνε, επιτέλους, οι κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ;

Οι κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ ήθελαν να τερματιστεί η αγγλική κυριαρχία στη μικροσκοπική χώρα τους, που στην πραγματικότητα δεν είναι παρά μια πολύ μεγάλη πόλη. Το ήθελαν, όμως, επειδή ήλπιζαν σε περισσότερη ανεξαρτησία και ελευθερίες. Η συμφωνία παράδοσης και το σύνταγμα της χώρας υπόσχονταν ότι «τελικός σκοπός» είναι να μπορούν οι κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ να εκλέγουν μόνοι τους τον ηγέτη τους. Πολλοί ήταν εκείνοι που εξέφρασαν το σκεπτικισμό τους, τότε, μέσα στη γενική ευφορία. Και τελικά είχαν δίκιο.

Η κατάσταση αυτή τη στιγμή στο Χονγκ Κονγκ είναι αδιέξοδη. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι βγαίνουν δύο φορές τη βδομάδα στους δρόμους, αλλά τα αιτήματά τους αγνοούνται. Η κεντρική εξουσία στην Κίνα δεν δείχνει κανένα σημάδι ότι πρόκειται να παραχωρήσει περισσότερες δημοκρατικές ελευθερίες στο Χονγκ Κονγκ, εξάλλου η προτεραιότητα του Τζινπίνγκ είναι ο κεντρικός έλεγχος. Με ότι συνέπειες έχει αυτό. Με βασικότερη, το γεγονός ότι για πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια, το μέλλον του Χονγκ Κονγκ ως παγκόσμιου οικονομικού κέντρου βρίσκεται σε σοβαρή αμφισβήτηση.

Τρίτη, 1η Ιουλίου 1997. Η σημαία του Χονγκ Κονγκ κυμματίζει για πρώτη φορά δίπλα σε αυτήν της Κίνας, κατά την έναρξη της τελετής παράδοσης από τους Άγγλους. @AP PHoto/APTV

Η αφορμή για να ξεσπάσουν τα επεισόδια ήταν ο νόμος που επιτρέπει στο Χονγκ Κονγκ να εκδίδει στην Κίνα «υπόπτους για παράνομες ενέργειες». Η πραγματική αιτία, όμως, είναι ότι οι άνθρωποι εκεί, θέλουν να εκλέγουν μόνοι τους τούς ηγέτες τους. Μπορεί να γίνει αυτό;

Η απάντηση είναι σύνθετη. Και είναι θέμα της συνολικότερης αντίληψης της Κίνας για τα πράγματα.

«Η ελευθερία δεν γεμίζει τα στομάχια»

Δεν αποτελεί μεγάλη έκπληξη ότι οι περισσότεροι Κινέζοι είναι εναντίον των κατοίκων του Χονγκ Κονγκ και πιστεύουν ότι πρέπει απλά να πάνε σπίτια τους και να σταματήσουν να διαμαρτύρονται. ΟΙ Κινέζοι, κατά πλειοψηφία, βλέπουν μόνο την πλευρά των γεγονότων που θέλει η κυβέρνηση να δουν. Το παράξενο είναι ότι ακόμα και οι Κινέζοι που ξέρουν όλη την αλήθεια, πιστεύουν ακριβώς το ίδιο.

Στην Κίνα απαγορεύονται οι ανεξάρτητες δημοσκοπήσεις κι έτσι πρέπει κανείς περίπου να «μαντεύει» τις τάσεις στην κοινή γνώμη. Κι όμως, ακόμα και Κινέζοι που ταξιδεύουν και έχουν πρόσβαση στο ελεύθερο internet, δείχνουν να πιστεύουν ότι οι κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ απλώς «χάνουν το χρόνο τους».

AP Photo/Kin Cheung

Παραδόξως για μια κομμουνιστική χώρα, αυτό που τους ανησυχεί περισσότερο δεν είναι η κοινωνική αναταραχή, αλλά το γεγονός ότι αυτή η αναταραχή έχει κόστος στην οικονομική ευημερία. Η στάση τους δείχνει ότι η «σκληρή γραμμή» της Κίνας απέναντι στο Χονγκ Κονγκ δεν είναι θέμα προπαγάνδας, αλλά του πώς οι ίδιοι οι Κινέζοι βλέπουν την πόλη, αλλά και τη δική τους χώρα: Μέσα από το πρίσμα αυτού στο οποίο έχει εξελιχθεί το κινεζικό μοντέλο: Οικονομική ανάπτυξη σε βάρος των ατομικών ελευθεριών. Το κομμουνιστικό κόμμα ωθεί εδώ και καιρό τους Κινέζους να βλέπουν τον κόσμο μέσα από το πρίσμα των οικονομικών συμφερόντων. Ο σκεπτικισμός που εκφράζουν οι ίδιοι οι Κινέζοι απέναντι στις διαδηλώσεις, φανερώνει ότι έχει πετύχει το σκοπό του. Το σκεπτικό είναι απλό: Η ελευθερία δεν γεμίζει τα στομάχια. Ακόμα και οι ελευθερίες που έχουν οι άνθρωποι στο Χονγκ Κονγκ, το δικαίωμα να αμφισβητούν την κυβέρνηση στον Τύπο, στα δικαστήρια και στους δρόμους, θα σκόρπιζε το απόλυτο χάος στην Κίνα, φέρνοντας πίσω πείνα και φτώχεια.

Η κυβέρνηση της Κίνας, τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζει τους ανθρώπους σαν απόλυτα οικονομικά όντα. Και το μόνο για το οποίο συζητούν οι Κινέζοι είναι μπίζνες και ανάπτυξη. Αυτό έχει οδηγήσει σε μια κοινωνία δύο ταχυτήτων, με χάος στο ενδιάμεσο: Πολλοί φτωχοί -που δεν πεινάνε όμως- και λίγοι πλούσιοι. Αν αναπτυχθεί και επεκταθεί η μεσαία τάξη, θα ζητάει δικαιώματα και θα αναγκάσει το κομμουνιστικό κόμμα να εκδημοκρατίσει τη χώρα. Και οι Κινέζοι φαίνεται ότι πλέον το φοβούνται αυτό…

Υπάρχει λύση;

Έτσι όπως είναι τα πράγματα, όχι. Εάν οι ελευθερίες συνεχίζουν να κοντράρονται με την οικονομική ανάπτυξη, είναι σαφές ότι η δεύτερη θα κερδίσει. Όπως είναι τα πράγματα αυτή τη στιγμή, το Χονγκ Κονγκ οδεύει προς την καταστροφή σε μια κυκλική πορεία χωρίς τέλος: Οι άνθρωποι θα διαμαρτύρονται, η κυβέρνηση θα καταπνίγει τις διαμαρτυρίες, η πόλη θα περιπέσει σε μαρασμό. Οικονομικό, αν μη τι άλλο.

Ο μόνος τρόπος για να ηρεμήσουν οι διαδηλωτές, οι οποίοι κάθε μέρα εξαγριώνονται περισσότερο, είναι να τους δοθεί το δικαίωμα να εκλέγουν τον ηγέτη τους. Το δικαίωμα του εκλέγειν είναι το μόνο που μπορεί να εκτονώσει την κρίση. Είναι και ο λόγος που η Δύση δεν έχει δει ποτέ τέτοιου μεγέθους διαδηλώσεις, ακόμα και για σοβαρότερες αφορμές και αιτίες από το νόμο περί έκδοσης υπόπτων. Επειδή στο τέλος της ημέρας οι λαοί ξέρουν ότι έχουν δικαίωμα να «τιμωρήσουν» τις κυβερνήσεις με την ψήφο τους και να ελέγξουν απ' ευθείας την κεντρική εξουσία.

AP Photo/Kin Cheung

Η Κίνα φαίνεται ότι φοβάται ότι αν δώσει το δικαίωμα στους κατοίκους του Χονγκ Κονγκ να εκλέγουν τους ηγέτες τους, επειδή αυτοί θα επιλέξουν κάποιον που ίσως απαιτήσει ακόμα και ανεξαρτησία, μετά την ολοκλήρωση της μεταβατικής περιόδου, το 2047. Θεωρητικά είναι πιθανό. Πρακτικά είναι πολύ δύσκολο να συμβεί. Οι κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ δεν θέλουν ανεξαρτησία, όχι ακόμα τουλάχιστον. Θέλουν να μπορούν να ελέγχουν τον κυβερνήτη τους, ώστε να απαιτήσουν συγκεκριμένα πράγματα: Για αρχή την αποδυνάμωση της οικονομικής ολιγαρχίας που έχει οδηγήσει τις τιμές των ακινήτων στον ουρανό και τους κατοίκους σε μια απελπιστική οικιστική κρίση.

Εάν, όμως, πιεστούν ακόμα περισσότερο και συνεχιστεί η κόντρα με την Κίνα, ναι, είναι πολύ πιθανό να θελήσουν να αποκοπούν εντελώς.

Η Κίνα φαίνεται επί του παρόντος αμετακίνητη. Το μόνο που κάνει, όμως, είναι να ροκανίζει το χρόνο. Εξίσου αμετακίνητοι είναι και οι διαδηλωτές. Σύντομα το Χονγκ Κονγκ θα αρχίσει να καταρρέει. Και ίσως τότε η Κίνα αποδεχθεί ότι τελικά ούτε η ανελευθερία γεμίζει τα στομάχια. Το μόνο ερώτημα είναι εάν θα το αποδεχθεί εγκαίρως.