Επαναστατική ανοσοθεραπεία με CAR T-λεμφοκύτταρα σε ογκολογία-αιματολογία

Με αφορμή το γεγονός ότι στις 18 Οκτωβρίου 2017, ο οργανισμός Food αnd Drug Administration των ΗΠΑ γνωμοδότησε θετικά για τη χορήγηση της ουσίας axicabtagene ciloleucel (ανοσοθεραπεία με CAR T-λεμφοκύτταρα) σε ενηλίκους ασθενείς με λέμφωμα από μεγάλα Β-κύτταρα, που δεν έχουν ανταποκριθεί σε τουλάχιστον δύο προηγούμενες γραμμές θεραπείες, ο Θάνος Δημόπουλος, καθ. Θεραπευτικής Αιματολογίας-Ογκολογίας, πρύτανης ΕΚΠΑ, ανακοίνωσε πως «από τους 101 ασθενείς που έλαβαν αυτή την αγωγή ανταπόκριση σημειώθηκε σε 72% συμπεριλαμβανομένων και 51% των ασθενών που πέτυχαν πλήρη ύφεση».

Σύμφωνα με τον Θ. Δημόπουλο, σημείο-σταθμό για την ανοσοθεραπεία του καρκίνου αποτέλεσε τον Αύγουστο του 2017 η θετική γνωμοδότηση του FDA των ΗΠΑ για τη χρησιμοποίηση των CAR T-λεμφοκυττάρων σε παιδιά και νέους ενηλίκους με έναν υπότυπο οξείας λεμφοβλαστικής λευχαιμίας που δεν έχει ανταποκριθεί ή έχει υποτροπιάσει στις προηγούμενες γραμμές θεραπείας.

Αποτελεί την πρώτη θεραπεία αυτής της κατηγορίας που λαμβάνει έγκριση. Πάνω από 80% των ασθενών εμφανίζουν ανταπόκριση στη θεραπεία αυτή», επισημαίνει ο κ. Δημόπουλος.

Τι είναι η ανοσοθεραπεία και πώς δρουν τα CAR-T;

Όπως εξηγεί ο κ. Δημόπουλος, η ανοσοθεραπεία του καρκίνου περιλαμβάνει φάρμακα που «χρησιμοποιούν» το ανοσολογικό σύστημα του σώματος για να καταπολεμήσουν τα καρκινικά κύτταρα.

Με αυτό τον τρόπο επιτρέπουν στο ανοσοποιητικό να αναγνωρίζει και να επιτίθεται επιλεκτικά στα καρκινικά κύτταρα, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει μακροχρόνια μνήμη στο ανοσοποιητικό, προσφέροντας ανθεκτική και μακροχρόνια θεραπεία. Έτσι η ανοσοθεραπεία επιστρατεύει τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος για να δράσουν πιο αποτελεσματικά έναντι των καρκινικών κυττάρων. Αίρει λοιπόν τα φρένα και τους μηχανισμούς διαφυγής της ανοσολογικής απόκρισης που αναπτύσσουν τα καρκινικά κύτταρα», τονίζει.

Όσον αφορά τα CAR T-λεμφοκύτταρα, αποτελούν μια καινοτόμο ανοσοθεραπευτική προσέγγιση, ειδικά στις αιματολογικές κακοήθειες, προσθέτει και τονίζει πως «η τεχνική περιλαμβάνει την αφαίρεση κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος από τον ασθενή, τα οποία τροποποιούνται γενετικά με σκοπό να αναγνωρίζουν τα καρκινικά κύτταρα και να τους επιτίθενται».

Συγκεκριμένα πραγματοποιείται συλλογή λεμφοκυττάρων από το αίμα των ασθενών τα οποία τροποποιούνται γενετικώς ώστε να εκφράζουν ειδικούς υποδοχείς στην επιφάνειά τους που ονομάζονται χιμαιρικοί υποδοχείς αντιγόνου (chimeric antigen receptors - CARs).

Οι CARs είναι πρωτεΐνες που επιτρέπουν στα Τ-λεμφοκύτταρα να αναγνωρίζουν μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη (αντιγόνο) των καρκινικών κυττάρων. Τα τροποποιημένα CAR T-λεμφοκύτταρα καλλιεργούνται σε μεγάλους αριθμούς στο εργαστήριο και στη συνέχεια χορηγούνται στους ασθενείς.

Η διαδικασία διαρκεί περίπου 2-3 εβδομάδες. Πριν από την επανέγχυση των κυττάρων, ο ασθενής λαμβάνει ειδική χημειοθεραπεία που προετοιμάζει το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε να ενσωματώσει αρμονικά τα CAR T-λεμφοκύτταρα. Πολλαπλασιάζονται εντός του οργανισμού και με την καθοδήγηση του τροποποιημένου υποδοχέα αναγνωρίζουν και εξολοθρεύουν τα καρκινικά κύτταρα που φέρουν το αντίστοιχο αντιγόνο στην επιφάνειά τους.

Ο κ. Δημόπουλος εξηγεί τέλος ότι αυτό το είδος της θεραπείας δημιουργείται ατομικά για κάθε ασθενή, τονίζοντας πως η εξατομίκευση της θεραπείας παραμένει το «κλειδί» για την επιτυχή θεραπευτική προσέγγιση κάθε ασθενούς ξεχωριστά.