Μαύρη τρύπα: Την Τετάρτη αναμένεται βαρυσήμαντη επιστημονική ανακοίνωση

Newsroom

Τρίτη, 09 Απριλίου 2019 16:38

Μαύρη τρύπα: Την Τετάρτη αναμένεται βαρυσήμαντη επιστημονική ανακοίνωση — M. Kornmesser/ESO via AP

Ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση για την πολυαναμενόμενη βαρυσήμαντη επιστημονική ανακοίνωση που προανήγγειλαν πως θα συμβεί την Τετάρτη 10 Απριλίου, το διεθνές τηλεσκόπιο Event Horizon Telescope (EHT), το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών (NSF) των ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Γι' αυτό το σκοπό θα δοθεί συνέντευξη Tύπου στην Ουάσιγκτον (στις 16:00 ώρα Ελλάδας) από τους διευθυντές του ΕΗΤ Σέφερντ Ντόουλμαν και του NSF Φρανς Κόρντοβα. Ταυτόχρονες μάλιστα συνεντεύξεις Τύπου θα πραγματοποιηθούν στις Βρυξέλλες, στη Σαγκάη, στην Ταϊπέι, στο Σαντιάγο της Χιλής και στο Τόκιο.

Στην παρουσίαση στην έδρα της ΕΕ - η οποία έχει συμβάλει στη χρηματοδότηση της σχετικής έρευνας - θα συμμετέχουν ο Ευρωπαίος επίτροπος για την Έρευνα, Επιστήμη και Καινοτομία, Κάρλος Μοέδας, αλλά και άλλοι επιστήμονες, ενώ στη Χιλή θα συμμετέχουν οι διευθυντές του μεγάλου τηλεσκοπίου ALMA και του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO).

Τι μπορεί να ανακοινωθεί; Πιθανότατα θα αφορά την πρώτη εικόνα μιας μαύρης τρύπας, που δεν αποκλείεται να είναι η κεντρική μαύρη τρύπα του δικού μας γαλαξία. Μέχρι σήμερα η ύπαρξη των μαύρων οπών τεκμαίρεται έμμεσα από τις επιδράσεις που ασκούν στο περιβάλλον τους, αλλά ποτέ κανείς δεν έχει «δει» μια μαύρη τρύπα ή μάλλον τι υπάρχει γύρω από μια μαύρη τρύπα.

Το τηλεσκόπιο ΕΗΤ αποτελείται από ένα ευρύ δίκτυο διάσπαρτων τηλεσκοπίων σε διάφορα μέρη του κόσμου, δημιουργώντας - μέσω διασύνδεσης τους - ένα τεράστιο εικονικό τηλεσκόπιο με μέγεθος σχεδόν όσο η Γη.

Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργείται δυνατότητα μεγέθυνσης, ώστε να απεικονισθεί η περιοχή γύρω από μια μαύρη τρύπα, ιδίως του λεγόμενου «ορίζοντα γεγονότων», δηλαδή της «περιμέτρου» πέρα από την οποία τίποτε δεν μπορεί να δραπετεύσει, ούτε το φως (γι' αυτό, άλλωστε, μια μαύρη τρύπα λέγεται… μαύρη). Είναι συνεπώς προφανές ότι είναι αδύνατο να φωτογραφηθεί το εσωτερικό μιας μαύρης τρύπας, αφού δεν βγαίνουν φωτόνια από εκεί.

Μέχρι τώρα το τηλεσκόπιο ΕΗΤ έχει στρέψει την προσοχή του σε δύο μαύρες τρύπες, οι οποίες έχουν τους μεγαλύτερους «ορίζοντες γεγονότων», όπως φαίνονται από τη Γη: στην κεντρική μαύρη τρύπα του γαλαξία μας (γνωστή και ως «Τοξότης Α*») και στην ακόμη μεγαλύτερη μαύρη τρύπα στο κέντρο του γιγάντιου γαλαξία Μ87. Κατά πάσα πιθανότητα η ανακοίνωση θα αφορά μια από αυτές τις δύο μαύρες τρύπες (ή και τις δύο!).

Τι είναι οι μαύρες τρύπες

Μαύρη τρύπα ονομάζεται το σημείο του χωροχρόνου, στο οποίο οι βαρυτικές δυνάμεις είναι τόσο μεγάλες, ώστε τίποτε -ούτε καν τα σωματίδια και η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, όπως το φως- να μην μπορεί να ξεφεύγει από αυτό.

Ο όρος «μαύρη τρύπα» είναι ευρύτατα διαδεδομένος και επινοήθηκε το 1967 από τον Αμερικανό αστρονόμο και θεωρητικό φυσικό, Τζον Γουίλερ.

Δεν αναφέρεται σε τρύπα με τη συνήθη έννοια (οπή), αλλά σε μια περιοχή του χώρου, από την οποία τίποτα δεν μπορεί να επιστρέψει.

Μία μαύρη τρύπα είναι το σημείο εκείνο του διαστήματος, όπου κάποτε υπήρχε ο πυρήνας ενός γιγάντιου άστρου, ένας πυρήνας που περιείχε περισσότερο υλικό από δυόμισι ηλιακές μάζες και ο οποίος, στην τελική φάση της εξέλιξης του άστρου, έχασε την πάλη του ενάντια στη βαρύτητα, με αποτέλεσμα το υλικό του να καταρρεύσει και να συμπιεστεί περισσότερο ακόμα και από το υλικό ενός αστέρα νετρονίων.

Παρότι η επιστημονική κοινότητα αντιλαμβάνεται τις μαύρες τρύπες εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο επηρεάζεται η περιοχή γύρω από αυτές αλλά από τη φύση τους είναι αδύνατο να τις δούμε.

Ωστόσο, το τηλεσκόπιο ελπίζει να καταφέρει να απαθανατίσει τον ορίζοντα των γεγονότων (horizon event) –το σημείο στον χωροχρόνο εντός του οποίου τα γεγονότα δεν μπορούν να επηρεάσουν τον παρατηρητή, καθώς ισοδυναμεί με την καμπύλωση του χωροχρόνου.