Όλα όσα θα ζήσεις και θα γευτείς την περίοδο των Χριστουγέννων στην Κρήτη

Γράφει ο Νίκος Συρίγος

Είχα την ευκαιρία να ζήσω την Κρήτη όλες τις εποχές. Καλοκαίρι, φθινόπωρο (στα κλεφτά), χειμώνα και άνοιξη… Όπου χειμώνας κι άνοιξη βάλε Χριστούγεννα και Πάσχα. Τα καλοκαίρια, θαρρώ πως δεν περιμένεις από μένα να ακούσεις ότι είναι μαγικά στην Κρήτη… Ούτε είναι αυτό που θα κάνει τη διαφορά. Στην Ελλάδα το καλοκαίρι είναι παντού μαγικό. Ή σχεδόν παντού και πάντα.

Θα σου πω όμως για τα Χριστούγεννα. Γιατί πίστεψε με σε αυτό το κομμάτι της Ελλάδας (και) τα Χριστούγεννα είναι ταξίδι. Ναι… Ταξίδι. Οι Κρητικοί βλέπεις, δεν επιβιώνουν. Ζουν. Και κερδίζουν κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε λεπτό. Στήνουν μικρές και μεγάλες γιορτές σε κάθε ευκαιρία. Και τα Χριστούγεννα στους δρόμους στήνονται αυτοσχέδια πάρτι ή τσιμπούσια! Πότε με κοκτέιλ ή ρακές και πότε με ψητά στις ψησταριές που βάζει το κάθε μαγαζί στο πεζοδρόμιο… Κι όταν λέμε μαγαζί δεν λέμε για ταβέρνες και εστιατόρια. Τα Χριστούγεννα στα Χανιά (που ξέρω) ψήνουν ακόμη και εκείνοι που πουλάνε… ρούχα και παπούτσια! Αλήθεια σου λέω. Ρώτα και θα δεις.

Στην αγορά στήνεται το δέντρο των Χανίων και οι χριστουγεννιάτικες μελωδίες κυριαρχούν στα στενά με τα βενετσιάνικα αρχοντικά. Παραμονή των Χριστουγέννων κατευθυνόμαστε στη Σπηλιά του Αη-Γιάννη του Ερημίτη στη Μαραθοκεφάλα Κισάμου, 22 χλμ δυτικά των Χανίων, για να παρακολουθήσουμε τη θεία λειτουργία και την αναπαράσταση της Γέννησης του Χριστού, με φάτνη και ζώα που φέρνουν οι κτηνοτρόφοι της περιοχής!

Η μικρή μου κόρη με παρακαλεί πάντα για μία γρήγορη βόλτα στο Ρέθυμνο. Η παρουσία της Δημοτικής Φιλαρμονικής, παραδοσιακά κάλαντα με λύρες και μαντολίνα και τα χριστουγεννιάτικα παζάρια, δημιουργούν ένα πραγματικά διασκεδαστικό σκηνικό για μικρούς και μεγάλους!

Πεταγόμαστε στον Άγιο Νικόλαο, όπου η μαγεία κορυφώνεται με τη φωταγώγηση του χριστουγεννιάτικου δέντρου της πόλης, ενώ όλο το διάστημα των γιορτών εκδηλώσεις αφιερωμένες στον αθλητισμό, τη μουσική, την ιστορία του τόπου, πλημμυρίζουν χαρά μικρούς και μεγάλους!

Συνεχίζουμε βουρ για Ηράκλειο και το Χριστουγεννιάτικο Κάστρο. Ένα χωριό με ξύλινα σπιτάκια γεμάτα στολίδια, λιχουδιές και δωράκια περιμένει τους επισκέπτες στην πλατεία Ελευθερίας. Θυμάμαι μία χρονιά που είχα βρεθεί Πρωτοχρονιά στο Ηράκλειο, έφαγα 5 μπουγάτσες! Γιατί έτσι είναι το έθιμο! Όλοι τρώνε όση περισσότερη μπουγάτσα μπορούνε, για να είναι γλυκιά η πρώτη γεύση του έτους!

Γλυκά και φαγητά

Μιας και θυμήθηκα την μπουγάτσα, αξίζει να σας πω για την κρητική γαστρονομία των Χριστουγέννων. Οι νοικοκυρές, μαζί και οι θείες μου, φτιάχνουν τις κρητικές δίπλες ή όπως τα λέμε εμείς αυγοκαλάμαρα. Και φυσικά Χριστόψωμο. Το χριστουγεννιάτικο ψωμί της Κρήτης παρασκευάζεται με τα ίδια υλικά που παρασκευάζεται το καθημερινό ψωμί (αλεύρι, λάδι, αλάτι, νερό), αλλά οι νοικοκυρές φροντίζουν να ξεχωρίζει. Σε άλλες περιοχές στα υλικά προστίθεται ροδόνερο, μέλι, κανέλα, γαρύφαλλα και πασπαλίζεται με σουσάμι. Βάζουν σε αυτό όλη τους την τέχνη και την νοικοκυροσύνη καθώς μία φορά το χρόνο έχουν την ευκαιρία να το παρασκευάσουν. Φροντίζουν να το φορτώσουν με σύμβολα και πλουμίδια ώστε να μοιάζει με ένα μικρό έργο τέχνης. «Ξόμπλια» ονομάζουν τα σχέδια στην επιφάνεια του ψωμιού. Τα «ξόμπλια» αποτελούν αντίγραφα και λεπτομέρειες των ξυλόγλυπτων τέμπλων. Το σχήμα του είναι κυκλικό με κυρίαρχο στοιχείο το σταυρό. Όταν ξεκινάει το ζύμωμα η νοικοκυρά λέει: «Στις εικοσπέντε του Δεκέμβρη Χριστός γεννάται η ώρα εκεινιά και τούτη νιε μια ώρα λογάται» και το κόβουμε την ημέρα των Χριστουγέννων.

Στα χωριά πολλοί σφάζουν το γουρούνι που εκτρέφουν όλη τη χρονιά για να φτιάξουν απάκια, σύγκλινα, λουκάνικα, τσιγαρίδες και ομαθιές (έντερα γεμισμένα με ρύζι, σταφίδες και κομματάκι συκώτι). Όρεξη να έχεις και αρκετή ρακή!

Και τώρα που είπαμε για τσικουδιά. Μην φύγεις από την Κρήτη χωρίς ρακή στις αποσκευές σου. Να ανάβεις το τζάκι στην πρωτεύουσα και Κρήτη να συλλογιέσαι! Αν για κάτι φημίζεται η κρητική γη είναι για τα τοπικά προϊόντα της, που θα τα βρεις σε μαγαζάκια στα ορεινά χωριά! Λαδοκούλουρα, σταφιδωτά, ανεβατά, τα πιο νόστιμα κουλούρια θα τα βρεις στους γυναικείους συνεταιρισμούς. Επιπλέον, το πηχτόγαλο Χανίων, η παραδοσιακή γραβιέρα Κρήτης, το κεφαλοτύρι και ο ανθότυρος είναι εξαίσια κρητικά γαλακτοκομικά.

Όπου και να πας, τέτοιο τόπο δεν θα βρεις

Άκου και το άλλο. Η Κρήτη σου τα δίνει ΟΛΑ σε ελάχιστα χιλιόμετρα. Τη μια στιγμή παίζεις με την άμμο στην παραλία και την άλλη φτιάχνεις χιονάνθρωπο στο βουνό. Σε απόσταση μιας ώρας, βαριά-βαριά. Μαγικό; Το αγαπημένο μας, με τη μικρή μου, είναι το δάσος Σελάκανο, που πάντα θα πάμε για μία πεζοπορία. Από τα ομορφότερα και σπουδαιότερα διασωζόμενα οικοσυστήματα της Κρήτης, ενταγμένο στο πρόγραμμα Natura 2000, το δάσος του Σελάκανου παραμένει ένα από τα πιο σημαντικά δάση στη Μεσόγειο. Και από την άλλη, η μοναδική ομορφιά του Οροπεδίου Λασιθίου που δεν χορταίνει το μάτι να απολαμβάνει. Το οροπέδιο είναι γνωστό και για τους γραφικούς πια ανεμόμυλους, ενώ τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 το οροπέδιο ήταν ένα από τα πρώτα αιολικά πάρκα της Ευρώπης...

Ένα ακόμα… Αν έχει ήλιο βρίσκεις ένα δωμάτιο πλάι στη θάλασσα και νιώθεις πως κάνεις Χριστούγεννα στην Αυστραλία… Αν πιάσει κρύο βρίσκεις ένα σαλέ στα Λευκά Όρη ή στον Ψηλορείτη και ζεις Χριστούγεννα αλά Άλπεις! Στην Ελλάδα. Στον ίδιο τόπο. Με το αυτοκίνητο.

Ξέρεις πολλά μέρη στον κόσμο που να μπορείς να κάνεις κάτι ανάλογο; Εγώ όχι. Και μεταξύ μας δεν θέλω και να μάθω. Γιατί, είπαμε… Η Κρήτη είναι έρωτας. Λάθος. Ο έρωτας περνάει. Είναι αγάπη. Από αυτές που κρατούν για πάντα. Μην πάρεις λοιπόν τα βουνά Χριστουγεννιάτικα. Πάρε το αεροπλάνο ή το βαπόρι και πήγαινε στην Κρήτη. Όπου θες. Κρήτη να’ναι κι όπου να’ναι!