Δεν υπάρχει – μάλλον – το τέρας του Λοχ Νες – Τι αποκαλύφθηκε για τη γνωστή λίμνη

Είναι το ανησυχητικό σκοτάδι που κάνει τη διαφορά. Η τύρφη που καταλήγει στη λίμνη από τα γύρω ποτάμια και ρυάκια, δημιουργεί ένα νερό τόσο σκούρο όσο το τσάι που πίνεις για να ζεσταθείς. Αλλά είναι και τουχτερά κρύο, με μέση θερμοκρασία γύρω στους 4 ή 5 βαθμούς Κελσίου όλο το χρόνο.

«Θα μπορούσατε να κολυμπάτε δίπλα σε ένα υποβρύχιο 120 μέτρων, θα ήταν μισό μέτρο μπροστά σας και δεν θα το βλέπατε», λέει ο Αλαν ΜακΚένα, ιδρυτής της ερευνητικής ομάδας Loch Ness Exploration. «Είναι σαν ένας χαμένος κόσμος εκεί κάτω».

90 χρόνια από την πρώτη φωτογραφία του «τέρατος»

Στις 12 Νοεμβρίου συμπληρώθηκαν 90 χρόνια από τότε που ο εργάτης εργοστασίου Χιου Γκρέι τράβηξε την πρώτη φωτογραφία του «τέρατος» του Λοχ Νες. Μετά από αμέτρητες θεάσεις «τεράτων», φάρσες, έρευνες και αποστολές, το αίνιγμα παραμένει. Τον περασμένο Αύγουστο εκατοντάδες οπαδοί της Νέσι (όπως αποκαλείται χαϊδευτικά το τέρας) συγκεντρώθηκαν στη λίμνη για το μεγαλύτερο κυνήγι των τελευταίων 50 ετών. Η έρευνα – όπως θα περίμενε κανείς – δεν κατέληξε σε κάποιο συμπέρασμα.

Οι κυνηγοί της Νέσι δεν είναι, αντίθετα με τη δημοφιλή παραδοχή, φαντασιόπληκτοι που μάχονται ενάντια στην κοινή λογική. Αυτό που ανακάλυψε το CNNi στο ταξίδι του στο Λοχ Νες είναι μια κοινότητα φυσιολατρών που τους ενώνει η αγάπη για την περιβαλλοντική επιστήμη και η χαρά για τα απεριόριστα μυστήρια της ζωής – τόσο τα επίγεια όσο και τα υπαρξιακά.

Κανείς δεν είναι πεπεισμένος ότι στα βάθη πλατσουρίζει ένα γιγάντιο φίδι ή ένας μακρολαίμης πλειόσαυρος – κι όμως παραμένουν αφοσιωμένοι στην έρευνα. «Αν υπάρχει κάτι στο Λοχ Νες, δεν παίζει με τους κανόνες», λέει ο ΜακΚένα. «Οι άνθρωποι εξακολουθούν να βλέπουν πράγματα που δεν μπορούν να εξηγήσουν και νομίζω ότι αυτό αξίζει να το εξετάσουμε. Αν αποδειχθεί ότι όλα αυτά οφείλονται σε φυσικά φαινόμενα, δεν υπάρχει πρόβλημα. Εξακολουθούμε να κάνουμε αυτό που αγαπάμε».

Μια ασυνήθιστη λίμνη

Η αλήθεια είναι ότι αυτή δεν είναι μια συνηθισμένη λίμνη. Παρά τις χειμωνιάτικες θερμοκρασίες του, το Λοχ Νες δεν παγώνει ποτέ λόγω του φαινομένου του θερμοκλινούς, όπου το ψυχρότερο νερό βυθίζεται και αντικαθίσταται από θερμότερο νερό από κάτω.

Αυτά τα μεταβαλλόμενα στρώματα νερού με διαφορετικές θερμοκρασίες δημιουργούν τεράστια υποβρύχια κύματα, σχηματίζοντας ένα επιφανειακό ρεύμα που μπορεί να μεταφέρει κούτσουρα και άλλα υλικά κόντρα στον άνεμο – τα οποία μπορεί να εκληφθούν λανθασμένα ως ουρά ή λαιμός ενός πλάσματος που κολυμπάει ενάντια στο ρεύμα.

Επίσης, περιστασιακά σημειώνονται υδροστρόβιλοι, οι οποίοι, όταν το νερό είναι ήρεμο και δεν μπορούμε να κρίνουμε το μέγεθός τους, μπορεί να μοιάζουν με τον μακρύ λαιμό ενός ζώου που σπαρταράει.

Όσο για τα περίφημα εξογκώματα στην επιφάνεια που δίνουν την εικόνα ενός γιγάντιου φιδιού, προκαλούνται συνήθως από τα κύματα των σκαφών. Όταν βαριά σκάφη περνούν μέσα από μια μεγάλη, βαθιά και στενή λίμνη όπως το Λοχ Νες, μπορεί να δημιουργηθεί ένα ιδιαίτερο φαινόμενο που ονομάζεται μοτίβο Κέλβιν, οι κυματισμοί του οποίου μπορεί να μοιάζουν με εξογκώματα όταν τα βλέπει κανείς από χαμηλή γωνία, π.χ από την ακτογραμμή.

Δεινόσαυροι, φάλαινες, χέλια

Η ιδέα ότι μπορεί να ζει στη λίμνη ένα πλάσμα τύπου δεινοσαύρου είχε απορριφθεί πριν από πολλά, πολλά χρόνια. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει DNA ερπετού στο νερό και ότι είναι απλά πολύ κρύο για να επιβιώσει ένα τέτοιο πλάσμα. Τα θηλαστικά θα τα πήγαιναν καλύτερα, αλλά σε αυτά τα αδιαπέραστα σκοτεινά νερά, τα φυτά δεν μπορούν να ευδοκιμήσουν και ένα αναπτυσσόμενο τέρας θα αντιμετώπιζε πρόβλημα τροφής.

Η λίμνη συνδέεται με τη θάλασσα καθώς και με πολυάριθμα ποτάμια, οπότε μια από τις πιο δημοφιλείς θεωρίες είναι ότι το τέρας είναι ένα ζώο, όπως μια φώκια ή μια φάλαινα, που περνάει από εκεί.

Μια μελέτη του 2019 εντόπισε σημαντική ποσότητα από DNA χελιού, ενισχύοντας τη θεωρία ότι η Νέσι είναι ένα υπερτροφικό χέλι, αλλά και αυτή έχει διαψευστεί.

Έχουν ληφθεί δείγματα από τον πυθμένα της λίμνης και οι ερευνητές μελετούν 12.000 χρόνια λάσπης, εντοπίζοντας κάρβουνο από τη βιομηχανική επανάσταση και ραδιενέργεια από τις ατομικές δοκιμές στον Ειρηνικό.

Ο ηχοβολισμός (χρήση ηχητικών κυμάτων) επιτρέπει στον ΜακΚένα και την ομάδα του να παρακολουθούν το βάθος της λίμνης στις εξορμήσεις τους με σκάφος, ενώ τα υδρόφωνα (υποβρύχια μικρόφωνα) πολύ χρήσιμα. «Αν δεν έχεις υποβρύχιο, ή έστω ένα υποβρύχιο drone, είσαι πολύ, πολύ περιορισμένος», εξηγεί. «Αυτό που μας βοηθάει πραγματικά είναι το υδρόφωνό μας. Δεν έχουμε μάτια εκεί κάτω, αλλά σίγουρα έχουμε αυτιά».

Με πληροφορίες από: There’s probably no monster in Loch Ness. But we did find one of its best-kept secrets by Maureen O'Hare