Νίκολας Νεγκροπόντε στο CNN Greece: Στο μέλλον θα σχεδιάζουμε ανθρώπους και θα ζούμε 200 χρόνια

Είναι επίσης ο ιδρυτής τους οργανισμού «Ένας Φορητός Υπολογιστής για Κάθε Παιδί», ο οποίος δημιούργησε το λάπτοπ των 100 δολαρίων, έναν φορητό υπολογιστή για τα παιδιά του αναπτυσσόμενου κόσμου.

Μέχρι σήμερα έχουν δοθεί 2 εκατομμύρια τέτοιοι υπολογιστές σε 42 χώρες.

Το CNN Greece συνάντησε τον Νίκολας Νεγκροπόντε στο Νταχράν της Σαουδικής Αραβίας όπου ήταν προσκεκλημένος να δώσει μια διάλεξη στο Ιthra, το νέο και υπερσύγχρονο πολιτιστικό κέντρο και σύμβολο της μεγάλης κοινωνικής αλλαγής που πραγματοποιείται στη χώρα και μιλήσαμε μαζί του για το πώς φαντάζεται το μέλλον την ανθρωπότητας σε έναν ψηφιακό κόσμο.

Η τεχνολογία τα τελευταία 50 χρόνια εξελίχθηκε αναλογικά, όσο στα προηγούμενα 200 χρόνια ή και παραπάνω. Θα επιταχυνθεί αυτή η εξέλιξη στα επόμενα χρόνια και τί θα πρέπει να περιμένουμε ως μεγάλες αλλαγές ή επιτεύγματα;

Η ταχύτητα των αλλαγών θα συνεχιστεί αλλά σε διαφορετικά πεδία. Αν δούμε τι συνέβη τα τελευταία 25 χρόνια, στην ψηφιακή τεχνολογία και στις επικοινωνίες, οι αλλαγές είναι τεράστιες. Δείτε για παράδειγμα πόσο άλλαξε η συμπεριφορά των ανθρώπων. Τα επόμενα 20 χρόνια δεν θα έχουμε μία προέκταση αυτών των αλλαγών. Θα είναι πιο εντυπωσιακές, θα μεταμορφώσουν το μέλλον και θα γίνουν κυρίως στον τομέα της βιοτεχνολογίας.

Οι αλλαγές θα γίνουν εκεί που γενετική και η ψηφιακή τεχνολογία συναντώνται και οι αλλαγές που αναμένονται θα είναι τόσο εκπληκτικές που είναι πολύ δύσκολο να φανταστούμε πώς θα μοιάζει ο κόσμος.

O Νίκολας Νεγροπόντε με τον συντάκτη του CNN Greece, Κώστα Πλιάκο / Πηγή: CNN Greece

Όταν για παράδειγμα θα μπορείς να σχεδιάζεις και να φτιάχνεις ανθρώπους, πράγματα δηλαδή τα οποία δεν μπορούσαμε να φανταστούμε παλαιότερα. Και θα σας δώσω ένα πολύ συγκεκριμένο παράδειγμα.

Όταν δημιουργήσαμε το Media Lab στο ΜΙΤ, πιστεύαμε ότι ήμασταν πάρα πολύ περιεκτικοί.

Συγκεντρώναμε όλο το σχεδιασμό και την έρευνα που μέχρι τότε δεν γινόταν πουθενά.

Αλλά κανένας μας, ούτε εγώ ούτε κάποιος από τους συναδέλφους πιστεύαμε ότι σήμερα, το 2019, θα μπορούσαμε να σχεδιάζουμε… ποντίκια.

Σήμερα στο MIT υπάρχει ένα πρόγραμμα στο οποίο σχεδιάζουμε ποντίκια. Είναι αυτά τα ποντίκια πραγματικά; Από πού ήρθαν; Εμείς τα φτιάξαμε και μπορείς να δεις στο εργαστήριό του ΜΙΤ μικρά ποντικάκια να περπατούν δεξιά και αριστερά να έχουν τρίχωμα και να κάνουν όλα αυτά που κάνουν τα ποντίκια.

Πιστεύω ότι αυτό που θα δούμε στα επόμενα 10 με 15 χρόνια θα είναι εκπληκτικό.

Είχατε πει κάποια στιγμή ότι η ψηφιακή τεχνολογία έχει ενσωματωθεί στις ζωές μας. Πιστεύετε ότι θα μπορούσαμε να ζήσουμε ξανά στο μέλλον χωρίς να είμαστε συνδεδεμένοι στα ψηφιακά δίκτυα;

Έχει γίνει κάτι σαν οξυγόνο, από την άποψη ότι δεν το καταλαβαίνουμε μέχρι να μας λείψει.

Και υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν καταλαβαίνεις μέχρι να σου λείψουν. Όπως η υγεία σου για παράδειγμα. Δεν καταλαβαίνεις πόσο σημαντική είναι μέχρι να αντιμετωπίσεις ένα πρόβλημα.

Το internet έχει γίνει κάπως έτσι. Δεν το αντιλαμβάνεσαι μέχρι να σου λείψει και δεν θεωρώ ότι είναι κάτι κακό.

Μπορείς να επιβιώσεις χωρίς πολλά πράγματα. Υπήρξαν πάρα πολλές ανακαλύψεις ιστορικά, οι οποίες έφεραν τεράστιες κοινωνικές αλλαγές για τις οποίες ούτε καν σκεφτόμαστε σήμερα. Όπως για παράδειγμα οι ανελκυστήρες.

Η επίδραση που είχαν οι ανελκυστήρες στις κοινωνίες μας ήταν τεράστιες και είμαι σίγουρος ότι κανένας δεν μιλάει σήμερα γι αυτές.

Άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο χτίζονται οι πόλεις. Τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι συμπεριφέρονται. Μπορείς να ζήσεις χωρίς ανελκυστήρα σήμερα; Η απάντηση είναι πιθανότατα ναι, μπορείς να ζήσεις χωρίς ανελκυστήρα αλλά όχι στη Νέα Υόρκη.

Μπορείς να φανταστείς ένα μέλλον χωρίς ανελκυστήρες; Πιστεύω ότι ναι αλλά γιατί να το κάνουμε αυτό στον εαυτό μας;

Δεν είμαι σίγουρος αν ο κόσμος θεωρεί ότι η εξάρτησή μας από το από το internet είναι πιο εθιστική από την εξάρτησή μας από τον ηλεκτρισμό ή το ψυγείο.

Είχατε πει σε μία συνέντευξή σας πως οι επόμενες γενιές θα ζουν 150 ή 200 χρόνια. Πριν από ένα χρόνο μιλώντας με ένα διακεκριμένο ερευνητή και νομπελίστα τον ρώτησα ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα του πλανήτη κατά τη γνώμη του και μου είπε ο υπερπληθυσμός. Και δεν είναι ο μόνος. Αν ζούμε 200 χρόνια πως θα μπορέσει ο πλανήτης να ανταποκριθεί σε αυτόν τον πληθυσμό; Η τεχνολογία έχει λύσεις να προτείνει;

Με μία γρήγορη απάντηση ναι, και κοιτάξτε τους αριθμούς. Σήμερα με σχεδόν 8 δισεκατομμύρια ανθρώπους, αν ο καθένας ζούσε μέχρι τα 200 χρόνια και με ένα φυσιολογικό ρυθμό αύξησης του πληθυσμού θα φτάναμε τα 20 δισεκατομμύρια πολύ σύντομα νούμερο που σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη και άλλους οργανισμούς είναι αυτό που μπορεί ο πλανήτης να φιλοξενήσει.
Πιστεύω ότι μπορεί να χωρέσει πολύ περισσότερα από 20 δισεκατομμύρια και ο λόγος για τον οποίον το πιστεύω είναι γιατί μπορείς να λύσεις σχεδόν κάθε πρόβλημα με ατελείωτη και δωρεάν ενέργεια.

Εάν δεν έχεις μόλυνση, εάν δεν έχεις διοξείδιο του άνθρακα, αν έχεις ατελείωτη και δωρεάν ενέργεια μπορείς να φτιάξεις για παράδειγμα κρέας για κατανάλωση χωρίς κτηνοτροφία. Μπορείς να κάνεις πόσιμο, όσο νερό θέλεις. Με λίγα λόγια λύνεις το πρόβλημα του νερού και μπορείς να κάνεις πράγματα τα οποία οι άνθρωποι ούτε καν σκέφτονται για αυτά γιατί χρειάζεσαι ενέργεια που σήμερα δεν υπάρχει και ταυτόχρονα έχεις τεράστια μόλυνση και απώλεια φυσικών πόρων.

Σκεφτείτε πόση μόλυνση και σπατάλη πόρων προκύπτει από την κτηνοτροφία για να έχουμε εσείς και εγώ μπριζόλες για να φάμε. Είναι γελοίο.

Εάν ξανασχεδιάσουμε όλη την παραγωγή τροφής, η γη μπορεί να φιλοξενήσει πολύ περισσότερους ανθρώπους. Αυτά τα νούμερα για τα οποία ακούμε συχνά έχουν προκύψει από παλιομοδίτικες απόψεις για το πως θα μπορούσαμε να ταΐσουμε όλους αυτούς τους ανθρώπους, ή για το πως θα μπορούσαμε να έχουμε ένα αιρκοντίσιον σε κάθε σπίτι στην Αφρική. Υπάρχουν πράγματα που δεν σκέφτεσαι ότι μπορείς να κάνεις γιατί θεωρείς ότι το ενεργειακό κόστος είναι μεγάλο είτε ως χρήμα είτε με περιβαλλοντικούς όρους.

Μπορεί η τεχνολογία να απελευθερώσει τον άνθρωπο από τη εργασία; Αυτό δεν θα απαιτούσε όμως και ένα διαφορετικό οικονομικό μοντέλο; Μπορείτε ίσως να προβλέψετε κάποιες τεχνολογικές εξελίξεις, όπως ήδη το έχετε κάνει στο παρελθόν. Θα μπορούσατε να προβλέψετε και ένα νέο οικονομικό μοντέλο γι αυτόν τον «θαυμαστό καινούργιο κόσμο;»

Το οικονομικό μοντέλο είναι ίσως ευκολότερο να το φανταστείς από ότι το κοινωνικό μοντέλο. Γιατί για πολύ κόσμο η εργασία είναι κομμάτι της αυτοεκτίμησης του δεν είναι απλά κάτι το οποίο το κάνεις για να μπορείς να έχεις χρήματα να αγοράσεις φαγητό και να πληρώνεις το νοίκι σου .
Είμαι κομμάτι της ταυτότητας μας. Αν κοιτάξεις στο παρελθόν θα διαπιστώσεις ότι η εργασία είναι μία σχετικά καινούργια ιδέα. Αν κοιτάξεις πίσω στο χρόνο και όχι πολύ πίσω περίπου 150 χρόνια ας πούμε και δεις πώς ζούσαν οι εύποροι ή οι βασιλείς και οι αριστοκράτες διαπιστώνεις ότι δεν εργάζονταν. Άκουγαν μουσική, μαγείρευαν και έτρωγαν, πήγαιναν για κυνήγι…

Η διασκέδασή τους ήταν να εκπαιδεύουν το πνεύμα τους, να καταλαβαίνουν και να εκτιμούν για παράδειγμα τη μουσική, την τέχνη κτλ .

Με άλλα λόγια μπορείς να φανταστείς έναν κόσμο που η εργασία θα έχει πολλές εκφάνσεις αλλά δεν θα είναι όπως σήμερα και αυτό θεωρώ ότι είναι πιο ενδιαφέρον και πιο μεγάλη πρόκληση από ένα οικονομικό μοντέλο που θα εξασφαλίζει ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα σαν αυτό που κάποιοι σήμερα διαπραγματεύονται ως ιδέα.

Και πώς θα μοιάζει κατά τη γνώμη σας αυτή η εργασία στο μέλλον. Πάντα δεν θα χρειαζόμαστε για παράδειγμα ανθρώπους να χτίζουν κτίρια;

Ίσως όχι, ίσως τα ρομπότ να χτίζουν κτίρια . Αν δεις σήμερα στον κόσμο, τα παιδιά των πλουσίων ανθρώπων, έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσεις τι ακριβώς κάνουν. Γιατί προφανώς δεν είναι υποχρεωμένα να κάνουν ότι οι περισσότεροι κάνουν για να επιτύχουν. Και θα δεις έναν εντυπωσιακά μεγάλο αριθμό τέτοιων παιδιών που κάνουν σημαντικά πράγματα και ψάχνουν για νόημα στη ζωή τους.

Είναι καλλιτέχνες, συγγραφείς, κάνουν καριέρες στο σινεμά, στο θέατρο, ασχολούνται με δημιουργικά πράγματα τα οποία δεν οδηγούν υποχρεωτικά σε αυτό που οι γονείς τους και οι παππούδες τους ίσως φανταζόντουσαν και προσδοκούσαν και αυτό που πίστευαν ότι σημαίνει οικονομική σταθερότητα .

Φυσικά όχι όλα τα παιδιά αλλά έχει ενδιαφέρον να αναλογιστούμε και να προσπαθήσουμε να βγάλουμε κάποιο συμπέρασμα για το τι σημαίνει αυτό. Γιατί η φιλοδοξία σου, ίσως να μην είναι ο πλούτος, επειδή τον έχεις.

Η φιλοδοξία σου είναι το να βρεις νόημα στη ζωή σου και να αναζητάς πράγματα τα οποία στο παρελθόν έμοιαζαν πολυτέλεια.

Η τεχνολογία απειλεί την ιδιωτική μας ζωή; Τις επικοινωνίες μας; Τις προσωπικές μας στιγμές; Ένα ζευγάρι μπορεί σήμερα να κάνει έρωτα σε μια ερημική παραλία χωρίς να κινδυνεύει να γίνει viral στο internet;

Μπορεί η ιδιωτικότητα να είναι μία σχετικά ξεπερασμένη ιδέα. Υπάρχουν πράγματα τα οποία οι άνθρωποι τα θεωρούν λιγότερο σημαντικά. Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές απόψεις πάνω στο θέμα.

Πριν έρθω εδώ, ήμουν στην Κίνα και συγκεκριμένα σε μια εταιρία που φτιάχνει αισθητήρες αναγνώρισης προσώπων εφαρμόζοντας μία πολύ προηγμένη τεχνολογία. Μου έδειξαν σε μία οθόνη ζωντανή εικόνα από έναν δρόμο γεμάτο ανθρώπους και μου είπαν πιάσε το ποντίκι στον υπολογιστή και κάνε κλικ σε όποιον άνθρωπο θέλεις .

Έκανες κλικ και έβλεπες αμέσως το όνομα και τη διεύθυνση διαμονής αυτού του ανθρώπου Βλέπεις λοιπόν αυτό και σκέφτεσαι: Ω Θεέ μου, τι συμβαίνει εδώ;

Δεν σου κρύβω ότι ένιωσα άβολα.

Οι άνθρωποι της εταιρίας μου είπαν: «Ναι αλλά ξέρεις είχαμε πολύ εγκληματικότητα εδώ και τώρα πλέον την έχουμε εξαφανίσει».

Οπότε κοίταξε λοιπόν τι συμβαίνει: Λες σε κάποιον άνθρωπο έχω την επιλογή να κλικάρω πάνω σου και να ξέρω ποιος είσαι και σαν αντάλλαγμα θα έχεις μηδενική εγκληματικότητα.

Και τι θα συμβεί αν το επόμενο αίτημα των κυβερνήσεων είναι για να μην έχουμε έγκλημα να μείνουμε όλοι στα σπίτια μας;

Καταλαβαίνω πάρα πολύ καλά πόσο ολισθηρός μπορεί να είναι αυτός ο δρόμος αλλά επίσης μπορώ να καταλάβω και το γιατί οι άνθρωποι κάνουν αυτήν την εντός εισαγωγικών συναλλαγή με τις κυβερνήσεις τους.

Σε κανένα μας δεν αρέσουν αυτές οι κάμερες μέχρι τη στιγμή που το παιδί μας θα πάθει κάτι κακό ή θα κινδυνέψει και η αστυνομία θα βρει τον υπεύθυνο.

Είναι μία πάρα πολύ περίπλοκη ερώτηση αυτή που μου κάνετε αλλά μία λύση, όχι απαραίτητα η καλύτερη, είναι να καταλάβουμε ότι ιδιωτικότητα στις μέρες μας σημαίνει όλο και λιγότερα πράγματα. Είναι κάτι που δεν μπορείς να το αλλάξεις .

Προσωπικά δεν θα ανησυχούσα τόσο για το ζήτημα της ιδιωτικότητας αλλά κατανοώ τις ανησυχίες.

Έχετε μεγάλη εμπειρία στον τεχνολογικό τομέα αλλά και στην εκπαίδευση. Τι θα συμβουλεύατε σήμερα τους γονείς που έχουν παιδιά και τα οποία αναζητούν την κλίση τους και πιθανότατα τί θα ήθελαν να κάνουν στη ζωή τους;

Νομίζω ότι σε αυτές τις περιπτώσεις όσο λιγότερα λες τόσο καλύτερα είναι. Το πιο δύσκολο πράγμα για ένα γονέα είναι να μην πέσει στην παγίδα όλου αυτού του συστήματος με τις εξετάσεις, τους βαθμούς κτλ. Οι γονείς γίνονται συνένοχοι σε αυτή την εγκληματική θα έλεγα συμπεριφορά, του να κάνουν να παιδιά τους το αντικείμενο των εξετάσεων οι οποίες είναι για να συντηρούν το εκπαιδευτικό σύστημα και όχι την μάθηση των παιδιών. Αυτό είναι για μένα το πιο δύσκολο για έναν γονέα.

Τι έχει αλλάξει στην εκπαίδευση των παιδιών σήμερα με την χρήση του internet και τα νέα συστήματα επικοινωνίας; Έχουμε καλύτερους μαθητές και καλύτερα εκπαιδευμένους αποφοίτους σήμερα;

Νομίζω ότι σήμερα έχουμε απόφοιτους με μεγαλύτερη περιέργεια και πιο εκτεθειμένους στην πληροφορία, γιατί γεννήθηκαν στην εποχή του iphone όπου μπορούν να αγγίζουν μια οθόνη και να επικοινωνούν. Δεν καταλαβαίνουμε ακριβώς πως αυτή η γενιά, έχει μια αίσθηση του ελέγχου, την οποία εμείς οι μεγαλύτεροι δεν έχουμε. Αυτή η αίσθηση του ελέγχου ξεκινά από την κατανόηση του ότι μπορεί ο νέος να επικοινωνήσει μέσω της τεχνολογίας, να πληροφορηθεί, να μάθει. Φαντασθείτε λοιπόν μια κοινωνία στο μέλλον θα που θα έχει μεγαλύτερη περιέργεια να μάθει. Δεν σημαίνει ότι αυτή η κοινωνία αρχικά θα είναι πιο ενημερωμένη αλλά θα ζει σε ένα περιβάλλον που θα είναι περισσότερο αναγκαίο να είναι ενημερωμένη.