ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Deutsche Welle: Η Αγία Σοφία, ο Ατατούρκ και ο Ερντογάν

Οργισμένη απάντηση από το κόμμα του Ερντογάν στην προτροπή Πομπέο να μην αλλάξει το καθεστώς λειτουργίας της Αγίας Σοφίας AP Photo

Για τα κίνητρα του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όσο αφορά στην Αγία Σοφία μίλησε στο γερμανικό Καθολικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΚΝΑ) ο πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου και ιερατικώς προϊστάμενος της Ενορίας Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κολωνίας στη Γερμανία, Κωνσταντίνος Μύρων.

«Η ελπίδα ότι θα επικρατήσει η λογική πεθαίνει τελευταία. Αλλά η εμπειρία έχει δείξει ότι υπό τον πρόεδρο Ερντογάν η Δικαιοσύνη δεν είναι πλέον ανεξάρτητη. Σε ένα τόσο συναισθηματικά και από λαϊκισμό φορτισμένο ζήτημα, η πίεση ενδέχεται να είναι τόσο μεγάλη, ώστε να δοθεί το πράσινο φως στο κίνημα μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί» δήλωσε ο πατέρας Κωνσταντίνος.

Στη συνέντευξη που αναδημοσιεύει η ελληνική υπηρεσία της Deutsche Welle, ο π. Κωνσταντίνος εκτιμά ότι «ο Ερντογάν θέλει να θάψει μια και καλή το κοσμικό σύστημα του ιδρυτή της Τουρκίας Κεμάλ Ατατούρκ και να στηρίξει την περαιτέρω ''επαναϊσλαμοποίηση''. Υπάρχει καλύτερος τρόπος από το να μετατρέψει και πάλι σε τζαμί την Αγία Σοφία, την οποία ο Ατατούρκ είχε κάνει το 1934 μουσείο; Παράλληλα η πράξη αυτή θυμίζει την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 από τους Οθωμανούς, τους οποίους θέλει να μιμηθεί στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής. Τρόπον τινά «Make Turkey Great Again», παρότι οι υφιστάμενες συνθήκες στην Εγγύς Ανατολή δεν επιτρέπουν κάτι τέτοιο».

Αντιλαμβάνεται, συνεπώς, ο ίδιος τον λαϊκισμό ως το βασικό κίνητρο του Ερντογάν; «Ασφαλώς είναι πολύ σημαντικό. Πρόκειται αμιγώς για πολιτική σε επίπεδο συμβόλων. Η Κωνσταντινούπολη έχει εκατοντάδες τζαμιά […]. Επομένως δεν υπάρχει ανάγκη. Ο Ερντογάν θέλει όμως να κινητοποιεί το εθνικιστικό και συντηρητικό-ισλαμιστικό ακροατήριό του. Η Τουρκία περνά οικονομική κρίση και στις δημοσκοπήσεις το κόμμα του ΑΚΡ δεν τα πηγαίνει πλέον πολύ καλά».

Ο πατέρας Κωνστνατίνος εκτιμά ότι ενδεχόμενη μετατροπή της Αγίας Σοφίας θα έβλαπτε πρωτίστως την ίδια την Τουρκία: «Θα επιδείνωνε τη σχέση μεταξύ Άγκυρας και ΕΕ, κυρίως δε με την ορθόδοξη γείτονα Ελλάδα. Επιπλέον το βήμα αυτό θα ζημίωνε τον τουρισμό στην Κωνσταντινούπολη».

Το βράδυ της 29ης Μαΐου, με αφορμή την 567η επέτειο από την Άλωσης της Πόλης, η κυβέρνηση Ερντογάν διοργάνωσε εορτασμούς στην Αγία Σοφία, με ανάγνωση στίχων από το «Εδάφιο της Άλωσης» του Κορανίου και εκδηλώσεις με ήχο και φως έξω από τον ναό.

Ο Τούρκος πρόεδρος απηύθυνε ομιλία, η οποία μεταδόθηκε από το εθνικό τηλεοπτικό δίκτυο, ενώ ο μουφτής διάβασε μέσα από την Αγία Σοφία τους συγκεκριμένους στίχους του Κορανίου.

Μία ημέρα νωρίτερα, μετά τη λήξη της συνεδρίασης του Υπουργικού Συμβουλίου, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αφού αναφέρθηκε στα μέτρα που λαμβάνονται κατά του κορωνοϊού, δήλκωσε για την Αγία Σοφία:

«(Αύριο) τις βραδινές ώρες θα γίνουν οι αγώνες για το Κύπελλο της Άλωσης. Θα διαβάσουμε στην Αγία Σοφία το "εδάφιο της Άλωσης" και άλλες προσευχές. Με το πρόγραμμα αυτό θα βιώσουμε τη χαρά της Άλωσης μαζί με το έθνος μας. Μνημονεύουμε με σεβασμό τον σουλτάνο τον Μωάμεθ τον Πορθητή, καθώς και όλους τους μάρτυρες και ήρωές μας, που μας χάρισαν ως πατρίδα τα χώματα αυτά».

Σημειώνεται πως ήχοι από ισλαμική προσευχή ακούστηκαν στην Αγία Σοφία, εν μέσω των περιορισμών για την πανδημία, τον περασμένο Μάρτιο.

Τότε, το κάλεσμα (εζάν) και η ανάγνωση της προσευχής έγινε, σύμφωνα με την επίσημη ενημέρωση, προκειμένου να δοκιμαστεί η ακουστική του ναού, κατόπιν άδειας που εξασφαλίστηκε από τον διευθυντή του Μουσείου της Αγίας Σοφίας, Χαϊρουλάχ Τζενγκίζ. Στο χώρο είχαν τοποθετηθεί οκτώ κάμερες και ισάριθμα μικρόφωνα, ενώ δεν υπήρχε κανείς άλλος εκτός από έναν ιμάμη, έναν μουεζίνη και το αναγκαίο τεχνικό προσωπικό.

Η κίνηση αυτή ωστόσο επανέφερε για μία ακόμη φορά στην επικαιρότητα τη μακρά συζήτηση στην Τουρκία περί επαναλειτουργίας του ναού ως τεμένους. Ένα χρόνο νωρίτερα, στις 24 Μαρτίου του 2019, σχεδόν μία εβδομάδα πριν από τις περιφερειακές εκλογές, ο Ερντογάν είχε δηλώσει: «Μπορούμε να ανοίξουμε την Αγία Σοφία όχι ως μουσείο, αλλά ως τζαμί. Μάλιστα μπορεί ακόμα και να αλλάξουμε το όνομά της σε “Τέμενος της Αγίας Σοφίας”».

Λίγες ημέρες αργότερα επανήλθε και αναφερόμενος στην αναγνώριση από τις ΗΠΑ της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ, δήλωσε: «Μπορούμε να κάνουμε ελεύθερη την είσοδο στην Αγία Σοφία, αλλά μπορούμε να μη κάνουμε μόνο αυτό. Μετά τις (δημοτικές) εκλογές θα επαναφέρουμε το πραγματικό καθεστώς της Αγίας Σοφίας. Τι σημαίνει αυτό; Θα αλλάξουμε το στάτους από μουσείο σε τέμενος. Αυτή την στιγμή ο Τράμπ ανακοινώνει ότι η Ιερουσαλήμ είναι πρωτεύουσα (του Ισραήλ). Έτσι δεν είναι; Παραχωρεί τα υψίπεδα του Γκολάν στον κατακτητή. Θα πάρετε την απάντηση από την Τουρκία». Όπως είχε πει «οι τουρίστες όλων των δογμάτων σήμερα μπορούν να επισκεφθούν δωρεάν το Μπλε Tζαμί που βρίσκεται δίπλα», γι' αυτόν τον λόγο «μπορούμε να ενεργήσουμε αναλόγως και με την Αγία Σοφία».

H κίνηση αυτή ερμηνεύτηκε τότε ως απέλπιδα προσπάθεια του Τούρκου προέδρου να κερδίσει ο υποψήφιος του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), Μπιναλί Γιλντιρίμ, τον δήμο της Κωνσταντινούπολης, ο οποίος τελικά, μετά από ένα εκλογικό θρίλερ και επαναληπτική ψηφοφορία τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου, έχασε τις εκλογές.

Αλλά και τον Ιούλιο του 2016, για πρώτη φορά μετά από 85 χρόνια από τη μετατροπή του μνημείου σε μουσείο από τον Κεμάλ Ατατούρκ, ο μουεζίνης απηύθυνε κάλεσμα (εζάν) για μουσουλμανική προσευχή μέσα από την Αγία Σοφία.

ΔΗΜΟΦΙΛΗ

× Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί cookies. Με τη χρήση αυτού του ιστότοπου, αποδέχεστε τους Όρους Χρήσης