19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Οδηγός για αρχάριους

Το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης δίνεις τις δικές του απαντήσεις με 213 παραγωγές από τις τις 3 έως τις 12 Μαρτίου 2017.

Ανατρεπτικοί δημιουργοί, νέες ενότητες, πρωτότυπα αφιερώματα, 64 ελληνικές παραγωγές, Αγορά Ντοκιμαντέρ και μια σειρά από ξεχωριστές παράλληλες εκδηλώσεις μας υποδέχονται στη Θεσσαλονίκη.

Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για το 19ο ΦΝΘ σε έναν πλήρη οδηγό εισαγωγή στη γιορτή της τολμηρής κινηματογράφησης.

Αξίωμα: η συζήτηση για το ντοκιμαντέρ σε παγκόσμιο επίπεδο έχει αναζωπυρωθεί.

Το είδος αναπτύσσεται, υποείδη ξεπροβάλλουν διαρκώς και οι ειδικοί συγκλίνουν στο ότι είναι τρομακτικά δύσκολο να περιορίσει κανείς σε ταμπέλες μια κινηματογραφική δύναμη που διευρύνεται και εξελίσσεται με ταχύτητα αντίστοιχη της πραγματικότητας που την τροφοδοτεί.

Αποκαλυπτικό, εθνογραφικό, δημοσιογραφικό, ιστορικό, πολιτικό, καλλιτεχνικό, ποιητικό, δημιουργικό, πειραματικό, κοινωνικό, ανθρωποκεντρικό, σύνθεση ειδών.

Στιγμές πριν ανοίξει η αυλαία του 19ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (3 - 12 Μαρτίου 2017), παρουσιάζουμε τα highlights και όλα όσα περιμένουμε από τη φετινή διοργάνωση.

Η Πρωτιά

Για πρώτη φορά φέτος το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης καθιερώνει Επίσημο Διαγωνιστικό πρόγραμμα με 12 ταινίες -τρεις εκ των οποίων ελληνικές- που διαγωνίζονται για τον Χρυσό Αλέξανδρο (με χρηματικό έπαθλο 5.000 ευρώ, χορηγία του Δήμου Θεσσαλονίκης) και το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής (με χρηματικό έπαθλο 2.000 ευρώ, χορηγία της ΕΡΤ).

Ο καλύτερος ας κερδίσει

Δέλτα, επιστροφή στις ακτές/ Deltas, Back to Shores, Ελβετία, 2016

Σκηνοθεσία – φωτογραφία - μοντάζ: Τσάρλι Πέτερσμαν / Charlie Petersmann/ Διεθνής Πρεμιέρα

Η θάλασσα... Η Μεσόγειος που ενώνει και χωρίζει. Στη μία ακτή βρίσκεται ο Ιμπραΐμα, ένας νεαρός Σενεγαλέζος που ζει παράνομα στην Ταγγέρη και τρέμει για το ταξίδι του στην Ευρώπη. Στην απέναντι ακτή ζει ο Αγκοστίνιο, ψαράς εδώ και σαράντα χρόνια, που πρέπει να φύγει για την Ολλανδία για να συναντήσει την οικογένειά του. Δύο παρόμοιες ιστορίες μετανάστευσης για την ανάγκη και τη δυσκολία του να βρει κανείς τη θέση του στον κόσμο σε καιρούς κρίσης. Ένα ονειρικό ντοκιμαντέρ για τον εφιάλτη της μετανάστευσης και τα ρευστά σύνορα της Ευρώπης.

Αυτοκρατορία ονείρων/ Dream Empire, Δανία, 2016

Σκηνοθεσία: Ντέιβιντ Μπόρενσταϊν / David Borenstein

Μια 24χρονη Κινέζα εσωτερική μετανάστρια μετοικεί στην Τσονγκτσίνγκ για να κυνηγήσει το κινεζικό όνειρο». Μαγεμένη από τον εύκολο πλουτισμό της έκρηξης της αγοράς ακινήτων στην Κίνα, ανοίγει ένα μεσιτικό γραφείο για ξένους. Αλλά η επιχείρησή της παίρνει τον λάθος δρόμο όταν οι ξένοι που την επισκέπτονται χρησιμοποιούνται σ’ ένα σουρεαλιστικό εγχείρημα μεταμόρφωσης των έρημων πόλεων της επαρχίας σε «παγκοσμιοποιημένες, ακμάζουσες πόλεις» τις μέρες που τις επισκέπτονται επενδυτές και πολιτικοί ηγέτες. Μια προσωπική ιστορία που αποτελεί μαζί και χρονικό ενός από τα πιο κρίσιμα οικονομικά ζητήματα της εποχής μας, δοσμένη με λεπτή ειρωνεία και σεβασμό από έναν σκηνοθέτη-ανθρωπολόγο.

The Extra Mile, Ελλάδα, 2016

Σκηνοθεσία-Σενάριο: Βικτώρια Βελλοπούλου/ Με την ενίσχυση του ΕΚΚ

Ο Λευτέρης Παρασκευάς, ένας κομμωτής που ζει στην Ελλάδα εν μέσω οικονομικής κρίσης και capital controls, θα πάρει μέρος στο πιο δύσκολο τρίαθλο του κόσμου, το Arch to Arc. Θα τρέξει, θα κολυμπήσει και θα κάνει ποδήλατο από το Λονδίνο στο Παρίσι. Ο σκοπός του είναι να ευαισθητοποιήσει το κοινό να ενισχύσει οικονομικά ανθρώπους με κινητικές και νοητικές δυσκολίες. Το ψυχογράφημα ενός ανθρώπου που τολμά να ξεπερνά τα όριά του για να βοηθήσει τους άλλους, επαναπροσδιορίζοντας παράλληλα την ιδέα του νικητή και ρίχνοντας φως στις σημαντικές πτυχές της ζωής.

Δεν σκοτείνιασε ακόμη/ It’s Not Yet Dark, Ιρλανδία, 2016

Σκηνοθεσία: Φράνκι Φέντον / Frankie Fenton/ Ευρωπαϊκή Πρεμιέρα

Η απίστευτη ιστορία του σκηνοθέτη Σάιμον Φιτσμόρις, που διαγνώστηκε με αμυοτροφική πλάγια σκλήρυνση σε ηλικία 34 χρονών, λίγο μετά την πρεμιέρα μιας μικρού μήκους ταινίας του στο Φεστιβάλ του Σάντανς κι ενώ η γυναίκα του ήταν έγκυος στο τρίτο τους παιδί. Πέντε χρόνια αργότερα, αν και καθηλωμένος σε αμαξίδιο, κατάφερε να ολοκληρώσει την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία χάρη σ’ ένα λογισμικό που διαβάζει την κίνηση του ματιού. Αντλώντας από την αυτοβιογραφία του Σάιμον, το ντοκιμαντέρ αφηγείται με τη φωνή του Κόλιν Φάρελ μια συγκλονιστική ιστορία για τη θέληση και τη δημιουργικότητα, που δίνει έναν άλλο ορισμό του «βλέμματος του σκηνοθέτη».

Μηχανές/ Machines, Ινδία – Γερμανία - Φινλανδία, 2016

Σκηνοθεσία-Σενάριο: Ραχούλ Τζέιν / Rahul Jain

Μια εικαστικά συναρπαστική ματιά στο εσωτερικό ενός γιγαντιαίου εργοστασίου κλωστοϋφαντουργίας στην Ινδία, που διερευνά το νόημα της σύγχρονης εργασίας, της εκμετάλλευσης, και του ανθρώπινου κόστους της μαζικής παραγωγής στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας. Μέσα απ’ τους διαδρόμους και τα έγκατα του τεράστιου, χαοτικού κτιρίου, η κάμερα ταξιδεύει τον θεατή σ’ έναν τόπο μηχανοποιημένης σωματικής εργασίας και φοβερών κακουχιών, προβληματίζοντάς τον σχετικά με τις προβιομηχανικές συνθήκες εργασίας και το τεράστιο χάσμα ανάμεσα στον Πρώτο Κόσμο και στις υπό ανάπτυξη χώρες.

Ασκήσεις μνήμης/ Memory Exercises, Παραγουάη, 2016

Σκηνοθεσία-Σενάριο: Πας Ενσίνα / Paz Encina

Από 1954 έως το 1989, στην Παραγουάη επιβλήθηκε μία από τις μακροβιότερες δικτατορίες της Λατινικής Αμερικής, που διήρκεσε 35 χρόνια. Ο Αγουστίν Γκοϊμπουρού, ο πιο σημαντικός πολιτικός αντίπαλος του καθεστώτος Στρέσνερ, εξαφανίστηκε το 1976 στο Παρανά της Αργεντινής, όπου είχε εξοριστεί. 35 χρόνια αργότερα, οι μικροί Ροχέλιο, Ρολάντο και Γιασμίν, τα τρία του παιδιά, επιστρέφουν στον τόπο της εξορίας. Μια ενδόμυχη άσκηση μνήμης, που αφηγείται την ιστορία μιας ολόκληρης χώρας τις τελευταίες δεκαετίες.

Οι Ινδιάνοι που ρόκαραν τον κόσμο/ Rumble: The Indians Who Rocked the World, Καναδάς, 2017

Σκηνοθεσία: Κάθριν Μπέινμπριτζ / Catherine Bainbridge, Αλφόνσο Μαϊοράνα / Alfonso Maiorana/ Ευρωπαϊκή Πρεμιέρα

Η ιστορία ενός ουσιαστικού, ζωτικής σημασίας κεφαλαίου, που ως τώρα δεν είχε γραφτεί, για τη βαθιά επιρροή των αυτόχθονων Αμερικανών μουσικών στην αμερικανική και διεθνή ποπ κουλτούρα. Μέσα από υλικό αρχείου από συναυλίες, ηχητικά ντοκουμέντα και συνεντεύξεις με ζωντανούς θρύλους όπως οι Ίγκι Ποπ, Τόνι Μπένετ και Μάρτιν Σκορσέζε, η ταινία αφηγείται μια ιστορία που λίγοι γνωρίζουν, γύρω από τις απίστευτες ζωές και καριέρες ειδώλων όπως οι Λινκ Ρέι, Τσάρλι Πάτον, Πίτερ Λαφάρζ και Τζίμι Χέντριξ, μεταξύ άλλων, δίνοντας έναν μοναδικό ορισμό της μουσικής «κληρονομιάς». Μετά το Rumble δεν θα ακούσετε ποτέ ξανά ροκ εν ρολ με τον ίδιο τρόπο.

Ιερό νερό/ Sacred Water, Βέλγιο, 2016

Σκηνοθεσία-Σενάριο: Ολιβιέ Ζουρντέν / Olivier Jourdain

Με οδηγό τη Βεστίν, μια πληθωρική σταρ του ραδιοφώνου, η ταινία εξερευνεί τη σεξουαλικότητα στη Ρουάντα σε μια αναζήτηση του νερού που αναβλύζει από το γυναικείο σώμα και αποκαλύπτει με χιούμορ και αυθορμητισμό το μυστήριο της γυναικείας εκσπερμάτισης. Το Ιερό νερό φέρνει τον θεατή του δυτικού κόσμου ενώπιον της τρυφερής, μύχιας πραγματικότητάς του και τον βυθίζει στην καθημερινότητα της σύγχρονης Ρουάντας, ανακαλύπτοντας εκ νέου την κληρονομιά της με τον πιο απόκρυφο τρόπο: τη γυναικεία ηδονή. Μια ωδή στη γυναικεία απόλαυση γεμάτη σεβασμό και χιούμορ, χωρίς ίχνος ντροπής.

Πού είσαι Σινγκάλ;/ Shingal, Where Are You?, Ελλάδα – Αυστρία - Βέλγιο, 2016

Σκηνοθεσία-Σενάριο: Άγγελος Ράλλης, Συνεργασία στη σκηνοθεσία και στο σενάριο: Hans Ulrich Gössl

Το 2014, το Ισλαμικό Κράτος κατέκτησε την πόλη Σινγκάλ και απήγαγε 3.000 γυναίκες Γεζίντι. Σ’ ένα έρημο ορυχείο άνθρακα στα τουρκικά σύνορα, Γεζίντι πρόσφυγες προσδοκούν την ασφαλή επιστροφή τους. Μέσα από τα μάτια ενός ηλικιωμένου, ενός εφήβου και μιας οικογένειας, το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει τα διλήμματα αυτής της διωκόμενης θρησκευτικής μειονότητας.

Μετάβαση: Διεμφυλικά παιδιά/ Transitioning: Transgender Children, Ισπανία, 2016

Σκηνοθεσία-Σενάριο: Ροσέρ Ολιβέρ ι Ολιβέλα & Λουίς Μονσεράτ ι Σατόρε / Roser Oliver i Olivella & Lluís Montserrat i Satorre/ Διεθνής Πρεμιέρα

Τι σημαίνει να ζεις σ’ έναν «ενδιάμεσο» χώρο; Πόσο σημαντικό είναι να κατοικείς σ’ ένα σώμα που αρνείται την εύκολη κατηγοριοποίηση; Τέσσερις νέοι άνθρωποι απαντούν με τον τρόπο τους στην κάμερα κι αφηγούνται σε πρώτο πρόσωπο τη διαδικασία της μετάβασης από το ένα φύλο στο άλλο. Βλέπουμε το πώς ένιωθαν αυτά τα παιδιά, συμπάσχουμε με τους γονείς που συχνά δυσκολεύονται να αποδεχτούν την αλλαγή, και επίσης συναντούμε κάποιους διεμφυλικούς εφήβους που αμφισβητούν τη διμερή διάκριση των φύλων. Μια ευαίσθητη ματιά στο θέμα της ταυτότητας και της ποικιλομορφίας.

Village Potemkin, Ελλάδα, 2017

Σκηνοθεσία-Σενάριο: Δομήνικος Ιγνατιάδης

Ο Δομήνικος, πρώην χρήστης ουσιών, περιπλανώμενος σε μια Αθήνα που καταρρέει, με ένα ποδήλατο και μια go-pro, συναντά ανθρώπους που κάνουν το ίδιο με εκείνον: μένουν καθαροί από ουσίες και ζουν γεμάτοι συνείδηση. Η χαρά του πιώματος, η κατάρρευση, η αποδοχή του προβλήματος, η ανάρρωση... «Καθαροί» πια, μαρτυρούν την πορεία τους προς την αυτογνωσία και τον επαναπροσδιορισμό των αξιών και της αντίληψής τους για τη ζωή.

Ιστορίες που (δεν) είπε το σινεμά μας/ Stories Our Cinema Did (Not) Tell, Βραζιλία, 2017

Σκηνοθεσία-Σενάριο: Φερνάντα Πεσόα / Fernanda Pessoa / Διεθνής Πρεμιέρα

Βραζιλία, δεκαετία του 1970: η χώρα βρίσκεται υπό δικτατορικό καθεστώς που διήρκεσε 21 χρόνια. Όλα αυτά τα χρόνια, το πιο διαδεδομένο κινηματογραφικό είδος ήταν οι pornchanchadas: ένα πολύμορφο είδος, που συνδύαζε την ερωτική ατμόσφαιρα με τη λαϊκή απήχηση. Μια ιστορική αναδρομή σε μια σκοτεινή περίοδο μιας από τις πιο γοητευτικές χώρες του πλανήτη, που γίνεται με τον πιο απρόσμενο τρόπο – αποκλειστικά μέσα από τις εικόνες και τους ήχους μιας επιλογής των ταινιών του είδους, σ’ ένα καυστικό, ηδονικό mash-up.

Τα Αφιερώματα

Στο 19ο ΦΝΘ τα αφιερώματα είναι πολλά και γεμάτα από γνώσεις. Από τον ασυμβίβαστο, ουκρανικής καταγωγής ρώσο ντοκιμαντερίστα Βιτάλι Μάνσκι στο έργο του βρετανού διανοούμενου και καλλιτέχνη Τζον Μπέρτζερ (1926-2017) και από τους πρωτοπόρους της εικόνας, τους Ιταλούς κινηματογραφιστές Γιέρβαντ Τζανικιάν και Άντζελα Ρίτσι Λούκι στις φωνές όλων όσων παλεύουν για μια μια καλύτερη ζωή με το αφιέρωμα Μειονότητες (με ελεύθερη είσοδο για το κοινό) ας αφεθούμε σε ένα κόσμο παιδείας με εικόνα και αφηγήσεις.

Από τους Rolling Stones στον Άλφρεντ Χίτσοκ

Rolling Stones, Placebo, Laibach. Τρεις κορυφαίες ροκ μπάντες σε εκρηκτικές εμφανίσεις θα μας δώσουν μια πρώτη γεύση από τα μουσικά ντοκιμαντέρ που θα δούμε στο πολυαγαπημένο καθιερωμένο τμήμα της Μουσικής, στο 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Πλάι στη μουσική, η άλλη μεγάλη μας αγάπη, ο κινηματογράφος πρωταγωνιστεί σε μια νέα ενότητα που εγκαινιάζεται φέτος με τίτλο Σινεμά και μας ξεναγεί σε ρεύματα και αξέχαστες στιγμές της έβδομης τέχνης.

Υποκλινόμαστε λοιπόν στη μαγεία του Άλφρεντ Χίτσκοκ και του Αμπάς Κιαροστάμι και αποκαλύπτουμε τα μυστικά της πιο διάσημης κινηματογραφικής σχολής της Ευρώπης.

Εννοείται ότι το ΦΝΘ ανοίγει την αυλαία του με ένα συγκλονιστικό μπαμ.

Την Παρασκευή 3 Μαρτίου 2017 στο Ολύμπιον προβάλλεται το ντοκιμαντέρ Οι Rolling Stones ολέ ολέ ολέ!: Ταξιδεύοντας στη Λατινική Αμερική του Πολ Ντάγκντεϊλ που καταγράφει την επίσκεψη του ιστορικού συγκροτήματος στην Κούβα για πρώτη φορά για να ροκάρουν μια ολόκληρη ήπειρο.

Βέβαια η ταινία έναρξης του ΦΝΘ δεν είναι η μόνη μουσική αποκάλυψη στη μεγάλη οθόνη.

Παρακάτω οι ταινίες με θεματική τις τέχνες και τον πολιτισμό που μας κάνει αυτό που είμαστε.

Μουσική

Η ινδιάνικη πλευρά του Τζίμι Χέντριξ

Η απίστευτη επιρροή της ινδιάνικης μουσικής κουλτούρας στη διαδρομή σπουδαίων μουσικών πρωταγωνιστεί στο Οι Ινδιάνοι που ρόκαραν τον κόσμο των Κάθριν Μπέινμπριτζ και Αλφόνσο Μαϊοράνα (Καναδάς). Από τον –μισό Τσερόκι- Τζίμι Χέντριξ και τον Link Wray στους Μάρτιν Σκορσέζε, Ίγκι Ποπ, Σλας, Στίβεν Τάιλερ, Τόνι Μπένετ κ.ά.

Από τη Ρωσία με αγάπη

Λίγο πριν την 20η επέτειό τους, οι Placebo δίνουν συναυλίες σε 10 ρωσικές πόλεις στο Placebo. Ο Τσάρλι Τάργκετ-Άνταμς (Μεγάλη Βρετανία) τους ακολουθεί.

Απαγορευμένη ζώνη

Τον Αύγουστο του 2015 οι Σλοβένοι Laibach έγιναν η πρώτη ξένη ροκ μπάντα που έπαιξε ποτέ live στη Βόρεια Κορέα. Το ντοκιμαντέρ Ημέρα απελευθέρωσης των Μόρτεν Τράαβικ και Ούγκις Όλτε (Νορβηγία, Λετονία) καταγράφει το γεγονός ορόσημο.

Ερωτικό έγκλημα

Ο φόνος του τρομπετίστα Λι Μόργκαν, ενός από τα σπουδαιότερα ταλέντα της τζαζ στα 33 του χρόνια από τη σύζυγό του, Έλεν, σε ένα κλαμπ της Νέας Υόρκης το 1972, συγκλόνισε τον κόσμο της μουσικής. Όλη η αλήθεια ξετυλίγεται στο Τον έλεγα Μόργκαν του Κάσπερ Κόλιν (Σουηδία, ΗΠΑ).

Σινεμά

Αναλύοντας τον Χίτσκοκ

Η κουρτίνα ανοίγει και μια από τις πιο εμβληματικές σκηνές του παγκόσμιου σινεμά αποκαλύπτεται.

Το 78/52 του Αλεξάντρ Ο. Φιλίπ (ΗΠΑ) αναλύει τη θρυλική σκηνή στο ντους από το φιλμ Ψυχώ του Άλφρεντ Χίτσκοκ και διεισδύει στο μυαλό μιας ευφυίας που ενέπνευσε –και τρόμαξε- τον κόσμο όσο λίγοι.

Μετά την προβολή του στο Φεστιβάλ του Σάντανς, το ντοκιμαντέρ έρχεται σε διεθνή πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη.

Η μεγάλη σχολή του σινεμά

Πόσο δύσκολο είναι να μπει κανείς στην πιο διάσημη σχολή κινηματογράφου της Ευρώπης; Αγωνία και ένταση για μια θέση στην θρυλική La Fémis, απ΄ όπου αποφοίτησαν όλοι οι μεγάλοι του κλασικού γαλλικού σινεμά, στο ντοκιμαντέρ Η αποφοίτηση της Κλερ Σιμόν.

Από τις εισαγωγικές εξετάσεις, στα απαιτητικά μαθήματα και το πολυπόθητο πτυχίο.

Αμπάς Κιαροστάμι x 2

Πέρα από την τελευταία ταινία του σπουδαίου ιρανού σκηνοθέτη Αμπάς Κιαροστάμι, το μικρού μήκους ντοκιμαντέρ Πήγαινέ με σπίτι, που θα προβληθεί στο 19ο ΦΝΘ θα δούμε ένα συγκινητικό πορτρέτο του έργου και της ζωής του σκηνοθέτη από τον επί 25 χρόνια συνεργάτη και φίλο του Σεϊφολάχ Σαμαντιάν, το 76 λεπτά και 15 δευτερόλεπτα με τον Αμπάς Κιαροστάμι.

Από τον κόσμο της γεύσης με την ενότητα Food vs. Food γεμάτη από συναρπαστικά ντοκιμαντέρ από όλο τον κόσμο με θέμα το φαγητό στο Film Forward που σφύζει με πρωτοποριακές κινηματογραφικές προτάσεις και 16 μικρού μήκους πειραματικά ντοκιμαντέρ σε συνεργασία με το Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους του Ομπερχάουζεν το 19ο ΦΝΘ θέλει αν το απολαύσουμε με όλες μας τις αισθήσεις -μας αξίζει.

Oι νέες ενότητες