Τέχνη 1821: Ανάλυση της τοιχογραφίας του Φώτη Κόντογλου στο Δημαρχείο της Αθήνας

Μετά την επισκευή και την ανακαίνιση του Δημαρχείου της Αθήνας κατά τον Μεσοπόλεμο (η ανέγερσή του πάνω σε σχέδια του αρχιτέκτονα Παναγιώτη Κάλκου χρονολογείται μεταξύ 1872-1874), ανατέθηκε στους σημαντικότερους ζωγράφους της εποχής, τον Γεώργιο Γουναρόπουλο, τον Φώτη Κόντογλου και τον Κωνσταντίνο Παρθένη, η τοιχογραφική διακόσμηση διαφόρων αιθουσών με θέματα από την ελληνική μυθολογία και ιστορία, ως εικαστική έκφραση του ιδεολογικού πλαισίου της εποχής που συνοψίζονταν στις έννοιες της ελληνικότητας και της επιστροφής στις ρίζες.

Ο Κόντογλου, στην αίθουσα που στέγαζε το γραφείο του Προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου, ιστόρησε τους τέσσερις τοίχους, τους οποίους χώρισε οριζόντια σε δύο ζώνες. Στην ανώτερη ζώνη παρέστησε ολόσωμες και μετωπικές τις κυριότερες και αναγνωρίσιμες μορφές του Ελληνισμού από τους μυθικούς χρόνους ως την Επανάσταση και στην κατώτερη ζώνη σκηνές, μάχες και συνθέσεις από όλες τις περιόδους της ελληνικής ιστορίας.

Οι παραστάσεις των ηρώων της ανώτερης ζώνης αρχίζουν από τον μυθικό Ιαπετό, συνεχίζονται με αρχαίους φιλοσόφους, γλύπτες, ζωγράφους, τους χριστιανούς Πατέρες και μετά τον Πανσέληνο και τον Θεοτοκόπουλο παρατίθενται οι νεότεροι πρωταγωνιστές με τις χαρακτηριστικές πάντα επιγραφές, Ρήγας Φεραίος, ο πρωτομάρτυς της Ελευθερίας, Αθανάσιος Διάκος, ο από της Ρούμελης, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο γέρος του Μοριά, Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο μέγας στρατηγός, Ανδρέας Μιαούλης, ο νέος Θεμιστοκλής, Κωνσταντίνος Κανάρης, ο ανδρείος πυρπολητής, Διονύσιος Σολωμός, ο ψάλτης της Ελευθερίας, Γρήγόριος Παπαφλέσσας ή Δικαίος, ο λεοντόθυμος.

Οι μορφές προβάλλονται σε ενιαίο μονοχρωματικό βάθος, παριστάνονται με επίσημο και αυστηρό ύφος, στον τύπο και στη μορφολογία των αγίων της Εκκλησίας, αν και πρόκειται για κοσμικά πρόσωπα.

Βαθύς γνώστης και λάτρης της βυζαντινής και μεταβυζαντινής τεχνοτροπίας και της λειτουργικότητά της, ο Κόντογλου απέδωσε τις φόρμες με πλαστικότητα, με αυστηρά περιγράμματα και περιορισμένη χρωματική κλίμακα. Η παρουσία του στις τέχνες και στα γράμματα που έφεραν ένα διαφορετικό μήνυμα, με άρωμα της Ανατολής, επηρέασε σημαντικά την πνευματική ζωή της Ελλάδας και ειδικά καλλιτέχνες όπως ο Εγγονόπουλος και ο Τσαρούχης.

Ο Κόντογλου, κατεξοχήν αγιογράφος, με τις τοιχογραφίες του σπιτιού του (1932) και του Δημαρχείου πλούτισε τη νεοελληνική τέχνη με δύο θαυμαστά και σπάνια δείγματα κοσμικής μνημειακής ζωγραφικής.

Με τη συνδρομή της Εταιρείας Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης

Δείτε εδώ το μεγάλο αφιέρωμα του CNN Greece στην επέτειο των 200 ετών από την Επανάσταση του 1821