Σπυράκη: Τα fake news αποτελούν κίνδυνο για τη δημοκρατία

Το 83% των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (87% των Ελλήνων) θεωρεί, σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, ότι οι ψευδείς ειδήσεις αποτελούν κίνδυνο για τη δημοκρατία, υπογράμμισε η κ. Σπυράκη, συμμετέχοντας στη συζήτηση "Fake News: Πραγματικότητα ή Παραπληροφόρηση" που διοργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη από το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, το Κέντρο Ευρωπαϊκής Πληροφόρησης Κεντρικής Μακεδονίας και το τμήμα Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης.

Το 55% των Ελλήνων (το αντίστοιχο ποσοστό στην Ε.Ε. είναι 37%) απαντά κάθε μέρα στο ερώτημα «πόσο συχνά συναντάτε ειδήσεις ή πληροφορίες που πιστεύετε ότι παραποιούν την πραγματικότητα ή είναι ψευδείς;».

«Οι ψευδείς ειδήσεις δημιουργούν εναλλασσόμενες πραγματικότητες, μία πραγματικότητα που δεν υπάρχει για να εξυπηρετήσουν συγκεκριμένο συμφέρον και είναι τόσο διαδεδομένες που στο λεξικό της Οξφόρδης κυριάρχησε το 2016 η έκφραση post - truth (μετα-αλήθεια)», υπογράμμισε η ευρωβουλευτής και πρόσθεσε:

Είναι η αλήθεια που κατασκευάζεται και δεν έχει καμία σχέση με αυτό που ξέρουμε ως πραγματικότητα. Η μετα-αλήθεια υποδηλώνει τις συνθήκες σύμφωνα με τις οποίες τα αληθινά γεγονότα έχουν μικρότερη επιρροή στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης γιατί κυριαρχούν τα κατασκευάσματα, τα οποία απευθύνονται στο θυμικό, στη συγκίνηση και ακουμπάνε ακριβώς τις προσωπικές μας πεποιθήσεις. Μας λένε αυτό που θέλουμε να ακούσουμε διαμορφωμένο σε σχέση με την προτίμηση εκείνου που έχει το συμφέρον.

Οι ψευδείς ειδήσεις έχουν 70% περισσότερες πιθανότητες απ΄ότι οι αληθινές να εξαπλωθούν μέσω Twitter, σύμφωνα με έρευνα του Media Lab του ΜΙΤ. Μία αληθινή είδηση χρειάζεται έξι φορές περισσότερο χρόνο για να φθάσει σε 1.500 ανθρώπους σε σχέση με μία ψευδή είδηση.

Η ταχύτητα μετάδοσης των ψευδών ειδήσεων οφείλεται στην πρωτοτυπία, αλλά και στα bots - ρομπότ λογισμικού (48 εκ. στο twitter, 60 εκ. στο Facebook) που τις διαδίδουν σαν είναι αληθινοί λογαριασμοί, τόνισε η ευρωβουλευτής του ΕΛΚ.

«Ερχόμαστε δεύτεροι. Η διάδοση των ψευδών ειδήσεων και οι τρόποι που βρίσκονται, ώστε να διαδίδονται τα γεγονότα κατασκευασμένα προηγούνται του νομοθετικού πλαισίου», είπε η κ. Σπυράκη και αναφέρθηκε στα βήματα που έχουν κάνει μέχρι τώρα οι θεσμοί της Ε.Ε. (τις συναντήσεις των εκπροσώπων του Facebook και του Twitter με τους επικεφαλής των πολιτικών ομάδων του Ευρωκοινοβουλίου) και τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (GDPR) ένα εργαλείο που ενδυναμώνει τους πολίτες.

Η κ. Σπυράκη, υπογράμμισε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάνει μία μεγάλη προσπάθεια, την οποία πρέπει να ενσωματώσουμε στην καθημερινότητά μας. Γίνεται άμεσα και θα εφαρμοστεί σε όλα τα κράτη - μέλη ένας Κώδικας Ορθής Πρακτικής για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης, εξήγησε. Έως τον Ιούλιο οι διαδικτυακές πλατφόρμες ως πρώτο βήμα θα πρέπει να αναπτύξουν κοινό Κώδικα Ορθής Πρακτικής, να τον παρουσιάσουν και όποιον τον παραβιάζει θα έχει κυρώσεις. Ο Κώδικας εξασφαλίζει τη διαφάνεια, σε σχέση με το ποιος χρηματοδοτεί πλατφόρμες στο διαδίκτυο. Ο ιδιοκτήτης, ή ο χρηματοδότης, θα είναι υποχρεωμένος να γράφει το όνομά του και τα στοιχεία του στη διαδικτυακή πλατφόρμα και να εξηγεί από που προέρχονται οι πόροι και τι ακριβώς θέλει να κάνει.

Ο Κώδικας εισάγει διαδικασία για τον εντοπισμό των πλαστών λογαριασμών και των πλαστών κινήσεων. Δημιουργεί ακόμη το double check, συγκροτεί ένα ανεξάρτητο δίκτυο φορέων εξακρίβωσης γεγονότων, ώστε να υπάρχει διασταύρωση των γεγονότων δύο φορές προτού ανέβει μία είδηση σε διαδικτυακή πλατφόρμα.

«Είναι μία πολύ σοβαρή προσπάθεια. Ειδικά ενόψει των ευρωπαϊκών εκλογών πρέπει τα κράτη - μέλη να αποφασίσουν ότι όσο πιο γρήγορα θωρακίσουν τη διαδικτυακή τους κατάσταση στο εσωτερικό και όσο πιο γρήγορα αντιληφθούν ότι μπορεί να δεχθούν επίθεση σε πολίτες με μαζικά μηνύματα που αφορούν συγκεκριμένα πράγματα από το εξωτερικό, τόσο καλύτερα θα έχουν περιφρουρήσει την κρίση των πολιτών», επισήμανε η ευρωβουλευτής του ΕΛΚ.

Οι ψευδείς ειδήσεις αποτελούν απειλή γιατί οδηγούν σε απόµείωση της εμπιστοσύνης στους θεσμούς της δημοκρατίας (τη δικαιοσύνη, τα ΜΜΕ), ενισχύουν την πόλωση και εξαφανίζουν το κέντρο και την ισορροπία που είναι απαραίτητη για την επιβίωση κάθε κοινωνίας και αποτελούν κίνδυνο για προληπτική λογοκρισία, τόνισε ο Νικόλαος Παναγιώτου, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ. Η συζήτηση, όπως είπε, επικεντρώνεται στο γεγονός ότι κυκλοφορούν ψευδείς ειδήσεις, αλλά δεν εστιάζει στο ποιος είναι εκείνος που θα ελέγξει για εμάς τι πληροφόρηση θα πάρουμε.

Η αντιμετώπιση των fake news εκτός από τις παρεμβάσεις και πρωτοβουλίες, όπως της Ε.Ε. η οποία µέσω της διπλωµατικής της υπηρεσίας έχει διαθέσει 1 εκ.ευρώ για την αποδόµηση προσπαθειών παραπληροφόρησης που µπορεί να έχουν αρνητικό αποτέλεσµα για τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, πρέπει να κινηθεί σε δύο κατευθύνσεις, εκτίμησε o κ. Παναγιώτου: στην τεχνολογική, τεχνική (αλγόριθμοι, προγράμματα επαλήθευσης μιας ψευδούς είδησης) και στην ενίσχυση των δεξιοτήτων των πολιτών (Active Citizenship) ώστε να ορθώσουν ένα τείχος στην παραπληροφόρηση.

Το φαινόμενο των fake news δεν είναι πολιτικά αθώο, οι Ευρωοεκλογές μπορεί γίνουν αντικείμενο κακόβουλων επιθέσεων με πολιτική σκοπιμότητα, όπως συνέβη σε άλλες εκλογικές διαδικασίες, τόνισε ο Κωνσταντίνος Τσουτσοπλίδης, εκπρόσωπος Τύπου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα. «Γίνονται προσπάθειες για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο χωρίς να λύνονται όλα τα ζητήματα που κάνουν την παραπληροφόρηση πιο ανταγωνιστική από την αλήθεια», είπε σημειώνοντας, ότι ως απάντηση το πολιτικό σώμα πρέπει να αναπτύξει αντισώματα με τον εγγραμματισμό στα μέσα (media literacy), με τη δικτύωση και την ανάπτυξη εργαλείων αντίστασης σε τέτοια φαινόμενα.

Στη συζήτηση, που συντόνισε η υπεύθυνη του Κέντρου Ευρωπαϊκής Πληροφόρησης Κεντρικής Μακεδονίας, Κατερίνα Ρουμελιώτη και πραγματοποιήθηκε στην Αμερικανική Γεωργική Σχολή Θεσσαλονίκης, στον ρόλο των βιβλιοθηκών στην αντιμετώπιση των fake news αναφέρθηκε η Δαμιάνα Κουτσομίχα, υπεύθυνη της Βιβλιοθήκης "Δημήτρης & Αλίκη Περρωτή" της Σχολής.