Λιθίαση Ουροποιητικού: Από τι προκαλείται και πώς αντιμετωπίζεται
Ανανεώθηκε:
Ως λιθίαση του Ουροποιητικού Συστήματος ορίζεται η δημιουργία ενός ή περισσοτέρων λίθων μέσα στην αποχετευτική μοίρα του ουροποιητικού συστήματος (πυελοκαλυκικό σύστημα του νεφρού, ουρητήρας, ουροδόχου κύστη, ουρήθρα). Ανάλογα με την εντόπιση τους διακρίνονται σε λίθους των νεφρών, του ουρητήρα, της ουροδόχου κύστεως και της ουρήθρας.
Τα είδη λιθίασης καθορίζονται ανάλογα με την χημική σύσταση.
- Συχνότεροι σε εμφάνιση είναι αυτοί που περιέχουν ασβέστιο.
- Οι λίθοι που περιέχουν κυστίνη σχετίζονται με μεταβολική διαταραχή (κυστινουρία).
- Σπανιότεροι είναι οι λίθοι στρουβίτη, σχηματίζονται συχνότερα σε γυναίκες που πάσχουν από ουρολοίμωξη. .
- Λίθοι από ουρικό οξύ απαντώνται συχνότερα σε άνδρες.
Η συχνότητα εμφάνισης λιθίασης κυμαίνεται από 1% έως 15% σε όλη την διάρκεια της ζωής ενός ανθρώπου και η πιθανότητα ποικίλει ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, την φυλή και την γεωγραφική εντόπιση. Η συχνότητα εμφάνισης είναι μεγαλύτερη στους άνδρες από τις γυναίκες ενώ και το είδος της λιθίασης (χημικής σύστασης) διαφέρει στα δύο φύλα. Στα παιδιά η συχνότητα είναι διαφορετική από τους ενήλικες όμως το είδος είναι το ίδιο και στα δύο φύλα.
Οι μελέτες του Εθνικού Οργανισμού Υγείας των ΗΠΑ αναφέρουν ότι σε σχέση με την προηγούμενη τριακονταετία, η συχνότητα εμφάνισης λιθίασης και στα δύο φύλα έχει αυξηθεί. Οι πιο πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι το 12% των λευκών ανδρών και το 6% των γυναικών θα εμφανίσουν λίθο στον νεφρό έως την 7η δεκαετία της ζωής τους, Μελέτες επίσης έχουν δείξει, λαμβάνοντας υπ’ όψην παραμέτρους όπως τις εισαγωγές για νοσηλεία και τις επισκέψεις στα Εξωτερικά Ιατρεία, ότι οι άνδρες έχουν 2-3 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα για εμφάνιση λίθου.
Οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτή την αύξηση δεν είναι σαφείς. Η αυξανόμενη εμφάνιση παχυσαρκίας μπορεί να αποτελέσει μία εξήγηση, καθώς ο κίνδυνος για εμφάνιση λίθων μεγαλώνει σε σχέση με την αύξηση του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) και την περιφέρεια μέσης, ειδικά στις γυναίκες.
Τόσο κληρονομικοί όσο και περιβαλλοντικοί παράγοντες συμβάλλουν στην εμφάνιση λιθίασης. Ο ρόλος της κληρονομικότητας είναι εμφανής στις παθήσεις που εκφράζονται με ένα γονίδιο όπως η κυστινουρία, την νόσο του Dent και την πρωτοπαθή υπεροξαλουρία. Υπάρχει και καθαρή οικογενής προδιάθεση στην εμφάνιση ιδιοπαθούς λιθίασης παρόλο που τα υπεύθυνα γονίδια δεν είναι ακόμα γνωστά.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες, κυρίως δίαιτα συμβάλλουν στην έκφραση της προδιάθεσης για σχηματισμό λίθων. Ασθενείς με αυξημένο ΔΜΣ αποβάλλουν μεγαλύτερες ποσότητες οξαλικών, ουρικού οξέος, νατρίου και φωσφόρου σε σχέση με ασθενείς με χαμηλότερο ΔΜΣ. Επιπλέον ο υπερκορεσμός των ούρων με ουρικό οξύ αυξάνει σε ασθενείς με μεγάλο ΔΜΣ.
Ο σχηματισμός λίθων οξαλικού ασβεστίου σε παχύσαρκους ασθενείς οφείλεται στην αυξημένη αποβολή παραγόντων που ευοδώνουν την εμφάνιση λιθίασης ενώ η λιθίαση ουρικού επηρεάζεται από το ΡΗ των ούρων.
Άλλος σοβαρός περιβαλλοντικός παράγοντας είναι οι κλιματικές συνθήκες.
Συμπτωματολογία
Δεν είναι σπάνιο η ανίχνευση λίθων να γίνει τυχαία στα πλαίσια ενός απεικονιστικού έλεγχου που γίνεται για άλλο λόγο . Αυτό συμβαίνει διότι συμπτώματα εμφανίζονται όταν ένας λίθος βρεθεί στον ουρητήρα και εμποδίζει την ομαλή αποχέτευση των ούρων από τα νεφρά . Το συνηθέστερο σύμπτωμα είναι ο κωλικός που αφορά έντονο πόνο στην οσφύ με αντανάκλαση στην κοιλιά και τα γεννητικά όργανα . Ο πόνος εμφανίζεται ξαφνικά και μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία ή τάση για εμετό.
Διάγνωση
Η διάγνωση γίνεται με το ιστορικό , την κλινική εξέταση , τον εργαστηριακό και τον απεικονιστικό έλεγχο , με την Αξονική Τομογραφία χωρίς σκιαγραφικό να αποτελεί την εξέταση εκλογής .
Αντιμετώπιση
- Συντηρητική : περιλαμβάνει:
- Την ενυδάτωση του ασθενούς,
- τον περιορισμό στην κατανάλωση αλατιού,
- χορήγηση παραγόντων για την αλκαλοποίηση των ούρων
- Χορήγηση α blocker για την υποβοήθηση της αυτόματης αποβολής του λίθου
Ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές για την αφαίρεση του λίθου ανάλογα με το μέγεθος και την εντόπιση του λίθου περιλαμβάνουν την
- Εξωσωματική Λιθοθρυψία για λίθους του Νεφρού και του ουρητήρα με διάμετρο μικρότερης των 2 εκ.
- Διαδερμική νεφρολιθοθρυψία για λίθους Νεφρού μεγαλύτερους των 2 εκ. ή λίθους σκληρής σύστασης , ή που βρίσκονται σε εκκόλπωμα κάλυκα
- Ουρητηροσκόπηση με εύκαμπτο ή ημι-άκαμπτο εργαλείο για λίθους του ουρητήρα ή και του Νεφρού με διάμετρο έως 2 εκ.
Παρακολούθηση
Η επανεμφάνιση λίθου είναι ο κανόνας μετά το πρώτο επεισόδιο στην περίπτωση που δεν ληφθούν προληπτικά μέτρα. Η πιθανότητα επανεμφάνισης για ιδιοπαθείς λίθους ασβεστίου είναι 40-50% στην πενταετία και 50-60% στην δεκαετία.
Η πιθανότητα υποτροπής σε ασθενείς με συστηματική πάθηση όπως κυστινουρία ή πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός είναι σαφώς μεγαλύτερη.
Η νεφρολιθίαση σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης, ειδικότερα στις γυναίκες, με μηχανισμό που δεν είναι ακόμα σαφής.
Κάποιες μορφές λιθίασης, ειδικά αυτές που σχετίζονται με συστηματική νόσο, ευθύνονται για την επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας.
Γρηγόριος Δελλής
MD, MSc, PhD, FEBU
Χειρούργος Ουρολόγος – Ανδρολόγος
Επιμελητής Ουρολογικής Κλινικής 251 ΓΝΑ
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Αθηνών
