H γυναίκα στην ηλικία των 40 ετών και η γονιμότητά της: Τι αξίζει να γνωρίζουμε

Της Μαρίνας Δημητράκη, M.D., MSc., M.H.A., PhD, EFOG-EBCOG, Γυναικολόγου Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής

Είναι γεγονός πως η ηλικία των 40 ετών αποτελεί μία από τις καλύτερες περιόδους στη ζωή της γυναίκας, τόσο σε ό,τι αφορά στην κοινωνική της υπόσταση και τη συναισθηματική της ανάπτυξη, όσο και στη γενικότερη εικόνα της υγείας της.

Ερευνητικά δεδομένα έχουν δείξει πως οι γυναίκες αυτής της ηλικίας καθώς και μεγαλύτερες, έχουν ενισχυμένη αυτοπεποίθηση, αποφασιστικότητα και καλύτερη γνώση των αναγκών τους, σε σχέση με νεότερες γυναίκες. Ωστόσο, από την ηλικία των 40 ετών, παρατηρείται προοδευτική μείωση των πιθανοτήτων εγκυμοσύνης και γέννησης παιδιού -στην ηλικία των 40 υπάρχει μόλις 4 με 5% πιθανότητα φυσικής σύλληψης ανά μήνα- για δύο βασικούς λόγους.

Ο πρώτος λόγος είναι η μείωση του αριθμού των ωαρίων που μένουν στις ωοθήκες της γυναίκας ως απόθεμα. Πράγματι, το απόθεμα των ωοθηκών σε ωάρια εξαντλείται καθώς η γυναίκα πλησιάζει την εμμηνόπαυση και γύρω στα 40, στις ωοθήκες υπάρχουν κατά μέσο όρο 5.000 ωάρια.

Ο δεύτερος λόγος είναι η ποιότητα των ωαρίων, μιας και από την ηλικία των 35 με 38 ετών, αυξάνεται ο αριθμός των μη φυσιολογικών γενετικά ωαρίων. Στην ηλικία των 40 ετών δε, μόνο το 40% των ωαρίων είναι φυσιολογικά, ενώ στην ηλικία των 44, το 10 με 20% είναι φυσιολογικά. Επιπλέον, όσο σημαντική είναι η ποιότητα των ωαρίων, τόσο μεγάλη σημασία έχει και μία φυσιολογική μήτρα, η οποία θα υποστηρίξει μια φυσιολογική, τελειόμηνη κύηση. Όταν όμως η μήτρα είναι φυσιολογική, η χρονολογική της ηλικία δεν επηρεάζει την επίτευξη κύησης.

Πώς μπορούμε να αυξήσουμε, λοιπόν, τις πιθανότητες εγκυμοσύνης στην 5η δεκαετία της ζωής της γυναίκας, όταν αυτή είναι πιο ώριμη από ποτέ να αποκτήσει παιδί;
Αρχικά, επενδύοντας στη φροντίδα και την ενίσχυση της φυσικής της γονιμότητας. Πιο αναλυτικά, το περιβάλλον των ωοθηκών στο οποίο μεγαλώνει και εξελίσσεται ένα ωάριο, είναι πολύ σημαντικό για τη φυσιολογική εξέλιξη και ωρίμανσή του. Βασικό ρόλο στη βελτίωση του ωοθηκικού περιβάλλοντος παίζει ακόμη η διατροφή, στην οποία σημαντική θέση πρέπει να έχει η πρόσληψη «καλών», ακόρεστων λιπαρών, το συνένζυμο Q10, η βιταμίνη D, καθώς και άλλες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Επίσης, η διακοπή του καπνίσματος και του αλκοόλ είναι επιβεβλημένη.

Όσον αφορά στις μεθόδους υποβοήθησης, υπάρχουν θεραπείες που μπορούν να συμβάλλουν αποτελεσματικά στην επίτευξη κύησης σε αυτή την ηλικιακή ομάδα γυναικών. Για την ακρίβεια, υπό την καθοδήγηση ενός εξειδικευμένου στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή γυναικολόγου μπορεί να χρησιμοποιηθεί η εξωσωματική γονιμοποίηση, η οποία θεωρείται το «gold standard» στη φροντίδα αναπαραγωγής για τις γυναίκες στα 40 έτη. Εξειδικευμένα για την ομάδα αυτών των γυναικών και εξατομικευμένα πρωτόκολλα, χρησιμοποιούνται στην κλινική πράξη και σε συνδυασμό με τα ασφαλή φαρμακευτικά σκευάσματα της νέας γενιάς, προσφέρουν εξαιρετικά αποτελέσματα. Να σημειώσουμε, βέβαια, πως η εξωσωματική γονιμοποίηση με ωάρια δωρεάς είναι μια ακόμη δυνατότητα και έχει πολύ υψηλά ποσοστά επιτυχίας.

Παρά τις δυσκολίες, λοιπόν, μια γυναίκα στην ηλικία των 40 ετών και άνω μπορεί να πετύχει τη σύλληψη, ακόμη και τη φυσική. Ίσως απαιτηθεί περισσότερος χρόνος και προσπάθεια αλλά ενισχύοντας τη φυσική της γονιμότητα και με εξειδικευμένη καθοδήγηση, μπορεί να τα καταφέρει. Μάλιστα, η πρόσφατη μεταβολή του νομοθετικού πλαισίου, εξαιτίας της καθυστέρησης λόγω της πανδημίας του Covid-19, που επεκτείνει το όριο ηλικίας για χρήση μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής από τα 50 στα 52 έτη, συνεπικουρεί στην προσπάθεια γυναικών μεγαλύτερης ηλικίας να διεκδικήσουν τη μητρότητα.

Σε κάθε περίπτωση όμως, η πρόληψη προσφέρει διαχρονικά πιο εύκολες και αποτελεσματικές λύσεις και η κρυοσυντήρηση ωαρίων σε νεαρή ηλικία, όταν ακόμη η δημιουργία οικογένειας δεν αποτελεί προτεραιότητα της γυναίκας, μπορεί να διασφαλίσει υψηλή ποιότητα ωαρίων και μεγαλύτερες πιθανότητες υγιούς εγκυμοσύνης, σε όποια ηλικία επιλέξει τη μητρότητα.

Με σύμμαχο την επιστήμη της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, πάντως, η γυναίκα στα 40 και μετά τα 40 μπορεί να διεκδικήσει και να επιτύχει τη μητρότητα.