Μέγαρο Δεληγιώργη: Ένα «κόσμημα» του Τσίλλερ στο Κολωνάκι

Ο Ερνέστο Τσίλλερ έχει αφήσει το αποτύπωμά του στην αρχιτεκτονική φυσιογνωμία της Αθήνας. Τα κτήρια που σχεδίασε θεωρούνται μέχρι σήμερα από τα πιο όμορφα της πόλης και ξεχωρίζουν για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και την επιβλητικότητά τους. Ένα από αυτά είναι και το Μέγαρο Δεληγιώργη (ή Δεληγεώργη) στο Κολωνάκι, στη συμβολή των οδών Ακαδημίας και Κανάρη. Οικοδομήθηκε στα τέλη του 1880 και στα 130 χρόνια ζωής του έζησε περιόδους δόξας και παρακμής. Από κατοικία του πολιτικού και δημοσιογράφου Λεωνίδα Δεληγιώργη, έγινε ξενώνας για τους Γερμανούς στρατιώτες την περίοδο της Κατοχής. Τα χρόνια της δικτατορίας απειλήθηκε με κατεδάφιση. Στέγασε, επίσης, για πάνω από τρεις δεκαετίες την Ταινιοθήκη της Ελλάδος και τα τελευταία χρόνια λειτουργεί ως χώρος έκθεσης έργων τέχνης.

Η εκλεκτικιστική αρχιτεκτονική του Μεγάρου

Ο Τσίλλερ ήταν ένας αρχιτέκτονας με άποψη και καλλιτεχνική ταυτότητα. Αυτός ήταν ο βασικός λόγος που έγινε περιζήτητος και ανέλαβε την κατασκευή εκατοντάδων δημόσιων και ιδιωτικών κτηρίων στην Ελλάδα τον 19ο και 20ο αιώνα. Το όνομά του είχε ταυτιστεί με την κομψότητα και το πετυχημένο «πάντρεμα» διαφορετικών αρχιτεκτονικών ρυθμών.

Το Μέγαρο Δεληγιώργη φέρει εμφανώς την υπογραφή του Τσίλλερ, όπως, άλλωστε, και τα περισσότερα έργα του. Θεωρείται εκλεκτικιστικού ρυθμού και συνδυάζει το νεοκλασικό με το αναγεννησιακό ύφος.

Το πιο ιδιαίτερο και πρωτοποριακό του στοιχείο είναι οι τοξωτοί θόλοι στα ανοίγματα του πρώτου ορόφου και στο υπερυψωμένο πρόπυλο της κυρίας εισόδου προς την οδό Κανάρη. Στον δεύτερο όροφο τα παράθυρα είναι διαφορετικά από αυτά του πρώτου, μία επιλογή του αρχιτέκτονα που κάνει το κτήριο ακόμα πιο ενδιαφέρον και ιδιαίτερο.

Ο πρώτος ιδιοκτήτης Λεωνίδας Δεληγιώργης

Το Μέγαρο Δεληγιώργη χτίστηκε κατά παραγγελία του πολιτικού και δημοσιογράφου Λεωνίδα Δεληγιώργη. Ήταν ο μικρός αδερφός του Επαμεινώνδα Δεληγιώργη, ο οποίος διετέλεσε Πρωθυπουργός της Ελλάδας έξι φορές το διάστημα 1965-1877. Και οι δύο ήταν πολέμιοι του βασιλιά Όθωνα και πρωτοστάτησαν στις εναντίον του εξεγέρσεις. Ο Λεωνίδας Δεληγιώργης αρθρογραφούσε σε εφημερίδες κατά του Βασιλιά αν και με την πολιτική ασχολήθηκε πιο ενεργά μετά το 1870, λίγα χρόνια μετά τον πρόωρο θάνατο του αδερφού του. Διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Δεληγιάννη το 1890 και ήταν επίσης μέτοχος στα μεταλλεία του Λαυρίου.

Από τα παραπάνω είναι προφανές ότι ο Λεωνίδας Δεληγιώργης ήταν ένας από τους επιφανείς και εύπορους άνδρες της αθηναϊκής κοινωνίας της τότε εποχής. Το 1880 παντρεύτηκε τη Θεανώ Ζωγράφου στο Παρίσι και λίγο μετά μετακόμισαν στο σπίτι που σχεδίασε για αυτούς ο Τσίλλερ. Το ζευγάρι απέκτησε τέσσερα παιδιά σύμφωνα με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, τον Επαμεινώνδα, τη Σοφία, τη Δώρα και τον Αλέξανδρο.

Το Μέγαρο Δεληγιώργη πληρούσε όλες τις προδιαγραφές για να γίνει ένα από τα πιο εντυπωσιακά σπίτια της Αθήνας. Στο ισόγειο υπήρχε μία μεγάλη σάλα και το πολιτικό γραφείο του Λεωνίδα Δεληγιώργη και στον πρώτο όροφο οι κρεβατοκάμαρες του ζευγαριού και των παιδιών. Αξιοσημείωτες λεπτομέρειες στο εσωτερικό του ήταν οι ζωγραφισμένο στο χέρι τοίχοι και τα περίτεχνα βιτρό.

Για τέσσερις δεκαετίες το σπίτι γνώρισε ημέρες δόξας. Μετά τον θάνατο του Λεωνίδα Δεληγιώργη το 1927 -η σύζυγός του είχε ήδη πεθάνει- το Μέγαρο όπως και όλη η γονική περιουσία πέρασε στα παιδιά του ζευγαριού. Δεν έμεινε όμως για πολύ. Το σπίτι πουλήθηκε από τους κληρονόμους στο Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων, ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία του.

Το Μέγαρο Δεληγιώργη ως ξενώνας των Γερμανών στην Κατοχή και η πυρκαγιά του 1997

Τα χρόνια της Κατοχής το Μέγαρο επιτάχθηκε από τους Γερμανούς. Μέχρι και το 1943, τα δωμάτιά του λειτουργούσαν ως ξενώνες για τους Γερμανούς στρατιώτες, ενώ και τα χρόνια του εμφυλίου το κτήριο είχε αρχικά καταληφθεί και μετέπειτα εκμισθωθεί από τους Βρετανούς.

Το Μέγαρο Δεληγιώργη είναι συνδεδεμένο και με την πολιτιστική ιστορία της Ελλάδας. Από το 1964 και για πάνω από τριάντα χρόνια στο τριώροφο κτήριο του Τσίλλερ στεγαζόταν η Ταινιοθήκη της Ελλάδας. Την περίοδο της δικτατορίας, το κτήριο παραλίγο να κατεδαφιστεί και αυτό γιατί το γωνιακό οικόπεδο θεωρήθηκε το ιδανικό για την ανέγερση πολυώροφου οικοδομήματος με γραφεία, σχέδια που, ωστόσο, δεν προχώρησαν.

Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος αναγκάστηκε να στεγαστεί αλλού το 1997 όταν μία πυρκαγιά που ξέσπασε στο εσωτερικό του Μεγάρου προκάλεσε αρκετές ζημιές στο κτήριο. Το Μέγαρο Δεληγιώργη παρέμεινε κλειστό για χρόνια, όσο διήρκησαν τα έργα επισκευής, συντήρησης και αποκατάστασής του.

Το Μέγαρο Δεληγιάννη σήμερα

Το Μέγαρο Δεληγιάννη σήμερα ζει μία περίοδο «αναγέννησης». Έχει ανακαινιστεί εσωτερικά και εξωτερικά και τα ψηλοτάβανα και ευρύχωρα δωμάτιά του έχουν μετατραπεί σε χώρους έκθεσης έργων τέχνης. Φωτογραφίες που έχουν δημοσιευτεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης της Γκαλερί που στεγάζεται στο Μέγαρο, μας επιτρέπουν να πάρουμε μία γεύση από το εσωτερικό του.

Σίγουρα δεν είναι ακριβώς όπως ήταν κάποτε, ωστόσο τα μαρμάρινα τζάκια, τα ανάγλυφα ταβάνια και τα έντονα αναγεννησιακά στοιχεία διακόσμησης που έχουν διατηρηθεί, κάνουν πιο αισθητή την έτσι και αλλιώς επιβλητική του αύρα.

Εξωτερικά, το υπερυψωμένο πρόπυλο εξακολουθεί να αποτελεί το σήμα κατατεθέν του Μεγάρου. Οι φθορές έχουν αποκατασταθεί και το κίτρινο χρώμα στους τοίχους αναδεικνύει την art nouveau αρχιτεκτονική του. Το Μέγαρο Δεληγιώργη είναι μία όμορφη πινελιά στην πυκνή δόμηση του κέντρου και ευτυχώς η τελευταία ανακαίνιση έγινε με σεβασμό στην ιστορία του και την αρχιτεκτονική του αξία.