Διαμορφώνοντας ένα νέο τοπίο στη φροντίδα του καρκίνου

Μία νέα εποχή φαίνεται ότι ξεκινά για τη φροντίδα του καρκίνου στη χώρα μας. Μετά από πολλά χρόνια προσπαθειών, το βασικό αίτημα της ογκολογικής κοινότητας για να αποκτήσει η Ελλάδα Εθνικό Μητρώο Νεοπλασιών επιτέλους έγινε πραγματικότητα. Επιπλέον, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η δημόσια υγεία και η πρόληψη παγιώνονται ως προσεγγίσεις και ενισχύονται συνεχώς μέσα από το πρόγραμμα «Προλαμβάνω» που θέτει τις βάσεις για μία κουλτούρα που επενδύει στη διατήρηση της υγείας του πληθυσμού, στέλνοντας τους πολίτες στο γιατρό όσο είναι και αισθάνονται υγιείς.

Για όλους εμάς αυτά είναι πραγματικές, θεμελιώδεις αλλαγές που υπόσχονται να μετατρέψουν τον καρκίνο από έναν εκτός ελέγχου κίνδυνο για το σύστημα υγείας σε μια διαχειριζόμενη πρόκληση. Παράλληλα, αναδεικνύουν την αξία της πρόσβασης στην έγκαιρη ανίχνευση, τη βέλτιστη θεραπεία και την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών για μία αποτελεσματική στρατηγική που θα οδηγήσει σε καλύτερα αποτελέσματα για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους.

Βεβαίως, οι εξελίξεις αυτές δε θα ήταν δυνατές αν η πολιτεία δεν είχε προχωρήσει στη διαμόρφωση ενός φιλικού προς τις ψηφιακές τεχνολογίες περιβάλλοντος στην υγεία, το οποίο είναι απαραίτητο για να διασφαλιστεί η εφαρμογή των αντίστοιχων πολιτικών, η πρόσβαση των πολιτών και η αξιολόγηση των μοντέλων που ακολουθούνται. Με αυτό τον τρόπο η παρεχόμενη φροντίδα που βασίζεται σε δεδομένα είναι εκτός από αποτελεσματική και ανθρώπινη, καθώς ακολουθεί και ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες των ασθενών.

Το Εθνικό Μητρώο Νεοπλασιών είναι κάτι περισσότερο από μια απλή βάση δεδομένων. Αποτελεί την πυξίδα που καθοδηγεί την εθνική στρατηγική για τον καρκίνο. Παρέχει στοιχεία για το ποιος νοσεί από καρκίνο, σε ποια περιοχή, πότε και κάτω από ποιες συνθήκες. Αυτά τα δεδομένα μάς δίνουν τη δυνατότητα να χαρτογραφήσουμε το πραγματικό φορτίο του καρκίνου αναλυτικά σε ολόκληρη τη χώρα και να δράσουμε ανάλογα και στοχευμένα.

Μέχρι τώρα λειτουργούσαμε χωρίς πλήρη εικόνα και πρακτικά στα τυφλά, λαμβάνοντας υπόψη διεθνείς στατιστικές οι οποίες γινόταν αποδεκτές αυθαίρετα θα έλεγα. Το μητρώο νεοπλασιών αλλάζει αυτή η οπτική. Πλέον θα έχουμε τη δυνατότητα να σχεδιάσουμε βάσει πραγματικών δεδομένων. Να εστιάσουμε σε συγκεκριμένες περιοχές, να σχεδιάσουμε καλύτερα και στοχευμένα προγράμματα προ συμπτωματικών ελέγχων, να αξιολογήσουμε την αποτελεσματικότητα των θεραπειών, να μετρήσουμε και να παρακολουθήσουμε τα αποτελέσματα ανά τύπο καρκίνου, φύλο, κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο και άλλες παραμέτρους. Πρακτικά, με το μητρώο νεοπλασιών γίνεται πράξη η εστίαση στον πολίτη – ασθενή, ο οποίος γίνεται ορατός στο σύστημα και αποκτά την αξία που του αρμόζει.

Ένας από τους κεντρικούς πυλώνες στην αντιμετώπιση του καρκίνου είναι η πρόληψη. Η ανάπτυξη ενός εθνικού προληπτικού προγράμματος που θα εστιάζει στη μείωση της έκθεσης του πληθυσμού σε παράγοντες κινδύνου όπως το κάπνισμα, το αλκοόλ, η παχυσαρκία, ο ιός HPV, η έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία κ.ά. είναι αναμφισβήτητα ο ακρογωνιαίος λίθος για την εφαρμογή ενός εθνικού σχεδίου δράσης για τον καρκίνο. Δημιουργώντας μία νέα θεώρηση, ουσιαστικά στοχεύουμε όχι στην αντιμετώπιση της νόσου αλλά στη διατήρηση της υγείας του πληθυσμού, που συνεπάγεται, ταυτόχρονα, λιγότερη ταλαιπωρία, κόστος και αυξημένα ποσοστά επιβίωσης και ποιότητας ζωής.

Εδώ, η πρόκληση για την πολιτεία αφορά τη συμπεριληπτικότητα των πολιτικών οι οποίες θα πρέπει να καλύπτουν όλους τους πολίτες, με ιδιαίτερη μέριμνα για τους μειονοτικούς ή υπο-εξυπηρετούμενους πληθυσμούς. Επιπλέον, η πρόληψη για να είναι πετυχημένη θα πρέπει, αξιοποιώντας την τεχνολογία, να συναντά τους ανθρώπους εκεί που βρίσκονται, δηλαδή στα σχολεία, τους χώρους εργασίας, το σπίτι τους και να προβαίνει σε τακτές υπενθυμίσεις αλλά και επιβραβεύσεις.

Προχωρώντας στην εποχή του Ευρωπαϊκού Χώρου Δεδομένων στην Υγεία, είναι φανερό ότι η πρόσβαση στην καινοτομία είναι στενά συνδεδεμένη με τον ψηφιακό μετασχηματισμό της ογκολογικής φροντίδας. Με τη χρήση ψηφιακών εργαλείων και της τεχνητής νοημοσύνης, η πρόοδος της επιστήμης και η εφαρμογή της εξατομικευμένης ιατρικής αποκτούν νέες διαστάσεις. Η πρόσβαση στη φροντίδα που στηρίζεται στην ακρίβεια και την αποτελεσματικότητα έρχεται να αποδείξει στην πράξη ότι η ανθρωποκεντρική θεώρηση αποκτά σάρκα και οστά, υποσχόμενη καλύτερες εκβάσεις για τους ασθενείς.

Η ταχύτερη ανίχνευση των ευρημάτων, η αξιοποίηση μοτίβων που μας παρέχει η ανάλυση με συστήματα ΑΙ, ο γονιδιωματικός έλεγχος και οι στοχευμένες θεραπείες οδηγούν σε ακριβή και ποιοτική αντιμετώπιση της νόσου, απαλλάσσοντας τους ασθενείς από παρενέργειες, καθυστερήσεις και ταλαιπωρίες. Ταυτόχρονα, τα ψηφιακά εργαλεία υγείας, η τηλεϊατρική, οι φορητές συσκευές και οι ψηφιακές εφαρμογές προσφέρουν διασύνδεση και άμεση επικοινωνία, ενώ δίνουν τη δυνατότητα στους ασθενείς να είναι ενεργοί συνδιαμορφωτές στη θεραπεία τους, μειώνοντας τις ανισότητες και διευκολύνοντας την πρόσβαση στο γιατρό τους.

Για να πετύχουν όλα αυτά και να υπάρξει ουσιαστική επίδραση στην καθημερινότητα των ασθενών με καρκίνο, το κλειδί είναι οι συνεργασίες. Συνεργασίες σε όλους τους τομείς και εξασφάλιση της συνέχειας στην εφαρμογή νέων προσεγγίσεων και μοντέλων, με παράλληλη απαγκίστρωση από παρωχημένες λογικές και αντιλήψεις και με στρατηγική επιλογή τη συμμετοχή των ασθενών ως συν-δημιουργών του νέου οικοσυστήματος. Οι μετασχηματισμοί που γίνονται με τη συνεργασία της κοινωνίας των πολιτών αποκτούν υπόσταση και θεμέλια στο κοινωνικό οικοδόμημα. Οι εμπειρίες των ασθενών αποτελούν συνδετική ύλη που οφείλει να αξιοποιήσει η πολιτεία για να εξασφαλίσει τη συνέχεια και τη βελτίωση των πολιτικών που θέλει να εφαρμόσει.

Με το Εθνικό Μητρώο Νεοπλασιών και το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης του Καρκίνου, η χώρα μας κάνει ένα ιστορικό βήμα προς μια στρατηγική, υπεύθυνη και δίκαιη προσέγγιση του καρκίνου. Αυτές οι πρωτοβουλίες που στηρίζονται στην καινοτομία και καθοδηγούνται από τις ανάγκες των πολιτών μπορούν να έχουν καταλυτική συμβολή όχι μόνο στην επιβίωση αλλά και στην ποιότητα ζωής των ασθενών με καρκίνο.

Τώρα πια είναι η ώρα για εργαστούμε όλοι μαζί για τη Δημιουργία του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον Καρκίνο που θα καταφέρει να μεταφράσει όλες αυτές τις δράσεις και τη βούληση της πολιτείας σε πραγματική υπεραξία για τους ασθενείς με καρκίνο και τις οικογένειές τους και θα φέρει απτά αποτελέσματα στον αγώνα που δίνουν καθημερινά.

*Ο Γιώργος Καπετανάκης είναι πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ)

Δείτε εδώ ολόκληρο το αφιέρωμα του CNN Greece στην Υγεία