Ανάμεσα σε ψεύτες και δειλούς

Το ερώτημα που τριγυρίζει στο κεφάλι μου εδώ και καιρό έχει να κάνει με το πώς αντιδρά καθένας ξεχωριστά απέναντι στη διάψευση ενός πολιτικού, τον οποίο είτε απλώς ψήφισε είτε στήριξε μέχρι και δημοσίως, επενδύοντας επάνω του γενναίες ποσότητες ελπίδας.

Αλήθεια, τι είναι χειρότερο; Ο πολιτικός που ψεύδεται ασύστολα, αλλά διαχειρίζεται σωστά το δημόσιο συμφέρον, ή εκείνος που λέει την πάσα αλήθεια στον λαό, αλλά το αποτέλεσμα είναι σκέτη καταστροφή;

Το έχουμε εμπεδώσει καλά: στην πολιτική υπάρχουν πράγματα που λέγονται και δεν γίνονται και πράγματα που γίνονται και δεν λέγονται. Όμως, την κρίσιμη στιγμή, όταν καλείται κανείς να ρίξει τον σφραγισμένο φάκελο στην κάλπη και εκ των πραγμάτων δεν υπάρχουν εναλλακτικές, πού γέρνει το ζύγι;

Μοιάζει εύκολο εκ του μακρόθεν, αλλά δεν είναι.

Έχω την αίσθηση ότι η Σκύλλα και η Χάρυβδη δεν είχαν ποτέ πιο δημοκρατικό πρόσωπο, αλλά το ζήτημα δεν είναι να αποδομήσει κανείς τη δημοκρατία, στην οποία ζούμε, αλλά να τακτοποιήσει μέσα του το κριτήριο, με το οποίο προσέρχεται στη δημοκρατική διαδικασία των εκλογών. Να γνωρίζει γιατί επέλεξε, όποιον επέλεξε. Εξάλλου, η δημοκρατία -κακά τα ψέματα- έχει αποδειχτεί μάλλον το καλύτερο πολίτευμα που διαθέτουμε.

Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν διάφορες παράμετροι που εγείρουν το συγκεκριμένο δίλημμα.

Αφενός, τόσο οι κομματικές όσο και οι ιδεολογικές ισορροπίες (δυο διαφορετικά ως επί το πλείστον αντικείμενα σήμερα) έχουν διαταραχθεί σε τέτοιο βαθμό, που δύσκολα πλέον κανείς βγαίνει αλώβητος από σχετικές συζητήσεις και δημόσιες διαμάχες και, άρα, δυσκολεύεται να σχηματίσει ένα μασίφ κριτήριο, το οποίο να εδράζεται σε λογικά επιχειρήματα και να πείσει ή να πειστεί. Η Ιστορία, με όποιον γραφικό χαρακτήρα κι αν έχει γραφτεί, δεν αλλάζει.

Αφετέρου, οι νέες φουρνιές ψηφοφόρων έχουν μεγαλώσει αγκαλιά με μνημόνια και ανατροπές κάθε σταθεράς, εν μέσω πολιτικών πυρών στα τηλεοπτικά πάνελ και κολυμπώντας σε fake news, που έτυχε να εμφανιστούν στο timeline τους. Αν συνυπολογίσουμε και την αιωνίως χαμηλή Παιδεία, τις οικογενειακές πιέσεις, τις προκαταλήψεις και τα συμπλέγματά μας απέναντι στο ξένο και το διαφορετικό, τότε καταλαβαίνουμε ότι το μέγεθος του προβλήματος δεν είναι απλώς μεγάλο, είναι κρίσιμο.

Ακούω φίλους να πίνουν νερό στο όνομα πολιτικών που πέρασαν, έφεραν την καταστροφή και δικαιώθηκαν στα μάτια των ψηφοφόρων τους, διότι απλώς λίγο πριν κλείσουν την πόρτα είπαν την αλήθεια στον ελληνικό λαό. Είδα άλλους να καταπίνουν την κάμηλο υπερασπιζόμενοι πολιτικούς οι οποίοι όταν σου λένε καλημέρα ανοίγεις το παράθυρο να δεις αν όντως ξημέρωσε, ωστόσο κατάφεραν να ισιώσουν κάπως το καράβι, είτε λόγω συγκυρίας είτε λόγω ηγετικών προσόντων.

Υπό κανονικές συνθήκες, βέβαια, το ψέμα μάς προδιαθέτει για μελλοντικές συμπεριφορές. Ένας ψεύτης μπλεγμένος στα οράματά σου είναι πάντα μεγάλο βάσανο. Πώς να επενδύσεις σε κάποιον που προδίδει, ψεύδεται και διαψεύδεται συνεχώς; Από την άλλη, ένας ανίκανος και δειλός, που απλώς λέει την αλήθεια, παραμένει απλώς ένας ανίκανος ή δειλός. Σίγουρα δεν θέλεις να του εμπιστευτείς ούτε τα κεκτημένα σου, ούτε το μέλλον των παιδιών σου, ούτε καν το μεσημεριανό σου φαγητό.

Άρα;

Ας το χωνέψουμε, έχει ήδη πάει κάτω και βασανίζει το στομάχι μας και η νύχτα είναι μακρά: η πραγματικότητα χωράει και τους δυο και μένει και περιθώριο για γλυκάκι. Το σημερινό κριτήριο είναι ο σπόρος για την αυριανή σοδειά και το χωράφι που θα θερίσουμε το όργωσαν οι αποφάσεις του παρελθόντος.

Η εμμονή στο λάθος χωρίς ειλικρινή αυτοκριτική και -έστω σιωπηλές- αναθεωρήσεις είναι ενδεικτική του πόσο τυφλός μπορεί να γίνει κάποιος για να μη χάσει την ελπίδα του, γνωρίζοντας ότι, αν αρχίσει να βλέπει καλύτερα, η αλήθεια είναι αβάσταχτη. Τόσο για εμάς που συγκροτούμε την εν δυνάμει κοινωνία των πολιτών, όσο και για τους πολιτικούς, που εν τέλει παράγουμε.

*Ο Χρήστος Μιχάλαρος είναι δημοσιογράφος και ραδιοφωνικός παραγωγός με έδρα την Κύπρο.