Κρίση αντιπροσώπευσης

Έτσι, μοιάζει σήμερα το κοινωνικό σώμα στην Ελλάδα. Αμήχανο, αδύναμο και σχεδόν παράλυτο, φέρει εντός του τη συνολική πολιτική αδυναμία που χαρακτηρίζει την Ελλάδα, ιδιαίτερα τα τελευταία πέντε χρόνια της κρίσης. Την ώρα που όλα απαιτούν ένα ταχύτερο βήμα ο οδοιπόρος μοιάζει στάσιμος. Χρειάζεται μια έμπνευση, ένα ενθουσιαστικό νεύμα, μια αποφασιστική προτροπή.
Το ταχύτερο βήμα ανακόπτει η ίδια η πολιτική, λεγόμενη, ηγεσία της χώρας. Η πατρίδα μας έχει πρόβλημα αντιπροσώπευσης. Ποτέ ηττημένοι αντιπρόσωποι δεν κέρδισαν τη μάχη.
Η κρίση αντιπροσώπευσης δεν έχει πέσει από το ουρανό. Εξάλλου τίποτα δεν πέφτει από τον ουρανό. Όλα συντελούνται εδώ. Στο κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο δίνεται η μάχη. Εκεί χάνεται και εκεί κερδίζεται. Τις τελευταίες δεκαετίες το ζήτημα της αντιπροσώπευσης, ζωτικό θέμα για κάθε κοινωνία, προσεγγίστηκε με χαλαρότητα. Χωρίς υποψία των προβλημάτων, χωρίς συνείδηση των αλλαγών που αναπόδραστα συντελούνται σε κάθε φάση της ιστορικής εξέλιξης, χωρίς αίσθηση του μακρύ χρόνου. Οι πολίτες αγάπησαν το στενό ορίζοντα, συμβιβάστηκαν με την εγκατεστημένη αδράνεια, αποδέχτηκαν ότι τα πράγματα θα είναι πάντα έτσι, δηλαδή όλα και αυτόματα θα ακολουθούν μια γραμμική εξέλιξη.
Αντίστοιχοι ήταν και είναι οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι. Η ευθύνη των πολιτών για τη σημερινή κατάσταση είναι ως εκ τούτου μεγάλη. Έτσι μέσα από αυτό το δρόμο που η κρίση ανοίγει διάπλατα, οι ίδιοι οι πολίτες καλούνται να συνειδητοποιήσουν τις νέες συνθήκες και να αναζητήσουν μια πιο ουσιαστική αντιπροσώπευση. Με τη σειρά της, τη μετέωρη εικόνα συμπληρώνει η εμφανής πολιτική αμηχανία των πρωταγωνιστών. Η κρίση αντιπροσώπευσης επιτείνεται από την αδυναμία των πολιτικών εκφραστών, φορέων της λαικής εμπιστοσύνης, να συγκρουστούν κατά μέτωπο με τα προβλήματα που γέννησαν και τροφοδοτούν την κρίση. Ο φόβος τους μπροστά στην αλήθεια της πραγματικότητας, τους αιχμαλωτίζει στις κακές πλευρές αυτής της πραγματικότητας και αντί να γίνονται συντελεστές λύσεων, γίνονται πολλαπλασιαστές του προβλήματος. Η γλώσσα τους είναι γλώσσα του χθες, οι λέξεις τους έρχονται από το παρελθόν, το πνεύμα τους είναι καθηλωμένο στην αδράνεια.
Στο φαύλο κύκλο που ζούμε σήμερα, με τις εκλογικές συμπεριφορές να στηρίζουν το χθες, η ανάγκη της πολιτικής οδηγητικότητας επανέρχεται πιεστικά. Όμως από τους ψηφοφόρους και μόνο από τους ψηφοφόρους μπορεί να αναιρεθεί η κρίση της αντιπροσώπευσης. Στο δρόμο της πολιτικής αυτογνωσίας λοιπόν.

*Ο Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας