Η μείωση των εμβολιασμών κατά την επιδημία και οι συνέπειες για τη δημόσια υγεία

Σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών κατά την περίοδο της καραντίνας και μετά, διαπιστώθηκε μείωση των εμβολιασμών σε ποσοστό 50% στα παιδιά κάτω των 2 ετών και κατά 70% στα παιδιά μεγαλύτερα των 2 ετών. Η διστακτικότητα των γονέων δικαιολογείται αφ ενός από τα γενικότερα περιοριστικά μέτρα της περιόδου και αφετέρου από την φοβία των γονέων για τις συνθήκες ασφάλειας που θα επικρατούσαν στα ιατρεία κατά την προσέλευση των παιδιών προς εμβολιασμό.

Η άρση των μέτρων, καθώς και η ευνοϊκή εξέλιξη της επιδημίας την εποχή που διανύουμε, κινητοποίησε ξανά τους γονείς για την διενέργεια των αναβληθέντων εμβολιασμών, ωστόσο η προσέλευση στα ιατρεία για το σκοπό αυτό φαίνεται να διατηρείται σε χαμηλά ακόμη επίπεδα.

Καθώς ο καιρός περνά και όλοι επικεντρώνουμε την ανησυχία μας σε ένα πιθανό δεύτερο κύμα της επιδημίας με τη νόσο Covid-19 το ερχόμενο φθινόπωρο, η ιατρική Κοινότητα ανησυχεί, καθώς η ύπαρξη ανεμβολίαστων θυλάκων θα δημιουργήσει «τρύπες» στην εμβολιαστική ασπίδα της κοινότητας, τη λεγόμενη συλλογική ανοσία ή ανοσία της αγέλης και θα επιτρέψει να αναβιώσουν νοσήματα όπως η ιλαρά ή ο κοκκύτης αλλά και οποιοδήποτε από τα σοβαρά λοιμώδη νοσήματα από τα οποία προστατεύουν τα εμβόλια όπως ο τέτανος, η πολιομυελίτιδα, η μηνιγγίτιδα, η ανεμευλογιά, η ηπατίτιδα, ο αιμόφιλος, η παρωτίτιδα, η ερυθρά.

Η συμπεριφορά και η μετάδοση αυτών των νοσημάτων στον πληθυσμό, όπως μας δίδαξε η πρόσφατη εμπειρία μας από τον κορωνοϊό, ακολουθεί μαθηματικά μοντέλα. Μια από τις παραμέτρους που τα καθορίζουν είναι το ποσοστό της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού μαζί με το ποσοστό των ανθρώπων που έχουν αποκτήσει φυσική ανοσία από ένα συγκεκριμένο λοιμογόνο παράγοντα, που έχουν δηλαδή νοσήσει από αυτόν και έχουν αποκτήσει αντισώματα.

Η συλλογική ανοσία έχει τεράστια σημασία για τη δημόσια υγεία για δυο λόγους :

• Ο ένας γιατί αποτρέπει την εμφάνιση επιδημιών και πρόσφατο παράδειγμα είχαμε κατά τη διετία 2018-19 με την επιδημία της ιλαράς που με ελάχιστη μείωση της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού δηλαδή μόλις κάτω από 90%, ξέσπασε επιδημία στην Ευρώπη αλλά και στη χώρα μας. Πήρε δυο χρόνια συστηματικής προσπάθειας για την ανοσοποίηση των ανεμβολίαστων ατόμων ώστε να επανέλθουμε στο πρότερο ασφαλές καθεστώς για τη Δημόσια υγεία.
• Ο άλλος λόγος είναι ότι η υψηλή συλλογική ανοσία προστατεύει έμμεσα τις ευάλωτες ομάδες ατόμων της κοινότητας που δεν μπορούν να προστατευτούν για διάφορους λόγους με εμβολιασμό (π.χ. καρκινοπαθείς, άτομα ανοσοκατεσταλμένα που δεν απαντούν ως οργανισμοί στη διαδικασία του εμβολιασμού κ.λπ.).

Στις ευαίσθητες και ευπαθείς ομάδες για τα περισσότερα λοιμώδη νοσήματα κατατάσσονται και τα πολύ μικρά βρέφη και νεογνά. Ο λόγος είναι προφανής και αφορά το ανώριμο ανοσοποιητικό τους σύστημα. Η συμβολή στο παρελθόν σοβαρών λοιμωδών νοσημάτων στην αιτιολογία της νεογνικής και βρεφικής θνησιμότητας ήταν τόσο μεγάλη που η εισαγωγή και εφαρμογή των μαζικών εμβολιασμών σε παγκόσμιο επίπεδο άλλαξε καθοριστικά τα δεδομένα και ανέβασε αρκετά το προσδόκιμο ζωής των ανθρώπων. Άλλωστε η νεογνική και βρεφική θνησιμότητα θεωρούνται δείκτες ποιότητας ζωής και υγείας μιας χώρας.

Πρόσφατα, στην περίοδο της καραντίνας είχαμε περιστατικά κοκκύτη σε βρεφάκια, που νοσηλεύτηκαν με μακρά νοσηλεία στην Μονάδα Εντατικής σε νοσοκομείο Παίδων της Αθήνας και κινδύνεψαν σοβαρά να χάσουν τη ζωή τους. Αξίζει εδώ να τονιστεί ότι στην περίπτωση αυτή τα ανεμβολίαστα λόγω ηλικίας (ο εμβολιασμός ξεκινά μετά το δεύτερο μήνα ζωής), νεογέννητα και πολύ μικρά βρέφη, κινδυνεύουν κυρίως από το στενό, οικογενειακό τους περιβάλλον που τους μεταφέρουν ασυμπτωματικά τη νόσο χωρίς να το γνωρίζουν. Και αυτό γιατί κατά την ενήλικο ζωή θα πρέπει να επαναλαμβάνεται η αναμνηστική δόση του εμβολίου που περιέχει τον κοκκύτη (μαζί με της διφθερίτιδας και του τέτανου) αφού η προστασία του παιδικού εμβολιασμού έχει εξασθενήσει, με έμφαση στην περίοδο της εγκυμοσύνης , οδηγία που δυστυχώς δεν εφαρμόζεται συστηματικά από τους γυναικολόγους.

Με το τέλος της σχολικής χρονιάς τα παιδιά θα κατευθυνθούν σε εξοχικές κατοικίες, κατασκηνώσεις και άλλους καλοκαιρινούς προορισμούς, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω αναβολή των προβλεπόμενων εμβολιασμών τους. Γρήγορα μπορεί να περάσει το καλοκαίρι και το φθινόπωρο να ξεκινήσει με πιεστικές υποχρεώσεις και με άγνωστη για την συμπεριφορά της επιδημίας συνέχεια. Από όσα γνωρίζουμε μέχρι τώρα ξέρουμε ότι ο κορονοιος πυροδοτεί το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού με δραματικές συνέπειες! Ένα πιθανό σενάριο να βιώσουμε μια πχ εκ νέου επιδημία ιλαράς μαζί με κορωνοϊό θα ήταν εφιάλτης, αν λάβει κανείς υπ όψιν του την παράλληλη ύπαρξη των κοινών ιώσεων του χειμώνα όπως η γρίπη.

Η αρκετά χαμηλή για τη μετάδοση του ιού περίοδος, επιβάλλει να επισπεύσουν οι γονείς τους εκκρεμείς εμβολιασμούς. Τα ιατρεία αυτή την περίοδο είναι ιδιαίτερα ασφαλή και η περαιτέρω αναβλητικότητα μπορεί να αποβεί πολύ επικίνδυνη τόσο για τα παιδιά όσο και για τη δημόσια υγεία.