Ασυμβατότητα πολιτικής πραγματικότητας στο Αφγανιστάν

Και έτσι απλά παρατηρεί κανείς στο σημείο αυτό, πώς τερματίζεται η μακροχρόνια μαζική, αλλά όχι ολική εν τέλει, ιστορική παρουσία ξένων δυνάμεων, σε μια χώρα με κόστος χωρίς τέλος. Πώς στο τέλος θα αναγκαστούν πολλές χώρες να στηρίξουν την νέα πολιτική ηγεσία της αυτοαποκαλούμενου «Ισλαμικού Εμιράτου του Αφγανιστάν» και όχι της «Ισλαμικής Δημοκρατίας του Αφγανιστάν», όπως γνωρίζαμε έως σήμερα, εναντίον του ISIS, για όσο χρόνο η νέα ηγεσία διαρκέσει και εφόσον δεν ανατραπεί. Στο κατά πόσο οι Ταλιμπάν θα πράξουν το ρόλο του προστάτη εναντίον της τρομοκρατίας, εφόσον πλέον θέλει να αποδείξει ότι δεν σχετίζεται με τρομοκρατικές ομάδες, όπως αυτές της Αλ Κάιντα, που μετεξελίχθηκε ως ISIS και πλέον μετεξελίσσεται σε ISIS-K.

Είναι ενδιαφέρον να μελετήσει κανείς το εξοπλιστικό κόστος δισεκατομμυρίων των ΗΠΑ, το οποίο μπορεί να φέρει τελικά πολιτικές γεωστρατηγικές ανατροπές στην περιοχή: Έτσι απλά παραδόθηκαν στον αντίπαλο όπλα μοντέρνου συμβατικού αλλά και ασύμμετρου πολέμου - ένα μόνο παράδειγμα μεταξύ των πολιτικών ριζικών ανατροπών που συντελούνται στο Αφγανιστάν. Με τον τρόπο αυτό να κινδυνεύει εν τέλει να θεωρηθεί η απόφαση των ΗΠΑ ως ο γρηγορότερος και ασύμβατος τρόπος εξοπλισμού του «πρώην» αντίπαλου στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας.

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως η Δημοκρατία δυτικού τύπου απλά απέτυχε να εφαρμοστεί σε μια χώρα πού είχε ήδη καταστραφεί. Το Αφγανιστάν εξαρχής δεν πληρούσε ποτέ τα κοινωνικά, πολιτειακά και θρησκευτικά στοιχεία μιας πολιτείας που θα μπορούσε να φιλοξενήσει την Δημοκρατία.

Στο προσεχές λοιπόν μέλλον θα δούμε τις ΗΠΑ να μιλούν την γλώσσα μιας «στρατιωτικής ανοχής» που όσο διαρκεί ο πόλεμος εναντίον της τρομοκρατίας θα θεωρούνται οι ηγέτες του Αφγανιστάν σύμμαχοι. Αυτή είναι απλά μια απάντηση εναντίον των ασύμβατων και ασύμμετρων προκλήσεων της περιοχής, όπου σοβαρές λύσεις για την έξαρση του εξτρεμισμού και της τρομοκρατίας δεν υπήρχαν, παρά μόνο λόγια. Οι ασύμμετρες απειλές απλά δεν μπορούν να αποφευχθούν και ούτε να λυθούν με συμβατικούς τρόπους επιχειρησιακής εμπλοκής αλλά και με πολιτική ρητορική που δεν φέρνει μακροχρόνια σοβαρά αποτελέσματα.

Θα δούμε στο εγγύς μέλλον, οι στρατιωτικές επιχειρήσεις να διεξάγονται με ακόμα μεγαλύτερη τεχνολογική ικανότητα, αλλά και αποφασιστικότητα, για τον στρατιώτη του μέλλοντος, από αέρα και ξηρά στο Αφγανιστάν, από πολλές δυνάμεις και όχι μόνο από τις ΗΠΑ.

Πάντα με πρωτεργάτη τις ΗΠΑ, στο νέο γεωστρατηγικό προσκήνιο ανταγωνισμού με τις «δυνάμεις τους σκότους» (δηλαδή εναντίον των δυτικών συμφερόντων). Δεν είναι τυχαία η απόκλιση της πολιτικής Ερντογάν σε βραχυπρόθεσμο, χρόνο καθώς οι πληροφορίες είναι ακόμα συγκεχυμένες για το πόσο επικίνδυνα είναι τα πράγματα στο Αφγανιστάν και πόσο ανάγκη υπάρχει στην παρούσα φάση η συνεργασία ακόμα και με αντιπάλους της όπως η Ελλάδα και συντονισμός δυνάμεων με δυνάμεις σταθερότητας για τη Μέση Ανατολή και Κεντρική Ασία όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Φοβάμαι πολύ πως σύντομα η περιοχή θα χαρακτηριστεί από δύο διαφορετικούς τύπους πολεμικής σύρραξης: εμφυλίου πολέμου εντός χώρας (που ήδη γίνεται), και ασύμμετρων τρομοκρατικών απειλών που έχουν το έρεισμα για πολιτική αναδιάταξη.

Θα υπάρξει μια συνεχιζόμενη καταστροφή της χώρας (ξανά). Μπροστά της, τα γεγονότα της Συρίας θα αποτελούν στοιχεία ιστορικής γνώσης και διδασκαλίας που ανέδειξαν την ασυμβατότητα των συμβατικών θεσμών και όρων επιχειρησιακής ανάπτυξης, πολεμικής σύρραξης και πολεμικής/επιχειρησιακής αποτυχίας όταν σύμμαχα κράτη δεν συμμετέχουν ορθολογικά.

Στην πράξη θα παρασυρθούν ξανά σε πόλεμο δυνάμεις ασφαλείας της χώρας, σύντομα και αναγκαστικά (όποιες και αν είναι αυτές). Ο λεγόμενος διεθνής παράγοντας θα εμπλακεί επίσης σε έναν ανελέητο και ατελείωτο πόλεμο, με στόχο τον έλεγχο της διαχείρισης εφοδιαστικής αλυσίδας προς και από την δύση από και προς την Ανατολή.

Στο μεταξύ θα παρατηρήσουμε μια πολιτική συμμαχίας με τις ομάδες των Ταλιμπάν εναντίον της προέλασης τρομοκρατικών τοπικών και περιφερειακών ομάδων, όπως αυτές του ISIS-K.

Τα γεγονότα εξελίσσονται ραγδαία. Πολλοί είναι οι νεκροί στις πρώτες επιθέσεις που θα συνεχιστούν και θα χαρακτηρίζονται με αντίμετρα άμεσα και πολλαπλά. Και κάπως έτσι αρχίζει. Για αυτό και η εικόνα ενός σκεπτικού, σκυμμένου μπροστά στις κάμερες, προέδρου Μπάιντεν που δεν πιστεύει πως κατά την προεδρία του πρέπει να λάβει σοβαρές ιστορικές και στρατιωτικές αποφάσεις, που να αλλάξουν το ρου της Ιστορίας και να διασφαλίσει τη σταθερότητα των περιοχών αυτών με ίσως μεγαλύτερο κόστος.

Το μέλλον, όσο και να θέλουμε να πιστεύουμε πως θα μπορούσαμε να το διαμορφώσουμε -και μπορούμε να πιστεύουμε στην ειρήνη- έχει ήδη προβλεφθεί στις διαπραγματεύσεις των Αμερικανών με τους Ταλιμπάν στην Ντόχα από το 2018 μέχρι και σήμερα.

Με το κόστος να χαθεί το Αφγανιστάν αλλά, αντιθέτως, να μπορέσει εν τέλει να σταθεροποιηθεί το Ιράκ (όπως δείχνει η επίσκεψη του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας και του πρωθυπουργού των Εμιράτων μεταξύ άλλων ηγετών). Να σταθεροποιηθεί η Συρία και να περιοριστεί (τουλάχιστον αρχικά) η τρομοκρατία στο Αφγανιστάν, αν και αυτό είναι ακόμα αμφίβολο λόγω οπλαρχηγών και πολεμιστών που συνεχίζουν να συρρέουν από τα σύνορα Αφγανιστάν-Πακιστάν.

Ο Μάριος Παναγιώτης Ευθυμιόπουλος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας και Στρατηγικής, κοσμήτορας Σχολής Παγκόσμιας Ασφάλειας και Πολιτικής στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο των Εμιράτων και πρόεδρος της Strategy International (SI).