Kαταλύτες για συνέχιση της ανάκαμψης και αυξανόμενες προκλήσεις για το 2022

Το ανταγωνιστικό τμήμα της οικονομίας αξιοποίησε την αποσυμπίεση της εγχώριας ζήτησης, το ευνοϊκό περιβάλλον ρευστότητας, τη στοχευμένη δημοσιονομική στήριξη και την αυξανόμενη ζήτηση από το εξωτερικό, προκειμένου να αναστρέψει ταχύτατα το πλήγμα του 2020.

Η δυναμική επανάκαμψη του τουρισμού (ετήσια αύξηση εσόδων 145% το 11μηνο του 2021, στα 10,5 δισ. ευρώ που αντιστοιχούν στο 60% του 2019) ενδυνάμωσε τις επιδόσεις. Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της ανάκαμψης είναι ελπιδοφόρα, καθώς κομβικοί δείκτες κύκλου εργασιών, επενδύσεων και κερδοφορίας, σε αρκετές περιπτώσεις, ανήλθαν σε νέα πολυετή υψηλά και το ίδιο συνέβη και με τις εμπορευματικές εξαγωγές, ενώ η ανεργία υποχώρησε σε χαμηλό 11-ετίας. Η οικονομία είναι, μέχρι σήμερα, ανθεκτική στις πιέσεις που ασκεί ο αυξανόμενος πληθωρισμός και η επιδημιολογική επιδείνωση, με τον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης το 2021 να υπερβαίνει, κατά πάσα πιθανότητα, το 9%.

Το 2022 ευελπιστώ ότι θα επιβεβαιώσει τις υψηλές προσδοκίες, με την ελληνική οικονομία να κατατάσσεται για 2η συνεχόμενη χρονιά μεταξύ των κορυφαίων στην ευρωζώνη όσον αφορά τον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης. Ανάμεσα στους παράγοντες που θα στηρίξουν την πορεία της το 2022 συμπεριλαμβάνονται:

• Η ενδυνάμωση των επενδύσεων, με τους δείκτες ρευστότητας, ζήτησης και χρήσης παραγωγικού δυναμικού να εκπέμπουν ισχυρό σήμα για αύξηση της ιδιωτικής επενδυτικής δαπάνης και τις δημόσιες επενδύσεις να στοχοθετούνται σε υψηλό 20ετίας.
• Η ουσιαστική ενεργοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης, με την έναρξη της αξιοποίησης των κεφαλαίων και τη μόχλευση των δανείων του, σε συνδυασμό με τις σχεδιαζόμενες δανειοδοτήσεις από τις τράπεζες, θα οδηγήσουν στην ισχυρότερη ροή χρηματοδότησης από την έναρξη της ελληνικής κρίσης.
• Το σημαντικό ακόμη περιθώριο περαιτέρω ώθησης από τον τουρισμό, με την απόκλιση των εισπράξεων από το 2019 να προσεγγίζει τα 7,5 δισ. ευρώ και τα μηνύματα για το 2022 να είναι ιδιαιτέρως θετικά.
• Η οικονομική θέση των νοικοκυριών, που αναμένεται να αντέξει στο πληθωριστικό πλήγμα μέσω της συνεχιζόμενης βελτίωσης των συνθηκών στην αγορά εργασίας, συμπεριλαμβανομένης και της αύξησης του βασικού μισθού, ενώ το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα αυξήθηκε περισσότερο από 6% ετησίως στο 9μηνο του 2021. Η ευθυγράμμιση των αμοιβών με την παραγωγικότητα πρέπει να συνεχιστεί.
• Το τραπεζικό σύστημα, που έχει επουλώσει τα πλήγματα της πανδημίας και επιδιώκει ενεργά να πρωταγωνιστήσει στο μετασχηματισμό της οικονομίας, πραγματοποιώντας ποιοτικά άλματα σε όρους αποτελεσματικότητας, χρηματοοικονομικής ευρωστίας, εταιρικής διακυβέρνησης και ψηφιακού μετασχηματισμού, ενώ εγκαινιάζει μια νέα αμφίδρομη σχέση με τους πελάτες με έντονα συμβουλευτική και πελατοκεντρική διάσταση.

Προκλήσεις και αβεβαιότητες αναμφισβήτητα υπάρχουν και δεν είναι αμελητέες.

Οι εντεινόμενες πληθωριστικές πιέσεις επηρεάζουν πλέον σημαντικά και την ελληνική οικονομία και, παρά τα μέτρα άμβλυνσης των ενεργειακών ανατιμήσεων, οι επιδράσεις διαχέονται στο δομικό πληθωρισμό. Παρότι υπάρχουν σημάδια αποκλιμάκωσης των πιέσεων στη διεθνή εφοδιαστική αλυσίδα, οι τιμές της ενέργειας συνεχίζουν να προκαλούν ανησυχία σε μια περίοδο πρωτοφανούς, για την τελευταία 35ετία, επιδείνωσης των διεθνών γεωπολιτικών εντάσεων (βλ. κρίση στην Ουκρανία). Η Ευρώπη και ειδικότερα η Ελλάδα είναι ευάλωτες, ιδίως στο ενεργειακό πεδίο, αν οι εξελίξεις πάρουν δυσμενή τροπή.

Η επιταχυνόμενη απόσυρση των έκτακτων μέτρων νομισματικής χαλάρωσης θα αρχίσει να αυξάνει το κόστος χρηματοδότησης από τις αγορές, κάνοντας ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη για αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας στην «επενδυτική βαθμίδα».

Αν και η πρόοδος στην αντιμετώπιση της πανδημίας είναι σημαντική, δεν μπορεί να αποκλειστεί μια νέα επιδείνωση λόγω εμφάνισης μιας νέας επικίνδυνης μετάλλαξης, ενώ τα περιθώρια δραστικής δημοσιονομικής στήριξης στενεύουν.

Σε περιφερειακό επίπεδο, η οικονομική αστάθεια και η επιθετικότητα της Τουρκίας δημιουργούν εύλογες ανησυχίες για αποσταθεροποιητικές κινήσεις, ένα χρόνο πριν τις Προεδρικές εκλογές στην εν λόγω χώρα.

Αν και οι προαναφερόμενες προκλήσεις είναι σημαντικές, θεωρώ ότι οι βραχυπρόθεσμοι και μεσοπρόθεσμοι καταλύτες που επενεργούν στην πορεία της οικονομίας είναι ισχυροί για να επιβεβαιώσουν το αισιόδοξο σενάριο για την ελληνική οικονομία.

Ο Νίκος Μαγγίνας είναι Επικεφαλής Οικονομολόγος κα Διευθυντής Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας