Προς ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ

Πολλά μπορούν να ειπωθούν -και έχουν ήδη γραφεί από ιστορικούς και αναλυτές- για τα πραγματικά κίνητρα πίσω από το Σχέδιο Μάρσαλ, το αν τελικά ήταν εξίσου ευεργετικό για όλη την Ευρώπη και αν τελικά οδήγησε στην «αμερικανοποίηση» των κρατών που το έλαβαν. Το σίγουρο όμως είναι πως τα χρήματα αυτά αποτέλεσαν καταλύτη εξελίξεων και διαμόρφωσαν σε μεγάλο βαθμό την οικονομική και πολιτική ιστορία των κρατών που τα έλαβαν.

Για να περάσουμε στα καθ’ ημάς, η Ευρώπη βιώνει ξανά αντίστοιχες συνέπειες. Καλείται να ανταποκριθεί από τη μία στα όσα αφήνει πίσω της η πανδημία και από την άλλη να ανταπεξέλθει στο «τσουνάμι» των πληθωριστικών πιέσεων που φέρνουν η εκτίναξη των τιμών της ενέργειας και άλλων βασικών αγαθών αλλά και η αναταραχή στην εφοδιαστική αλυσίδα. Και επιπλέον, ουδείς γνωρίζει το σύνολο και τη διάρκεια των συνεπειών από τη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και το ντόμινο που μπορεί να φέρει.

Την ίδια στιγμή, το Ταμείο Ανάκαμψης, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εγχώριο επίπεδο φαίνεται πως δεν αρκεί για να αντιστρέψει συνολικά την εικόνα. Σίγουρα, είναι ένα βήμα στη σωστή κατεύθυνση, όμως η «δύναμη πυρός» που έφερνε στις οικονομίες επαρκούσε για τις συνέπειες της πανδημίας, όχι όσων επακολούθησαν και όσων πιθανώς έρχονται.

Γίνεται πλέον κατανοητό και ταυτόχρονα μπαίνει στη διεθνή ατζέντα ότι η Ευρώπη χρειάζεται ένα νέο πακέτο ενισχύσεων, ένα νέο «Σχέδιο Μάρσαλ», το οποίο και θα είναι τόσο ισχυρό, ώστε να αντιστρέψει την εικόνα και να επαναφέρει τις χώρες στο δρόμο της βιώσιμης ανάπτυξης.

Ήδη στο τραπέζι βρίσκεται ένα «Ενεργειακό Ταμείο Ανάκαμψης» με έμφαση στην πράσινη μετάβαση και τον απεγκλωβισμό από τα ορυκτά καύσιμα. Την ίδια στιγμή όμως, οι οικονομίες καλούνται να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, της ανάγκης για επαναπατρισμό βασικών παραγωγικών δομών στην Ευρώπη αλλά και την επιτακτική πίεση για αναβάθμιση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων των εργαζομένων. Και όλα αυτά σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας, με σταθερές δεκαετιών να έχουν αλλάξει σε λίγες μόνο εβδομάδες.

Για όλα τα παραπάνω απαιτούνται κυριολεκτικά τρισεκατομμύρια ευρώ, ειδάλλως η Γηραιά Ήπειρος βρίσκεται αντιμέτωπη με το εφιαλτικό σενάριο του στασιμοπληθωρισμού, και ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Τι σημαίνει αυτό για τη χώρα μας και το πολιτικό προσωπικό της;

Πρώτον ότι οφείλει να πιέσει στο βαθμό του εφικτού προς αυτή την κατεύθυνση. Γιατί οι ισχυροί της Ευρώπης ενδέχεται και να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις μέσω ίδιων πόρων. Οι περιφερειακές οικονομίες όμως θα είναι έρμαια της συγκυρίας και πιθανότατα ουραγοί των εξελίξεων, αν δεν ενταχθούν σε ένα ευρύτερο σχέδιο ανάκαμψης.

Και δεύτερον, εφόσον το νέο «σχέδιο Μάρσαλ» γίνει πράξη, να εξασφαλίσουν ότι θα μπορέσουν να αντλήσουν όσο το δυνατόν περισσότερους πόρους και κυρίως ότι θα τους αξιοποιήσουν σε παραγωγική κατεύθυνση. Το Ταμείο Ανάκαμψης δείχνει σίγουρα το δρόμο, όμως η εμπειρία από προηγούμενα προγράμματα στήριξης δεν είναι η πιο ενθαρρυντική.

Και αυτή την ευκαιρία, εφόσον μας δοθεί, δεν έχουμε κανένα περιθώριο να τη χάσουμε.