Ενεργειακά Αυτόνομη Ευρώπη μέσω ΑΠΕ: Τι φέρνει το νέο νομοθετικό πλαίσιο

Η προώθηση της χρήσης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) συμβάλλει στην εν λόγω αυτονομία, γι’ αυτό ο νέος στόχος της Ένωσης απαιτεί το μερίδιο της ενέργειας από ΑΠΕ το 2030, στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας εντός αυτής, να ανέρχεται τουλάχιστον σε ποσοστό 32%.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι υφιστάμενοι για την ενέργεια εθνικοί νόμοι αναγκαστικά τροποποιήθηκαν με τον προσφάτως ψηφισθέντα ν. 5037/2023, προκειμένου να ενσωματώσουν ευρωπαϊκές Οδηγίες που αφορούν στην προώθηση της χρήσης ενέργειας από ΑΠΕ και στους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (Οδηγίες 2018/2001 και 2019/944, αντίστοιχα), καθότι και η Ελλάδα πρέπει να συνεισφέρει στην επίτευξη του ως άνω ευρωπαϊκού στόχου.

Ειδικότερα, στον ν. 3468/2006, που αφορά στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, προστέθηκε αναλυτικό θεσμικό πλαίσιο για τους καταναλωτές της εν λόγω ενέργειας.

Οι τελευταίοι, έχουν δικαίωμα να ενεργούν ως αυτοκαταναλωτές (μεμονωμένα ή από κοινού -συλλογική αυτοκατανάλωση- ή μέσω φορέων εκπροσώπησης), ήτοι, μεταξύ άλλων, δύνανται να παράγουν ενέργεια, και για δική τους κατανάλωση, να την αποθηκεύουν ή να πωλούν την πλεονάζουσα, χωρίς μάλιστα να απαιτείται διαμεσολάβηση.

Οι τροποποιήσεις που εισάγει ο νόμος, αφορούν και στους παραγωγούς ΑΠΕ, αφού είναι επιτρεπτή η μετατροπή των αδειών/βεβαιώσεων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ή της οριστικής προσφοράς σύνδεσης, κατά περίπτωση, ώστε να μπορούν οι σταθμοί τους να λειτουργήσουν ως σταθμοί αυτοπαραγωγής.

Τέλος, αναλόγως της κατηγορίας στην οποία υπάγονται οι αυτοκαταναλωτές, δύνανται να επιλέγουν η κάλυψη ιδίων αναγκών τους να γίνεται μέσω διαφόρων ειδών συμψηφισμών, ήτοι μέσω (εικονικού) ενεργειακού συμψηφισμού (net metering/virtual net metering) ή (εικονικού) ταυτοχρονισμένου συμψηφισμού (net billing/virtual net billing). Οι όροι και το πλαίσιο εφαρμογής των εν λόγω συμψηφισμών καθορίζονται από τον ν. 3468/2006, όπως ισχύει μετά την τροποποίησή του με τον πρόσφατο νόμο.

Στην ενσωμάτωση των ως άνω Οδηγιών, στοχεύουν και οι διατάξεις που προβλέπουν την κατάργηση των Ενεργειακών Κοινοτήτων (ΕΚ), τις οποίες διαδέχονται αστικοί συνεταιρισμοί που παρέχουν περιβαλλοντικό και κοινωνικοοικονομικό όφελος, ήτοι οι Κοινότητες Ανανεώσιμης Ενέργειας (ΚΑΕ) και οι Ενεργειακές Κοινότητες Πολιτών (ΕΚΠ), οι ρυθμίσεις των οποίων θεσπίζονται με προσθήκες στους ν. 3468/2006 και 4001/2011 περί λειτουργίας των ενεργειακών αγορών, αντίστοιχα.

Πάντως, οι ήδη υφιστάμενες ΕΚ δύνανται να εξακολουθήσουν τη λειτουργία τους βάσει του νόμου που τις διέπει (ν. 4513/2018) αλλά μπορούν και να μετατραπούν στις ως άνω νέες μορφές.

Γενικά, η ενσωμάτωση των εκάστοτε Οδηγιών στην ελληνική έννομη τάξη, αποτελεί ένα πρώτο σημαντικό βήμα, καίτοι δεν επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια/βούληση του Έλληνα νομοθέτη, αλλά είναι πράξη επιβεβλημένη, δεδομένου του ότι οι Οδηγίες συνιστούν δίκαιο της Ένωσης που δεσμεύει τα κράτη-μέλη. Σημαντικότερη και καθοριστική, όμως, παραμένει η επιλογή των μέσων που κάθε κράτος-μέλος θεσπίζει ώστε να τεθεί σε πραγματική εφαρμογή το περιεχόμενο της Οδηγίας στη δική του έννομη τάξη, ήτοι να επιτευχθούν τα επιδιωκόμενα αποτελέσματά της σε αυτό.

Εν προκειμένω, θα υπάρξει περιθώριο υποδοχής για τα νέα έργα ΑΠΕ που αναδύονται λόγω των ευκαιριών του νόμου ή λόγω αξιόλογης δέσμευσης ισχύος θα απαιτείται κατασκευή νέων γραμμών σύνδεσης; Ποια η δυνατότητα απορρόφησης και ασφάλειας λειτουργίας των δικτύων; Την αδειοδοτική διαδικασία θα τη χαρακτηρίσει η γραφειοκρατία; Οι πόροι της Ένωσης και τα εθνικά προγράμματα στήριξης επαρκούν;

Η νομοθεσία που αναμένεται να εκδοθεί κατ’ εξουσιοδότηση του ν. 5037/2023, θα απαντήσει στα ως άνω ερωτήματα, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα, τα πραγματικά προβλήματα εφαρμογής του νεοψηφισθέντος νομοθετικού πλαισίου.

Κι ενώ πράγματι, σε μία περίοδο έντονης ενεργειακής κρίσης, η πορεία προς την αυτονομία, μέσω της αξιοποίησης εναλλακτικών πηγών ενέργειας, όπως οι ΑΠΕ, είναι η πιο ασφαλής και αποδοτική λύση, μακροπρόθεσμα, δεν επιτυγχάνεται ούτε άκοπα ούτε ανεμπόδιστα.

H Ειρήνη Καλπάκα είναι δικηγόρος στη LAMNIDIS LAW