Κι αν ο Ερντογάν τα «ξαναβρεί» με τις ΗΠΑ;

Στην προσπάθειά μας να ερμηνεύσουμε τη συμπεριφορά του Ερντογάν, ενίοτε πέφτουμε σε ένα βασικό λάθος, κάνοντας μία μονοδιάστατη ανάγνωση της εξωτερικής του πολιτικής: Θεωρούμε δηλαδή ότι η Τουρκία έχει απομακρυνθεί από τη Δύση, βρίσκεται σε ανοικτή σύγκρουση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη και αναζητεί τον ζωτικό της χώρο στη Μέση Ανατολή, τον ισλαμικό κόσμο και σε συμμαχίες με τη Ρωσία, το Κατάρ, το Ιράν κ.ο.κ. Ενίοτε μας εκπλήσσει η συμπεριφορά του και συχνά κάποιοι τη θεωρούν παράλογη.

Η απλοϊκή αυτή ερμηνεία, παρ' όλο που θα μπορούσαμε να πούμε ότι εμπεριέχει στοιχεία αλήθειας, απέχει πολύ από την πραγματικότητα και οδηγεί σε λανθασμένα συμπεράσματα.

Η Τουρκία ακολουθεί μία πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, διπλωματική κληρονομιά του Αχμέτ Νταβούτογλου, η οποία διτηρήθηκε παρά το γεγονός της απομάκρυνσης του πρώην πρωθυπουργού και υπουργού Εξωτερικών από το περιβάλλον του προέδρου Ερντογάν από το 2016. Στο πλαίσιο αυτής της πολυδιάστατης πολιτικής, η Αγκυρα φαίνεται ότι έχει καταφέρει να αναπτύξει αποτελεσματικούς μηχανισμούς για να ερμηνεύει τις εξελίξεις σε αυτό που η ίδια θεωρεί ζωτικό της χώρο, από τη Μαύρη Θάλασσα έως τη Σομαλία και από τον Καύκασο έως το Αιγαίο και τη Λιβύη, αναλαμβάνοντας συχνά πρωτοβουλίες υψηλού πολιτικού και στρατιωτικού κινδύνου.

Ως μέρος αυτής της πολυδιάστατης προσέγγισης της Αγκυρας, δεν πρέπει να μας εκπλήξει το ενδεχόμενο να δούμε κάποια στιγμή την Τουρκία να επανατοποθετεί τις σχέσεις της με τη Ρωσία, ειδικά τώρα που βγαίνουν στην επιφάνεια οι αντιφάσεις της συμμαχίας τους, εξαιτίας των αλληλοσυγκρουόμενων πολιτικών στόχων τους σε Συρία και Λιβύη. Αυτό δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ολική ρήξη των μεταξύ τους σχέσεων, καθώς παραμένουν ακόμα πολλά που τους ενώνουν. Ωστόσο, μία τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να άνοιγε το δρόμο για αποκατάσταση των σχέσεων της Αγκυρας με τη Δύση. Το πραγματικό πρόβλημα για Ουάσινγκτον, ΕΕ και ΝΑΤΟ δεν είναι η «σύμμαχος Τουρκία», αλλά η Ρωσία.

Ιδιαίτερα ενδεικτική για να κατανοήσουμε το πώς κινείται η Τουρκία στη διπλωματική σκακιέρα και πώς οι κινήσεις της αυτές βρίσκουν ανταπόκριση στην Ουάσινγκτον ήταν η χτεσινή συνέντευξη στο τουρκικό ΝTVMSNBC του ειδικού απεσταλμένου των Ηνωμένων Πολιτειών για τη Συρία, Τζέιμς Τζέφρι, ενός έμπειρου διπλωμάτη και βαθέως γνώστη της Τουρκίας, όπου υπηρέτησε επί σειρά ετών ως πρεσβευτής. Ο αμερικανός αξιωματούχος στήριξε ανοιχτά την Τουρκία για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της στην επαρχία Ιντλίμπ της βορειοδυτικής Συρίας. «Υποστηρίζουμε τα δίκαια συμφέροντα της Τουρκίας στο Ιντλίμπ. Ο τουρκικός στρατός έχει το δικαίωμα της αυτοάμυνας στο Ιντλίμπ» ήταν τα ακριβή λόγια που χρησιμοποίησε.

Ο ίδιος υπενθύμισε και τη συμφωνία των Ηνωμένων Πολιτειών με την Τουρκία το περασμένο φθινόπωρο για τη δημιουργία ζώνης ασφαλείας στη βόρεια Συρία, ανατολικά του Ευφράτη, με την απόσυρση από αυτήν των κουρδικών δυνάμεων του YPG. «Τηρήσαμε τη συμφωνία μας με την Τουρκία» δήλωσε για να σχολιάσει ότι η Αγκυρα συμπεριφέρεται πολύ προσεκτικά στη Συρία.

Στο ίδιο κλίμα κατανόησης και οι δηλώσεις του Κρίστοφερ Ρόμπινσον, αναπληρωτή βοηθού υπουργού Εξωτερικών για Ευρωπαϊκές και Ευρασιατικές Υποθέσεις. «Η Τουρκία είναι σημαντικός σύμμαχος στο ΝΑΤΟ» τόνισε και προσέθεσε: «Η Τουρκία έχει χάσει πολλούς στρατιώτες στη Συρία, λόγω του καθεστώτος Άσαντ και της Ρωσίας. Αντιμετωπίζουμε με σοβαρότητα τις ανησυχίες της Τουρκίας και συνεργαζόμαστε στενά με την Άγκυρα».

Παρά τις γνωστές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η τουρκική διπλωματία στην Ουάσινγκτον, οι δηλώσεις Τζέφρι και Ρόμπινσον βρίσκονται εμφανώς σε άλλο μήκος κύματος και έρχονται να προστεθούν στα «χαριεντίσματα» της γερμανίδας καγκελαρίου, Άνγκελα Μέρκελ, με τον Ρεζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κατά την πρόσφατη συνάντησή τους στην Κωνσταντινούπολη. Η ίδια η Μέρκελ που, πριν από λίγες εβδομάδες, είχε προσκαλέσει την Τουρκία στη Διάσκεψη του Βερολίνου για τη Λιβύη, αποκλείοντας την Ελλάδα.

Μην εκπλαγούμε, λοιπόν, εάν το επόμενο διάστημα οι σχέσεις της Αγκυρας με τη Δύση επαναπροσδιοριστούν σε νέα βάση αλλάζοντας και τα δεδομένα στην Ανατολική Μεσόγειο.