FOCUS

Ένα μάθημα από την Ουκρανία: Πώς η «χρήσιμη» ακροδεξιά, μετατράπηκε σε εφιάλτη

Πέμπτη, 04 Απριλίου 2019 10:12

Καθώς οι Προεδρικές εκλογές στην Ουκρανία οδεύουν προς το δεύτερο γύρο, της 21ης Απριλίου, οι ακροδεξιές και υπερεθνικιστικές ομάδες και φράξιες της χώρας κάνουν όλο και πιο αισθητή την παρουσία τους, με την κυβέρνηση ανίκανη να τις ελέγξει. Πώς, όμως, έφτασαν τα πράγματα ως εδώ; Η άνοδος της ακροδεξιάς στην Ουκρανία είναι ένα χρήσιμο μάθημα για τις χώρες όχι μόνο του πρώην ανατολικού μπλοκ, αλλά και της Δύσης.

Πριν από λίγες μέρες χιλιάδες ακροδεξιοί έκαναν πορεία προς το προεδρικό μέγαρο, με συνθήματα κατά της διαφθοράς. Δεν είναι σπάνιες πλέον οι φορές που υπερεθνικιστές συγκρούονται με τις αστυνομικές δυνάμεις, διαδηλώνοντας κατά του Πέτρο Ποροσένκο, που είναι υποψήφιος για δεύτερη θητεία. Στις αρχές του περασμένου μήνα, οι πρέσβεις των 7 ανεπτυγμένων χωρών του πλανήτη έστειλαν μια κοινή επιστολή στο υπουργείο Εσωτερικών της χώρας, εκφράζοντας την ανησυχία τους για την άνοδο της ακροδεξιάς, αλλά και την ενεργή δράση της.

Οι διαρκείς -και όλο και πιο θορυβώδεις- διαδηλώσεις αντανακλούν την αυξανόμενη παρουσία της ακροδεξιάς στην Ουκρανία και η Δύση προς το παρόν δεν μπορεί να κάνει τίποτε άλλο από το να παρακολουθεί και να προβληματίζεται.

Βέβαια, οι υπερεθνικιστές έχουν παίξει κομβικό ρόλο στον πόλεμο εναντίον των φιλο-Ρώσων αυτονομιστών, στην ανατολή. Τότε ήταν ανεκτοί, αν όχι αρεστοί. Τώρα όμως πιέζουν όλο και περισσότερο για αλλαγές που δεν συνάδουν ακριβώς με τα δημοκρατικά ιδεώδη…

Σε μια σειρά κινήσεων που είχαν βασικά ως στόχο την επίδειξη δύναμης, τα τελευταία χρόνια ακροδεξιές ομάδες έχουν επιτεθεί σε συγκεντρώσεις LGBT αλλά και γυναικείων οργανώσεων, έχουν εισβάλει σε καταυλισμούς Ρομά, έχουν μπουκάρει σε διάλεξη για το Ολοκαύτωμα και έχουν δείρει βετεράνους που τάχθηκαν υπέρ της Ρωσίας.

Όλες αυτές οι ομάδες έχουν μια αυστηρή, στρατιωτικού τύπου δομή και πειθαρχία και πολλά από τα μέλη τους έχουν μεγάλη πολεμική πείρα από τον πόλεμο στην ανατολή.

Παρ’ ότι αυτή τη φορά οι ακροδεξιές ομάδες απέτυχαν να ενωθούν πίσω από κάποιον από τους υποψήφιους για την προεδρία, η κυβέρνηση φαίνεται απρόθυμη, ή και ανίκανη να τις διαχειριστεί.

Πρόσφατα ο Αndriy Biletsky, ηγέτης του Εθνικού Σώματος, ένα από τα μεγαλύτερα υπερεθνικιστικά γκρουπ, δήλωσε ότι οι εθνικιστές θα «γίνουν η ραχοκοκαλιά της πολιτικής άμυνας στην Ουκρανία». Πιθανώς να έχει δίκιο, όμως είναι μια ανατριχιαστική προοπτική για τη δημοκρατία στη χώρα και όχι μόνο.

AP Photo/Felipe Dana

Η κυβέρνηση στο παρελθόν έκανε πώς δεν έβλεπε τι συνέβαινε με την ακροδεξιά, καθώς τη χρησιμοποιούσε στην ουσία σαν φόβητρο, κάποιου είδους παρακράτος για να το πούμε πιο απλά. Τώρα, όμως, οι ίδιοι ακροδεξιοί στράφηκαν ενάντια στις Αρχές. Ο πολιτικός αναλυτής Αndriy Yermolayev εξηγεί: «Η καλά οργανωμένη και επιθετική ακροδεξιά στην Ουκρανία, είναι παιδί της κυβέρνησης. Μόνο που τώρα η κυβέρνηση έχασε τον έλεγχο αυτού του παιδιού της και ο Ποροσένκο έχασε το παιχνίδι».

Η ακροδεξιά ήρθε στο προσκήνιο στην Ουκρανία το 2014, όταν πρωτοστάτησε στην καθαίρεση του φιλο-Ρώσου Προέδρου Viktor Yanukovych. Η Ρωσία απάντησε προσαρτώντας την Κριμαία και υποστηρίζοντας αυτονομιστές στην ανατολή, κινήσεις που προκάλεσαν σκληρά μέτρα από τη Δύση. Χιλιάδες ακροδεξιοί πήγαν στην ανατολή για να πολεμήσουν τους Ρώσους και τους αυτονομιστές.

Από τότε η ισχύς των υπερεθνικιστών αυξήθηκε δραματικά και ραγδαία, βοηθούμενη και από τη δημόσια αγανάκτηση για τα σκάνδαλα διαφθοράς της κυβέρνησης. Τα περισσότερα μέλη των ομάδων εκπαιδεύονται από πολύ μικρή ηλικία στις τακτικές πολέμου σε ειδικά στρατόπεδα και αυτή τη στιγμή οι ακροδεξιοί υπολογίζεται ότι έχουν έναν ετοιμοπόλεμο «στρατό» 10.000 ανθρώπων.

Πολύ συχνά παρελαύνουν στο κέντρο του Κιέβου, κρατώντας πυρσούς και φωνάζοντας συνθήματα όπως «θάνατος στους προδότες της Ουκρανίας». Συχνά οι πορείες αυτές καταλήγουν σε επεισόδια.

Παρά τις περί του αντιθέτου δηλώσεις των μελών της κυβέρνησης, έως τώρα η ακροδεξιά έχει αφεθεί ελεύθερη να κάνει ότι θέλει. Οι ίδιοι οι ακροδεξιοί της χώρας πιστεύουν ότι η ιδεολογία τους θα επικρατήσει όχι μόνο στην Ουκρανία αλλά και σε όλη την Ευρώπη. Φέρνουν ως παράδειγμα τις κυβερνήσεις της Πολωνίας και της Ουγγαρίας και την άνοδο του ακροδεξιού κόμματος στη Γερμανία και αλλού. Οι ίδιοι έχουν επαφές με τα ευρωπαϊκά ακροδεξιά κόμματα και ομάδες και είναι πλέον γνωστό ότι ακροδεξιοί από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες πολέμησαν στην Ουκρανία.

Η Ουκρανία δείχνει ανίκανη να ελέγξει το τέρας που η ίδια δημιούργησε και ίσως αυτό θα έπρεπε να αποτελέσει ένα καλό μάθημα για τις ευρωπαϊκές χώρες και όχι μόνο.