Μαριάνθη Φραγκοπούλου: Στέλνει στη Σελήνη το πρώτο ελληνικό σύστημα

Η Μαριάνθη Φραγκοπούλου είναι πυρηνικός φυσικός, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Οκλαχόμας OSU, και διευθύνουσα σύμβουλος της HERADO. Είναι όμως και μία από τους επιστήμονες που συμμετέχουν στο μεγάλο εγχείρημα της NASA για τα επόμενα χρόνια: Την «επιστροφή» στη Σελήνη. Η κυρία Φραγκοπούλου έχει ξεχωριστή θέση στην αποστολή, καθώς η εταιρία που ίδρυσε, η HERADO, που έχει την έδρα της στην Ελλάδα, δημιούργησε μια συσκευή που θα ταξιδέψει με τους αστροναύτες στη Σελήνη και ώστε να μετράει την ακτινοβολία που δέχεται το σώμα τους κάθε δευτερόλεπτο.

Ας δούμε στο βίντεο που ακολουθεί πώς δημιουργήθηκε αυτή η συσκευή που θα ταξιδέψει σύντομα στο διάστημα:

Κάμερα: Γιώργος Αποστολόπουλος, Νικόλας Κόρνφορντ, μοντάζ: Νικόλας Κόρνφορντ, ρεπορτάζ: Χρύσα Γρίβα

Η ίδια γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και σπούδασε στο τμήμα Φυσικής του ΑΠΘ, όπου ολοκλήρωσε και το διδακτορικό της, σε συνεργασία με πολύ μεγάλα ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού. «Το αντικείμενο των σπουδών μου ήταν Φυσική, αλλά στο τελευταίο έτος ουσιαστικά εκπαιδεύτηκα στην πυρηνική φυσική και το διδακτορικό μου ήταν στην πυρηνική φυσική, σε μελέτη αντιδράσεων οι οποίες λαμβάνουν χώρα στο διάστημα. Πάντοτε ήμουν ανάμεσα σε δύο αγάπες, την πυρηνική και την αστρονομία. Τελικά κατάφερα να τα συνδυάσω αυτά τα δύο και να ασχοληθώ με τη μελέτη των ακτινοβολιών στο διάστημα», λέει η Μαριάνθη Φραγκοπούλου στο CNN Greece. Το 2009 συνάντησε τον Ντένις Ο’ Σάλιβαν, ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα στο χώρο του διαστήματος, που μετείχε και στις πρώτες αποστολές του «Απόλλων» στη Σελήνη και έτσι άρχισε η ενεργή ενασχόλησή της με τη NASA, που ξεκίνησε αρχικά με «ταβάνι» τις αποστολές στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και πλέον «ταξιδεύει» στη Σελήνη, με μελλοντικό στόχο και τον Άρη.

Η Μαριάνθη Φραγκοπούλου αποφοίτησε από το τμήμα Φυσικής του ΑΠΘ, πριν συνεχίσει τις σπουδές της σε μεταπτυχιακό και διδακτορικό επίπεδο στο ίδιο πανεπιστήμιο

Το πρώτο, ολοκληρωμένο, ελληνικό σύστημα στο διάστημα

«Η HERADO είναι η μόνη εταιρία που έχει συμμετοχή σε αυτό το πρόγραμμα σε αυτή την αποστολή» λέει γεμάτη υπερηφάνεια, όταν μιλάει για τον ρόλο της στην αποστολή της NASA «Άρτεμις I». «Συμμετέχουμε με ένα καινοτόμο σύστημα, ένα ολοκληρωμένο σύστημα, το οποίο μετράει όλα τα ήδη ακτινοβολίας. Πρόκειται για ένα σύστημα το οποίο είναι πάρα πολύ ελαφρύ, καθώς ζυγίζει λιγότερο από 26 γραμμάρια και μπορούν να το έχουν επάνω τους οι αστροναύτες. Είναι ένα πατενταρισμένο σύστημα γιατί είναι το μοναδικό παγκοσμίως που μπορεί να μετρήσει όλα τα είδη ακτινοβολίας και να τα διαχωρίσει» εξηγεί και επισημαίνει πως το να λάβει έγκριση το σύστημα που η ίδια εφηύρε και κατασκεύασε δεν ήταν διόλου εύκολη υπόθεση: «Πραγματικά δεν είναι εύκολο για ένα ολοκληρωμένο σύστημα να πάρει έγκριση και ιδιαίτερα σε μια τόσο απαιτητική αποστολή, γιατί οι προδιαγραφές της συγκεκριμένης αποστολής είναι οι αυστηρότερες στην ιστορία του διαστήματος: Θα πρέπει να τηρούνται οι προδιαγραφές της NASA και του αμερικανικού στρατού. Έχουμε ένα ολοκληρωμένο σύστημα, το οποίο έχει πάρει όλες τις πιστοποιήσεις και πρόκειται να φύγει στη Σελήνη. Από ό,τι μου έλεγε ο διευθυντής της NASA Έντι Σιμόνες στην Αθήνα εδώ τον Σεπτέμβριο, είναι το πρώτο, ολοκληρωμένο, ελληνικό σύστημα το οποίο θα φύγει στο διάστημα. Είμαστε πολύ περήφανοι και για την Ελλάδα που θα συμμετέχει σε αυτή την πρώτη αποστολή».

Η Μαριάνθη Φραγκοπούλου με τον Γκάνθερ Ράιτζ, επικεφαλής του τμήματος Ακτινοπροστασίας του Ινστιτούτου Αεροδιαστημικής Ιατρικής, του Γερμανικού Κέντρου Αεροδιαστήματος

Τι ακριβώς κάνει το σύστημα της HERADO

Αυτή η μικροσκοπική και πανάλαφρη συσκευή της HERADO μπορεί να μετρά κάθε δευτερόλεπτο την ακτινοβολία που δέχεται ένας αστροναύτης που βρίσκεται στο διάστημα. Παράλληλα την διαχωρίζει στα ξεχωριστά είδη ακτινοβολίας που συναντάμε στο διάστημα. «Μέλημά μας είναι να μετρήσουμε τη δόση από κάθε είδος ακτινοβολίας, σε κάθε όργανο των αστροναυτών, ώστε να εκτιμήσουμε το ρίσκο για τη ζωή τους», επισημαίνει η Μαριάνθη Φραγκοπούλου.

Η «Άρτεμις I», η πρώτη αποστολή του προγράμματος της NASA, υπολογίζεται να πραγματοποιηθεί προς το τέλος του 2020. Τότε, το νέο διαστημόπλοιο Orion που κατασκευάστηκε σε συνεργασία με τη Lockheed Martin, θα απογειωθεί μη επανδρωμένο για τη Σελήνη. «Η πρώτη αποστολή δεν θα είναι επανδρωμένη, για λόγους ασφαλείας. Στην πρώτη αποστολή, την Άρτεμις I, στη θέση 3 και 4 του Orion θα τοποθετηθούν δύο ανθρώπινα ομοιώματα», εξηγεί η κυρία Φραγκοπούλου. Τα ομοιώματα αυτά ονομάζονται Χέλγκα και η Ζόχαρ και θα είναι γυναικεία ανθρώπινα ομοιώματα, καθώς το πλάνο της NASA είναι να υπάρχει τουλάχιστον μία γυναίκα στην πρώτη επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη – την «Άρτεμις II», που προγραμματίζεται για τα επόμενα χρόνια. «Οι ακτινοβολίες επιδρούν τελείως διαφορετικά στο γυναικείο σώμα από ό,τι στο αντρικό, οπότε θέλουμε να μελετήσουμε πολύ καλά την επίδραση της ακτινοβολίας στο γυναικείο σώμα. Το πλάνο είναι να σταλούν αυτά τα δύο ανθρώπινα ομοιώματα, να τοποθετηθούν ανιχνευτές εσωτερικά και εξωτερικά. Τα συστήματα της HERADO θα τοποθετηθούν ακριβώς στο πλάι πάνω στα ομοιώματα», μας εξηγεί η κυρία Φραγκοπούλου.

Γράφημα που δείχνει με ροζ-μωβ χρώμα το σημείο όπου θα τοποθετηθούν οι συσκευές της HERADO στη Χέλγκα και τη Ζόχαρ, τα γυναικεία ομοιώματα που θα ταξιδέψουν στη Σελήνη με το Orion μέσα στον επόμενο χρόνο

Επόμενος στόχος η «κατάκτηση» του Άρη

«Αυτή τη στιγμή είμαστε σε μια κομβική στιγμή για την ιστορία του διαστήματος» επισημαίνει η ίδια, προσπαθώντας να μας μεταφέρει την μεγαλύτερη εικόνα των σχεδίων της NASA. Πριν από δέκα χρόνια, όταν πρωτοξεκίνησα, ήταν πραγματικά όνειρο το να συμμετέχουμε σε μία αποστολή στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, όλοι ήμασταν επικεντρωμένοι σε αυτό – και εγώ. Σήμερα έχουμε φύγει από αυτό το κομμάτι, το ενδιαφέρον έχει επικεντρωθεί στη Σελήνη και πραγματικά είναι εντυπωσιακό και είμαστε πολύ ενθουσιασμένοι όλοι εμείς που συμμετέχουμε σε αυτή την αποστολή. Έμοιαζε με ένα όνειρο, παλιότερα δεν θα μπορούσαμε καν να το σκεφτούμε να συμμετέχουμε σε μία αποστολή στη Σελήνη. Πλέον είναι δεδομένο, η NASA ενδιαφέρεται για την εξερεύνηση της Σελήνης και στη συνέχεια του Άρη».

Οι διαστημικές τεχνολογίες στην υπηρεσία του ανθρώπου

Η Μαριάνθη Φραγκοπούλου στοχεύει τόσο στο διάστημα όσο και στη Γη: «Το διάστημα είναι πολύ γοητευτικό αλλά οι τεχνολογίες που αναπτύσσονται στο διάστημα μπορούν να δώσουν λύση και σε θέματα που αφορούν την καθημερινότητά μας. Πάρα πολλές από τις τεχνολογίες που έχουν ξεκινήσει από το διάστημα, τις χρησιμοποιούμε καθημερινά, δεν είναι κάτι ξένο για εμάς. Αυτό είναι και το όραμα της HERADO, να μεταφέρει αυτή την τεχνογνωσία του διαστήματος, στην καλύτερη ποιότητα ζωής και προστασίας των εργαζομένων σε χώρους όπου υπάρχουν ακτινοβολίες».

Η Μαριάνθη Φραγκοπούλου είναι μητέρα δύο κοριτσιών και διασκεδάζει όταν θυμάται πως η δασκάλα της κόρης της την κάλεσε να της μιλήσει για την φαντασία του παιδιού που έλεγε στην τάξη πως «η μαμά θα στείλει κάτι στο διάστημα»… Όσο για τη φιλοσοφία της, αυτό που την βοήθησε να ξεπεράσει όλα τα εμπόδια που συνάντησε στο δρόμο της και όλους εκείνους που της έλεγαν πως «δεν είναι παιχνίδι το διάστημα και δεν είναι απλό να πετύχεις τον σκοπό σου και να στείλεις “κάτι” στο διάστημα», η ίδια απαντά: «Πραγματικά αν προσπαθήσεις - δεν είναι εύκολα τα πράγματα, υπάρχουν εμπόδια, αλλά αυτά πρέπει να σε κάνουν πιο δυνατό, να προχωράς παρακάτω και να βάζεις στόχο για τα όνειρά σου».