Παναγιώτης Μπαμίδης: Τα βραβεία και η έρευνα που έφερε χρηματοδότηση 1 εκατ. ευρώ στο ΑΠΘ

Ο Παναγιώτης Μπαμίδης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα Ιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μέλος στο εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής. Τον Μάιο του 2019 το ΑΠΘ του απένειμε 11 βραβεία για το ερευνητικό έργο του, που παράλληλα έχει φέρει στο πανεπιστήμιο περίπου ένα εκατομμύριο ευρώ ερευνητικά κονδύλια μόνο για φέτος. Στόχος του, όπως τονίζει μιλώντας στο CNN Greece. είναι τα αποτελέσματα των ερευνητικών ομάδων που συντονίζει «να έχουν άμεση εφαρμογή στην κοινωνία για να μπορέσουν να προσφέρουν ένα όφελος στον άνθρωπο».

Στο παρακάτω βίντεο ο καθηγητής μιλά στο CNN Greece για το έργο που γίνεται στο εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής του ΑΠΘ:

Σκηνοθετική Επιμέλεια: Σεραφείμ Ντούσιας - Κάμερα: Λευτέρης Παρτσάλης, Nicholas Cornford, Γιώργος Αποστολόπουλος, Σπύρος Μελισσάρης - Μοντάζ: Νίκη Μαλλιωτάκη, Λευτέρης Παρτσάλης, Nicholas Cornford, Γιώργος Αποστολόπουλος, Σπύρος Μελισσάρης

Ο ίδιος γεννήθηκε στο Τυχερό Έβρου και για να συνεχίσει τις σπουδές του μετά το δημοτικό χρειάστηκε να μετακομίσει στην Αλεξανδρούπολη. Κατόπιν πέτυχε την εισαγωγή του στο τμήμα Φυσικής του ΑΠΘ, σε μια «σειρά» με πολύ έντονο συναγωνισμό. Η Θεωρητική Φυσική τον συγκινούσε πάντα, όπως πολλούς από τους συμφοιτητές του, όμως η ενασχόληση με θεωρητικές εξισώσεις, θεωρήματα και θεωρίες δεν τον κάλυπτε, όπως ο ίδιος εξηγεί, καθώς «πολλές από αυτές τις περιοχές, δεν έχουν άμεση εφαρμογή – όσο άμεση θα θέλαμε πολλοί από εμάς να έχουν – στον συνάνθρωπό μας και στην κοινωνία». «Σε συζήτηση που έκανα τότε με έναν από τους μέντορες που είχα τότε στο τμήμα της Φυσικής, μου είπε ‘μην κάνεις αυτά που κάνω εγώ, καταρχήν γιατί δεν θα βρεις ποτέ δουλειά, καθώς όλες οι θέσεις είναι ήδη κατειλημμένες και κατά δεύτερον γιατί πολύ μεγαλύτερη σημασία έχει το αν θα κάνεις μια διάγνωση ή μια ακτινοβόληση σε έναν καρκινοπαθή, παρά το να λύσεις το πιο σύνθετο πρόβλημα και την πιο σύνθετη εξίσωση’. Αυτή ήταν μια συζήτηση – ορόσημο, άλλαξε την πυξίδα των ενδιαφερόντων μου κι έτσι κινήθηκα στο να έχω σαν στόχο οτιδήποτε έρευνα και μελέτη κάνω στη ζωή να έχει ως όραμα την άμεση εφαρμογή στον συνάνθρωπο για να τον ωφελήσει».

Η χρηματοδότηση να προέρχεται κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα
Με προσανατολισμό τα αποτελέσματά της έρευνάς του να έχουν άμεση εφαρμογή στην κοινωνία, ο Παναγιώτης Μπαμίδης επιχείρησε να προσελκύσει στο πανεπιστήμιο χρηματοδότηση πέραν της κρατικής ή αυτής που προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. «Η χρηματοδότηση σε ένα εργαστήριο σε ένα πανεπιστήμιο ή σε ένα ερευνητικό κέντρο είναι ουσιώδης. Χωρίς τη χρηματοδότηση δεν μπορείς να στήσεις υποδομείς, δεν μπορείς να εξελίξεις προσωπικό, δεν μπορείς να έχεις το προσωπικό που χρειάζεσαι για να κάνεις συγκεκριμένες έρευνες». Ο ίδιος προσπαθεί συνεχώς να προσελκύσει ιδιωτικές εταιρίες που θα χρηματοδοτήσουν την έρευνά του, βρίσκοντάς την ενδιαφέρουσα ως προς και τα αποτελέσματα που μπορεί να παράγει: «Αυτό το κομμάτι δεν είναι ακόμα πολύ μεγάλο στο εργαστήριό μας, αλλά είναι ένας από τους στόχους μας να είμαστε σε θέση το μεγαλύτερο μέρος των χρηματοδοτήσεών μας να είναι από τον ιδιωτικό τομέα», λέει ο καθηγητής και συνεχίζει: «Προσπαθούμε τα αποτελέσματα των ερευνητικών μας προγραμμάτων και των χρηματοδοτήσεων, από όπου κι αν αυτές προέρχονται να μπορούν να στοχεύσουν σε συγκεκριμένες υπηρεσίες και προϊόντα, τα οποία θα έχουν θέση μετά στην ιδιωτική αγορά». Ο ίδιος μόνο για το 2019 προσέλκυσε στο ΑΠΘ ερευνητικά κονδύλια ύψους 963.929,77 ευρώ, ποσό που υπερβαίνει εκείνο που διαχειρίστηκαν συνολικά την ίδια περίοδο ολόκληρες Σχολές του ίδιου πανεπιστημίου. Παράλληλα μέσω της χρηματοδότησης αυτής δημιουργήθηκαν 40 θέσεις εργασίας, ενώ το 10% του ποσού διατέθηκε στο υπόλοιπο πανεπιστήμιο για την κάλυψη των αναγκών του.

Οι ερευνητικές ομάδες του εργαστηρίου Ιατρικής Φυσικής
Το εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής (MEDPHYS) είναι το πρώτο εργαστήριο της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΑΠΘ, όσον αφορά στο μέγεθος της χρηματοδότησης και το παραγώμενο ακαδημαϊκό και ερευνητικό έργο. Είναι το μοναδικό Εργαστήριο του ΑΠΘ που έχει ISO 9001-2015 στο σχεδιασμό, ανάπτυξη και παραγωγή λογισμικού και το σχεδιασμό και υλοποίηση προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης. Στο Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής οι ερευνητικές ομάδες που εργάζονται έχουν εντρυφήσει σε διαφορετικούς τομείς: Όπως αναφέρει ο κύριος Μπαμίδης, μια ομάδα ασχολείται με το πώς η επιστήμη και η τεχνολογία θα μπορέσει να βελτιώσει την υγεία συνολικά: «Και όταν λέμε υγεία, εννοούμε ένα τρίπτυχο ουσιαστικά, τόσο την κλινική πράξη, όσο και τις υπηρεσίες στην υγεία, αλλά και την εκπαίδευση στην υγεία γενικότερα, είτε των γιατρών, των φοιτητών, των ίδιων των ασθενών σε θέματα που έχουν να κάνουν με την υγεία τους και βάζουμε φυσικά εμείς και το κομμάτι της τεχνολογίας μαζί με αυτά», εξηγεί. Άλλη ομάδα ασχολείται με το «πώς δουλεύει ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Έχουμε στήσει με πολύ κόπο και με πολύ μεγάλη προσπάθεια ένα από τα καλύτερα εργαστήρια στην Ελλάδα για την διερεύνηση της λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου με βάση τις ηλεκτρομαγνητικές του ιδιότητες». Τρίτη ομάδα έχει σαν στόχο την βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων Τρίτης Ηλικίας: «Σχεδιάζουμε, υλοποιούμε και αξιολογούμε συστήματα που προσπαθούν να βοηθήσουν την καθημερινότητα ευπαθών γενικά ομάδων, ηλικιωμένων πρωτίστως, αλλά και άτομα μικρότερης ηλικίας, τα οποία είναι σε ιδιαίτερα ευαίσθητη κατηγορία πολιτών και έχουν αυξημένες ανάγκες στην καθημερινότητά τους». Τέταρτη ομάδα αναπτύσσει συστήματα τα οποία έχουν να κάνουν με τη χρήση αισθητήρων και ρομποτικών διατάξεων, τα οποία «θα διασυνδέσουν ουσιαστικά τα άκρα των ασθενών με το τι επιθυμεί να κάνει ο εγκέφαλός τους, επιχειρούμε δηλαδή να κατανοήσουμε τι θα επιθυμούσε να κάνει ο εγκέφαλος». Τέλος, όπως αναφέρει ο κύριος Μπαμίδης, «ένα κομμάτι της ερευνητικής μας δραστηριότητας, ιδιαίτερα εξελισσόμενο τα τελευταία χρόνια έχει να κάνει με την αξιοποίηση εννοιών και αρχών από την αεροδιαστημική ιατρική. Εκμεταλλευόμαστε τις αρχές που αξιοποιεί πχ η NASA ή η ESA για να μπορέσει να κάνει την αποκατάσταση της υγείας των αστροναυτών, όταν επιστρέφουν στο έδαφος».

Σύνδεση της έρευνας με την κοινωνία
Ο ίδιος ο καθηγητής επισημαίνει την ανάγκη σύνδεση της έρευνας με την κοινωνία: «Αυτό ήταν πάντοτε το όραμά μου, αλλά νομίζω ότι το επεδίωξα έντονα την τελευταία δεκαετία εξαιτίας και κοινωνικών απαιτήσεων», αναφέρει και εξηγεί πως με την ολοκλήρωση ενός από τα προγράμματα για το οποίο εργάστηκε με τις ερευνητικές του ομάδες, βρέθηκε μπροστά σε ένα ερώτημα: «Ένας δήμος με ρώτησε ευθέως, “τώρα τι θα γίνει που τελειώνετε το έργο; Εμείς μπορούμε να το πάρουμε για να συνεχίσουμε να το προσφέρουμε στους πολίτες μας;” Ήταν ένα εύλογο ερώτημα, που για να μπορέσω να το υποσχεθώ και να το απαντήσω στην πράξη έχει έναν μεγάλο φόρτο από πίσω». Ο φόρτος, εξηγεί, δεν ήταν μόνο γραφειοκρατικός, καθώς ήταν μεγάλο ζήτημα η εύρεση χρηματοδότησης, ώστε να συνεχιστεί η λειτουργία της ομάδας που συντηρεί αλλά και εξελίσσει το έργο αυτό.

Η ολιστική προσέγγιση και η αναστροφή του brain drain
Όσο για το τι προκρίνει ο ίδιος ως σπουδαιότερο αποτέλεσμα και επίτευγμα της δουλειάς του; «Θα έλεγα ότι ένα από τα πιο σημαντικά μας αποτελέσματα είναι η προσέγγισή μας αυτή καθαυτή. Θα έλεγα ότι είναι μια ολιστική προσέγγιση, σε ένα διαφορετικό επίπεδο. Έχουμε τη δυνατότητα στο εργαστήριο, μέσω και της συνεργασίας των διαφορετικών ομάδων, να παραδίδουμε ένα ολοκληρωμένο έργο στο τέλος του κάθε προγράμματος. Αυτό είναι μια πραγματική δύναμη, που δεν έχουν πολλές ερευνητικές ομάδες ανά τον κόσμο» απαντά με υπερηφάνεια και συμπληρώνει πως το εργαστήριό του και η δουλειά που γίνεται εκεί συμβάλλει και στην αντιστροφή του brain drain: «Όλη αυτή η χρηματοδότηση μπορεί να διοχετευτεί και να μην φύγουν τα καλά μας μυαλά προς το εξωτερικό, αλλά και να επανέλθουν αν έχουν φύγει για συγκεκριμένους λόγους. Είμαστε αρκετά μπροστά σε αυτό, με το να μην έχουμε αφήσει πολύ κόσμο να φύγει στο εξωτερικό γιατί μπορεί κάνει μαζί μας τα πράγματα που θέλει να κάνει, αλλά και άτομα που έχουν φύγει, επανέρχονται για να μπορέσουν να εξελίξουν αυτό με το οποίο έχουν ασχοληθεί».

*Ευχαριστούμε πολύ το Ευγενίδειο Ίδρυμα για τη φιλοξενία της συνέντευξης