Σαν σήμερα: Η 29η Αυγούστου στην Ιστορία - Επιχείρηση «Πυρσός», ο επίλογος του εμφυλίου

Στις 29 Αυγούστου 1632 γεννήθηκε ο Βρετανός Τζον Λοκ, ο οποίος εκτός από φιλόσοφος ήταν και γιατρός.

Το 1915 η Ίνγκριντ Μπέργκμαν, Σουηδή ηθοποιός και το 1921 η αξέχαστη ρεμπέτισσα Σωτηρία Μπέλλου.

Στις 2 Αυγούστου 1949 ξεκινά το τελευταίο κεφάλαιο ενός πολέμου που υπό μια έννοια έληξε μερικές μέρες αργότερα, υπό μία άλλη όμως, δεν έληξε ποτέ: Του ελληνικου εμφυλίου.

Ήταν η επιχείρηση «Πυρσός», όπως ονομάστηκε από τον Εθνικό Στρατό.

Ο Εμφύλιος ξεκίνησε ουσιαστικά πριν την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Γερμανούς. Ήταν μια αναπόφευκτη σύγκρουση ανάμεσα στο ΕΑΜ, την κυρίαρχη αντιστασιακή οργάνωση και το στρατιωτικό του σκέλους, τον ΕΛΑΣ από τη μια και το στρατόπεδο της εξόριστης κυβέρνησης, των Βρετανών και των υπολοίπων αντιστασιακών οργανώσεων από την άλλη.

Κάθε προσπάθεια συμβιβασμού μεταξύ των δύο παρατάξεων, όπως η Συμφωνία της Καζέρτας, απέτυχε και το Δεκέμβριο του 1944 ξέσπασαν τα Δεκεμβριανά, ένας μήνας συγκρούσεων στο κέντρο της Αθήνας, συγκρούσεις στις οποίες επικράτησαν οι κυβερνητικές δυνάμεις.

Η Συμφωνία της Βάρκιζας, το Φεβρουάριο του 1945, ουσιαστικά απέτυχε επίσης, καθώς ο ΕΛΑΣ δεν παρέδωσε όλα τα όπλα και το κράτος επιδόθηκε σε ένα ανελέητο κυνήγι αντιφρονούντων, την περίοδο που έμεινε γνωστή ως «Λευκή Τρομοκρατίας» (1945-1946).

Το ΚΚΕ απείχε από τις εκλογές της 31ης Μαρτίου 1946 και την ημέρα των εκλογών έγινε η περίφημη επίθεση των δυνάμεών του στο Λιτόχωρο. 'Ηταν μια αφορμή για έναν πόλεμο που ήταν έτσι κι αλλιώς αναπόφευκτος.

Αρχικά οι δυνάμεις των κομμουνιστών φάνηκε να επικρατούν, καθώς χρησιμοποιούσαν τακτικές ανταρτοπολέμου απέναντι στον ανοργάνωτο Εθνικό Στρατό. Το 1946, είχε συγκροτηθεί και ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδος (ΔΣΕ) από τον Μάρκο Βαφειάδη. Η πίεση που ασκούταν στον Εθνικό Στρατό ήταν μεγάλη, όμως, η κατάσταση άλλαξε μετά την παρέμβαση των ΗΠΑ, από το 1947. Η εξαγγελία και η εφαρμογή του Σχεδίου Τρούμαν ήταν αναπόφευκτο να ανατρέψει τις ισορροπίες.

Ο ΔΣΕ άρχισε παράλληλα να υιοθετεί τακτικές ενός οργανωμένου στρατού, υπό τις εντολές του Ζαχαριάδη, κάτι που οδήγησε σε μετωπικές μάχες και μεγαλύτερες απώλειες, οι οποίες αναπληρώνονταν δύσκολα στο κομμουνιστικό στρατόπεδο. Η κυβερνητική πλευρά άρχισε να έχει το πλεονέκτημα, αν και ο ΔΣΕ παρέμενε υπολογίσιμος αντίπαλος, με τους μαχητές και τις μαχήτριές του να αντιστέκονται σκληρά. Από το 1949, με την ανάληψη της αρχιστρατηγίας από τον Αλέξανδρο Παπάγο, ο Εθνικός Στρατός επιβλήθηκε και πραγματοποίησε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα.

Ο μεγάλος όγκος του ΔΣΕ είχε συγκεντρωθεί στα βουνά, στο Γράμμο και το Βίτσι, κοντά στα σύνορα με την Αλβανία και τη Γιουγκοσλαβία. Τον προηγούμενο χρόνο, ο Εθνικός Στρατός είχε επιχειρήσει να ανατρέψει την κυριαρχία του ΔΣΕ στην περιοχή, αλλά απέτυχε. Αυτή τη φορά, όμως, τα δεδομένα ήταν διαφορετικά. Αποτυγχάνοντας να κατανοήσει τις συνθήκες, η Πολιτική Επιτροπής του ΚΚΕ διέταξε την αντίσταση του ΔΣΕ στις επιθέσεις των κυβερνητικών δυνάμεων.

Το Γενικό Επιτελείο Στρατού σχεδίασε την Επιχείρηση «Πυρσός», προκειμένου να δώσει το τελειωτικό χτύπημα στον ΔΣΕ.

Η αριθμητική διαφορά των δύο στρατών ήταν τεράστια:

Ο Εθνικός Στρατό είχε 60.000 στρατιώτες, αντί των 14.000 του ΔΣΕ, ενώ υπερτερούσε σημαντικά στα εφόδια, στον οπλισμό και την επιχειρησιακή υποστήριξη.

Η σύγκρουση ξεκίνησε στις 2 Αυγούστου, με παραπλανητικές επιθέσεις του Εθνικού Στρατού στο Γράμμο, ώστε να παρασυρθούν οι δυνάμεις του ΔΣΕ και να αποδυναμώσουν την άμυνά τους στο Βίτσι, όπου θα εκδηλωνόταν η κύρια επίθεση.

Στις 10 Αυγούστου ξεκίνησε το δεύτερο σκέλος της Επιχείρησης «Πυρσός», που είχε ως στόχο του το Βίτσι. Ο ΔΣΕ αιφνιδιάστηκε. Η μάχη συνεχίστηκε μέχρι τις 17 Αυγούστου και κατέληξε σε νίκη του Εθνικού Στρατού.

Η Προσωρινή Κυβέρνηση του ΚΚΕ κατέφυγε στην Αλβανία, ενώ οι υπόλοιπες δυνάμεις του ΔΣΕ παρέμειναν στον Γράμμο, δίνοντας στην αναμέτρηση έναν ολοκληρωτικό χαρακτήρα. Το τρίτο σκέλος της επιχείρησης, που είχε ως στόχο τη συνολική επικράτηση του Εθνικού Στρατου και στο Γράμμο, είχε προγραμματιστεί για τις 22 Αυγούστου, αλλά αναβλήθηκε για τις 25, εν αναμονή της άφιξης πολεμικών αεροπλάνων.

Την τελική επίθεση παρακολούθησε από ένα σχετικά κοντινό φυλάκιο ο βασιλιάς Παύλος. Η δεύτερη μάχη στον Γράμμο, που ξεκίνησε στις 25 και ολοκληρώθηκε στις 29 Αυγούστου, ολοκλήρωσε την επικράτηση του Εθνικού Στρατού και την ήττα του ΔΣΕ.

Τον Οκτώβριο του 1949, διαγγέλματα της Προσωρινής Κυβέρνησης επιβεβαίωσαν το τέλος του πολέμου.

Η 29η Αυγούστου στην Ιστορία

1936, Νάπολη. Ο ηγέτης της Ιταλίας, Μπενίτο Μουσολίνι, απευθύνεται στα στρατεύματα, κατά τη διάρκεια άσκησης λίγο έξω από τη Νάπολη.

1944, Παρίσι. Οι κάτοικοι της πόλης έχουν πλημμυρίσει τους δρόμους του Παρισιού, γιορτάζοντας την απελευθέρωσή τους από τους Ναζί.

1949. Λήγει ο εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα. Το Βίτσι παραδίδεται στις δυνάμεις του Εθνικού Στρατού από τους αντάρτες του «Δημοκρατικού Στρατού» (ΔΣΕ) που το υπερασπίζονται.

1950, Χόλιγουντ. Ο ηθοποιός Κλαρκ Γκέιμπλ μιλάει με τον θυρωρό των στούντιο στα οποία γυρίζεται η ταινία του, "To Please A Lady". Οδηγεί μια Jaguar XK120.

1961, Νέα Υόρκη. Γονείς με τα παιδιά τους περιμένουν στην ουρά για το εμβόλιο της πολυομυελίτιδας. Οι υπεύθυνοι ελπίζουν ότι 300.000 άνθρωποι θα εμβολιαστούν στις επόμενες 3 μέρες για να σταματήσει το ξέσπασμα της αρρώστιας.

1972, Σαγκάη. Μια Κινέζα τραβάει το κάρο της μπροστά από μια γιγαντιαία αφίσα προπαγάνδας, στην οποία απεικονίζονται ένας εργάτης, ένας στρατιώτης και ένας φοιτητής.

1983, Κέιπ Κανάβεραλ. Η εντυπωσιακή απογείωση του διαστημικού λεωφορείου, το οποίο φεύγει για μια αποστολή έξι ημερών στο διάστημα.

2000, Μονακό. Ο ποπ σταρ Μάικλ Τζάκσον παραλαμβάνει το βραβείο "Millennium Award" στα World Music Awards, στο Μόντε Κάρλο.

2005, Μισισίπι. Τα κύματα έχουν βγάλει μια βάρκα στον αυτοκινητόδρομο, καθώς ο τυφώνας Κατρίνα χτυπάει τις ακτές των ΗΠΑ στον Κόλπο του Μεξικού.

2009, Βοστώνη. Ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον συνομιλεί με τον Πρόεδρο Μπάρακ Ομάμα, πριν από την κηδεία του γερουσιαστή Έντουαρντ Κένεντι.