2025, η χρονιά του Ντόναλντ Τραμπ: Γεωπολιτικό «πόκερ» με άλλους όρους και νέα ήθη

Ο Αμερικανός πρόεδρος, με την εκρηκτική του προσωπικότητα και το αντισυμβατικό πολιτικό του στυλ, επηρέασε όσο κανένας άλλος τη διεθνή σκηνή, διαμορφώνοντας τις πολιτικές εξελίξεις και μονοπωλώντας το ενδιαφέρον των μέσων ενημέρωσης.

Από την ορκωμοσία του στις 20 Ιανουαρίου 2025, όταν ανέλαβε και πάλι τα καθήκοντα του 47ου προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Η δεύτερη θητεία του χαρακτηρίζεται από σειρά εκτελεστικών εντολών, μεγάλες πολιτικές αλλαγές και πρωτοβουλίες που διχάζουν την κοινή γνώμη.

Στο μέτωπο της εσωτερικής πολιτικής, η κυβέρνηση Τραμπ έχει αντιμετωπίσει σφοδρή κριτική για την ενίσχυση της επιβολής των μέτρων μετανάστευσης και τη χρήση της Εθνικής Φρουράς σε αμερικανικές πόλεις, ενώ οι εκτεταμένες διαδηλώσεις κατά των πολιτικών χαρακτηρίστηκαν από ορισμένους ως οι μεγαλύτερες στην αμερικανική ιστορία.

Στο εξωτερικό, οι διεθνείς σχέσεις βρίσκονται σε κρίσιμο σημείο. Η Σύνοδος Κορυφής με τη Ρωσία στην Αλάσκα το καλοκαίρι του 2025 ολοκληρώθηκε χωρίς συμφωνία για τον πόλεμο στην Ουκρανία, γεγονός που έχει προκαλέσει νέες πολιτικές και γεωστρατηγικές προκλήσεις για τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους.

Καθώς το 2025 φτάνει στο τέλος του, οι εξελίξεις γύρω από τον Τραμπ συνεχίζουν να διαμορφώνουν το πολιτικό σκηνικό σε παγκόσμιο επίπεδο, ανοίγοντας νέες συζητήσεις για το μέλλον της αμερικανικής πολιτικής και την επίδρασή της σε διεθνή ζητήματα.

«Στροφή» στη διπλωματία

Από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, 13 Αμερικανοί πρόεδροι είχαν «ποντάρει» σε μια βασική γεωπολιτική αρχή: ότι η ασφάλεια των ΗΠΑ εξαρτάται από την προστασία της Ευρώπης από τη Ρωσία και των μη κομμουνιστικών κρατών της Ασίας από την Κίνα.

Ο Ντόναλντ Τραμπ κατέρριψε με το «καλημέρα» αυτό το δόγμα. Είχε διαμηνύσει από την προεκλογική του καμπάνια κιόλας, ότι εάν εκλεγεί θα μπουν σε πρώτο πλάνο τα αμερικανικά συμφέροντα -πριν και πάνω από οτιδήποτε άλλο.

Οι επικριτές του σπεύδουν να τον παρομοιάσουν με τον Λουδοβίκο τον ΙΔ΄ και να υποστηρίζουν ότι κανένας σύγχρονος Αμερικανός πρόεδρος -ούτε καν ο Ρίτσαρντ Νίξον- δεν άφηνε τα προσωπικά του χαρακτηριστικά να επηρεάζουν τόσο πολύ τις πολιτικές του.

Ο Αμερικανός πρόεδρος προχωρά σε αποφάσεις γεωπολιτικού χαρακτήρα με βασικό γνώμονα πόσο θα κοστίσει η εκάστοτε πολιτική στις ΗΠΑ -κάτι που έχει προκαλέσει μεγάλη ανησυχία στους νατοϊκούς συμμάχους και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

«Θα ζητήσω από όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ τους, όπως θα έπρεπε να είχε γίνει άλλωστε πριν από χρόνια» είπε από το βήμα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός τον περασμένο Ιανουάριο ο Ντόναλντ Τραμπ, δίνοντας το «στίγμα» των πολιτικών του προθέσεων μερικές μόλις ημέρες μετά τη θριαμβευτική επιστροφή του στο Λευκό Οίκο.

Επρόκειτο για μια προειδοποίηση και συνάμα υπενθύμιση για τους Ευρωπαίους: η εποχή Τραμπ επέστρεψε και αυτή τη φορά δεν θα ήταν «business as usual».

«Η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει την άμυνά της» έλεγε και ξαναέλεγε ο Αμερικανός πρόεδρος.

Ακολούθησε σειρά και άλλων ξεκάθαρων προειδοποιήσεων -ορισμένες φορές και απειλών- και παρότι οι νατοϊκοί σύμμαχοι δεσμεύτηκαν να αυξήσουν τελικά τις αμυντικές τους δαπάνες, η ανησυχία για την «επόμενη ημέρα» ανάγκασε τις Βρυξέλλες να καθίσουν στο τραπέζι και να συζητήσουν σοβαρά ένα σχέδιο για τη θωράκιση της Γηραιάς Ηπείρου σε περίπτωση πολέμου.

Πρέσινγκ για το ουκρανικό

Κατά την προεκλογική του καμπάνια, ο Αμερικανός πρόεδρος διατυμπάνιζε ότι θα «τελειώσει» τον πόλεμο στην Ουκρανία πριν από το Πάσχα του 2025. Το εγχείρημα αποδείχτηκε πολύ δυσκολότερο από όσο αρχικά υπολόγιζε ο Ντόναλντ Τραμπ. Και παρότι κατάφερε κάτι που μέχρι τότε είχε αποδειχτεί ανέφικτο -δηλαδή να αναγκάσει τον Βλαντιμίρ Πούτιν να καθίσει στο διαπραγματευτικό τραπέζι- επί της ουσίας δεν έφερε απτά αποτελέσματα, τουλάχιστον όχι προσώρας.

Ο «οδικός χάρτης» της ιστορικής Συνόδου Κορυφής στην Αλάσκα τον Αύγουστο δεν κατάφερε να δώσει σάρκα και οστά σε μια συμφωνία, κοινά αποδεκτή από το Κίεβο και τη Μόσχα.

Ο Ντόναλντ Τραμπ βλέπει τον πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι ως τον «αδύναμο κρίκο» της περίπλοκης εξίσωσης, θεωρώντας ότι μπορεί να τού ασκήσει πιέσεις -κάτι που σαφώς δεν μπορεί να κάνει στην περίπτωση του Βλαντιμίρ Πούτιν. Η Ουάσινγκτον επιδίδεται εδώ και αρκετούς μήνες σε έντονο διπλωματικό πρέσινγκ προς όλες τις πλευρές, ωστόσο δεν φαίνεται να απασχολείται ιδιαίτερα με το περιεχόμενο του ειρηνευτικού σχεδίου.

Για τον Αμερικανό πρόεδρο έχει μεγαλύτερη σημασία η επίτευξη συμφωνίας -άσχετα με τους όρους που προβλέπει.

Το Κίεβο όμως δεν εμφανίζεται διατεθειμένο να παραδώσει εδάφη στη Μόσχα ενώ οι Βρυξέλλες ανησυχούν ότι αν δεν υπάρχουν ξεκάθαρες εγγυήσεις ασφαλείας, τότε ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα έχει το… ελεύθερο να κηρύξει ξανά πόλεμο σε ευρωπαϊκό έδαφος.

Αναλυτές και ιστορικοί επισημαίνουν ότι εάν οι ΗΠΑ πιέσουν για ειρήνη στην Ουκρανία υπό τους μαξιμαλιστικούς όρους της Ρωσίας, τότε θα ανοίξει μια νέα εποχή για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Και αυτό γιατί από το 1945 και μετά, η Μόσχα δυσκολεύεται να προχωρήσει τα γεωπολιτικά της σχέδια λόγω της οικονομικής και στρατιωτικής υπεροχής των ΗΠΑ. Εάν όμως ο Βλαντιμίρ Πούτιν καταφέρει να «κλείσει» τον πόλεμο στην Ουκρανία με οφέλη, τότε το 2025 θα αποτελέσει χρονολογία – κλειδί για τους ιστορικούς του μέλλοντος.

Γάζα: Απο την ψήφο εμπιστοσύνης στο «σταμάτα τον πόλεμο» σε εννέα μήνες

Και μπορεί οι πιέσεις του Ντόναλντ Τραμπ για το ουκρανικό να μην απέδωσαν καρπούς, στην περίπτωση του πολέμου στη Γάζα ωστόσο, οδήγησαν σε μια ειρηνευτική συμφωνία -όσο προβληματική και δύσκολα εφαρμόσιμη και αν θεωρείται. Ο Αμερικανός πρόεδρος είχε δηλώσει ξεκάθαρα τη στήριξή του στον Μπενιαμίν Νετανιάχου και τον πόλεμο κατά της «τρομοκρατίας» στη Γάζα.

Αποκορύφωση της «ψήφου εμπιστοσύνης» του ήταν η κοινή επιχείρηση βομβαρδισμού των πυρηνικών της Τεχεράνης, μια κίνηση που ο Αμερικανός πρόεδρος φαίνεται να ήλπιζε ότι θα κατευνάσει τον πρωθυπουργό του Ισραήλ και θα επέτρεπε κατάπαυση του πυρός.

Ωστόσο, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου συνέχισε με αμείωτο ρυθμό τις πολεμικές επιχειρήσεις, «στραγγαλίζοντας» ακόμη περισσότερο τον παλαιστινιακό λαό.

Ο λιμός στη Γάζα και οι δραματικές διεθνείς εκκλήσεις για ειρήνευση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού έκαναν τον Αμερικανό πρόεδρο να αρχίσει να χάνει την υπομονή του με τον Νετανιάχου, πιέζοντάς τον να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός υπεκφεύγει και το ποτήρι ξεχειλίζει όταν προχωρά σε βομβαρδισμό στη Ντόχα. Δημοσιεύματα Αμερικανικών εφημερίδων μιλούν για οργή του Τραμπ, με τον Νετανιάχου να εξαναγκάζεται να ζητήσει συγγνώμη στο Κατάρ.

Τον Οκτώβριο ανακοινώνεται σχέδιο ειρήνευσης για τη Γάζα και οι Ισραηλινοί όμηροι επιστρέφουν σπίτι τους.

Στη Γάζα επέστρεψαν και χιλιάδες Παλαιστίνιοι κρατούμενοι, ορισμένοι εκ των οποίων είχαν περάσει πολλά χρόνια σε ισραηλινές φυλακές.

Η ειρηνευτική συμφωνία, παρά τα «αγκάθια» της, κρατάει με τους Παλαιστίνιους να αναμένουν τώρα την εφαρμογή των επόμενων βημάτων.

H «ημέρα απελευθέρωσης» και ο παγκόσμιος… πονοκέφαλος

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν ανακάτεψε μόνο την τράπουλα της εξωτερικής πολιτικής κατά τη διάρκεια του 2025. Έφερε και τα πάνω – κάτω στην παγκόσμια οικονομική τάξη, προκαλώντας τριγμούς στις αγορές και τεράστια ανησυχία για κραχ. Τον Απρίλιο, ο Ντόναλντ Τραμπ μίλησε για την «Ημέρα Απελευθέρωσης» των ΗΠΑ, παρουσιάζοντας παράλληλα ένα νέο παγκόσμιο δασμολογικό σχέδιο.

Ακολούθησε πανικός…

Εκατοντάδες ηγέτες από όλο τον κόσμο επικοινώνησαν με τον Λευκό Οίκο και ζήτησαν από τους συνεργάτες του Αμερικανού προέδρου να διαπραγματευτούν τους νέους δασμούς -κάτι που οδήγησε σε μια μακρά διαδικασία και αρκετά «παγώματα» της επιβολής των νέων δασμών. Το… θερμόμετρο ανέβηκε αρκετές φορές -κυρίως με την Κίνα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Κινέζος ομόλογός του Σι Τζινπίνγκ επιδόθηκαν σε δασμολογικό «πόλεμο», ανεβάζοντας το ποσοστό στο 145%.

Μετά από εντατικές συνομιλίες, το ποσοστό αυτό μειώθηκε στο 30%, αφού πρώτα είχε προκληθεί χάος στις αγορές. Στο «στόχαστρο» της αμερικανικής κυβέρνησης μπήκε και η Ευρωπαϊκή Ένωση. «Μας κλέβουν. Είναι λυπηρό να το βλέπουμε αυτό. Είναι αξιοθρήνητο» έλεγε τον Απρίλιο ο Ντόναλντ Τραμπ, επιβάλλοντας δασμούς 20% στο μπλοκ. Η «χλιαρή» αντίδραση της Ε.Ε. διά στόματος της Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν προκάλεσε δυσφορία ανάμεσα στους Ευρωπαίους ηγέτες.

Οι Βρυξέλλες άρχισαν να ετοιμάζουν αντίμετρα ύψους 100 δισ. ευρώ, τα οποία ωστόσο δεν τέθηκαν ποτέ σε εφαρμογή. Τραμπ και Φον ντερ Λάιεν καταλήγουν σε συμφωνία τον Ιούλιο για δασμούς 15% για τα ευρωπαϊκά προϊόντα που εισάγονται στις ΗΠΑ.

Οι τόνοι μεταξύ Ουάσινγκτον και Βρυξελλών πέφτουν -για λίγο. Η χρονιά κλείνει, όπως ακριβώς ξεκίνησε: με επίθεση του Ντόναλντ Τραμπ κατά των Ευρωπαίων. Τον Δεκέμβριο του 2025, σε συνέντευξή του στο Politico, ο Αμερικανός πρόεδρος αποκαλεί τους Ευρωπαίους ηγέτες «αδύναμους»

«Αναταράξεις» και εντός των τειχών

Από την πρώτη ημέρα της θητείας του, ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε και σειρά μεταρρυθμίσεων εντός των ΗΠΑ -όπως ακριβώς είχε υποσχεθεί κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του καμπάνιας. Η υπηρεσία μετανάστευσης και τελωνείων ICE αποκτά πολύ σύντομα υπερεξουσίες και ξεκινούν μαζικές απελάσεις. Μέρος της αμερικανικής κοινωνίας αντιδρά οργισμένα, με βίντεο από τις βίαιες προσαγωγές παράτυπων μεταναστών να πρωταγωνιστούν καθημερινά στα δελτία ειδήσεων.

Σοβαρό «πονοκέφαλο» -περισσότερο για την κυβέρνησή του και λιγότερο για τον ίδιο τον Ντόναλντ Τραμπ- αποτέλεσε και το shut down της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, το μεγαλύτερο στην αμερικανική ιστορία.

Ο Αμερικανός πρόεδρος έκανε κάτι που δεν είχε κάνει ποτέ κανένας προκάτοχός του, που βρέθηκε στην ίδια θέση: κάθισε αναπαυτικά στην καρέκλα του, πήγε για γκολφ στη Φλόριντα και ανάγκασε τους Δημοκρατικούς να υποχωρήσουν ώστε να επαναλειτουργήσει το ομοσπονδιακό κράτος. Μια τολμηρή επιλογή, που ωστόσο απέφερε καρπούς.

Έντονες… αναταράξεις εντός ΗΠΑ προκάλεσε και η πολιτική Τραμπ για τον περιορισμό των κρατικών δαπανών.

O Αμερικανός πρόεδρος, με τη βοήθεια του… υπασπιστή του Ίλον Μασκ και της νέας υπηρεσίας DOGE (κυβερνητικής αποτελεσματικότητας) σχεδιάζει τη σταδιακή απόλυση συνολικά 300.000 εργαζομένων της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.

Οι σχέσεις του Τραμπ με τον πλουσιότερο άνθρωπο του πλανήτη, ο οποίος υπήρξε ένας από τους πιο μεγάλους -και ισχυρούς- υπερασπιστές του κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του καμπάνιας- φαίνεται να έχουν πλέον διαρραγεί και ο Μασκ έχει αποχωρήσει από το «τιμόνι» του Doge.

Το όραμά του, ωστόσο, παραμένει και ο Αμερικανός πρόεδρος ξεκινά το 2026 -μια εκλογική χρονιά για τις ΗΠΑ- ενδυναμωμένος μεν αλλά μη έχοντας αντιμετωπίσει ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των πολιτών: την ακρίβεια.