ΗΠΑ-Ρωσία: Εν αναμονή του μπρα ντε φερ Πούτιν με τον... πέμπτο Αμερικανό πρόεδρο της καριέρας του

Η αυριανή συνάντηση ανάμεσα στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και τον αμερικανό ομόλογό του Τζο Μπάιντεν είναι απίθανο να αποδώσει χειροπιαστές συμφωνίες, ωστόσο οι συνομιλίες θα είναι χρήσιμες, δήλωσε σήμερα ένας σύμβουλος του Κρεμλίνου.

Οι δύο ηγέτες θα συναντηθούν για πρώτη φορά από τότε που ο Μπάιντεν ανέλαβε την προεδρία με τις διμερείς σχέσεις να βρίσκονται στο χειρότερο σημείο των τελευταίων ετών.

Ο σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, Γιούρι Ουσακόφ, είπε στους δημοσιογράφους ότι η ατζέντα των συνομιλιών -πέραν των τελικών επίσημων ανακοινώσεων- επιβεβαιώθηκε στο χθεσινό τηλεφώνημά του με τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλιβαν.

Η ισορροπία στα πυρηνικά, η κλιματική αλλαγή, η κυβερνοασφάλεια και η τύχη των Αμερικανών και Ρώσων υπηκόων που κρατούνται σε φυλακές της Ρωσίας και των ΗΠΑ αντίστοιχα θα συζητηθούν κατά τη συνάντηση, είπε ο σύμβουλος του Κρεμλίνου.

«Δεν είμαι βέβαιος ότι θα προκύψουν συμφωνίες. Αντιμετωπίζω αυτή τη συνάντηση με αισιοδοξία», είπε ο Ουσακόφ στους δημοσιογράφους σε δηλώσεις του που έλαβαν άδεια δημοσίευσης σήμερα.

Ο Μπάιντεν, ο οποίος τον Μάρτιο είχε χαρακτηρίσει «δολοφόνο» τον Πούτιν, έναν πρώην πράκτορα της KGB, θεωρεί ότι η συμπεριφορά της Ρωσίας είναι απαράδεκτη σε πολλά μέτωπα.

Έχει επίσης αναφερθεί στα «διλήμματα» της Ρωσίας--την μετασοβιετική οικονομική κατάρρευση, τον υπερβολικό ζήλο της--όπως τον έχει χαρακτηρίσει--ως προς τη Συρία και προβλήματα ως προς την COVID-19.

Σε τηλεφωνική επικοινωνία τους τον Απρίλιο ο Μπάιντεν είχε προτείνει συνάντηση με τον Πούτιν για να διευθετήσουν τις διαφορές τους.

Μια ταραχώδης σχέση

Οι αμερικανορωσικές σχέσεις βυθίστηκαν στο χαμηλότερο μεταψυχροπολεμικό επίπεδο έπειτα από την προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία το 2014.

Η Ουάσινγκτον έχει επίσης κατηγορήσει την Μόσχα για ανάμειξη στις προεδρικές εκλογές του 2016 επιβάλλοντας κυρώσεις σε ρωσικές εταιρείες και πρόσωπα.

«Η κατάσταση είναι σχεδόν κρίσιμη. Φυσικά κάτι θα πρέπει να γίνει σε αυτό το πλαίσιο», είπε ο Ουσακόφ, ο οποίος υπήρξε πρεσβευτής της Ρωσίας στις ΗΠΑ από το 1998 ως το 2008.

Οι δύο ηγέτες έχουν ξεχωριστά αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο ανταλλαγής κρατουμένων - δύο Αμερικανοί πρώην πεζοναύτες κρατούνται στη Ρωσία και Ρώσοι σε αμερικανικές φυλακές.

Ένας δικηγόρος είπε τον περασμένο χρόνο ότι ο Ρώσος Βίκτορ Μπουτ, ο διαβόητος έμπορος όπλων, είναι ένας από τους κρατούμενους που η Μόσχα θέλει να απελευθερωθεί.

Έξι μήνες καυστικών σχολίων

Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, έχει εμφανιστεί πιο σκληρός απέναντί στον Πούτιν, δίνοντας αφορμή για διάφορες φραστικές αντιπαραθέσεις.

«Πολύ επιθετική ρητορική»

«Δήλωσα ξεκάθαρα στον πρόεδρο Πούτιν, με έναν πολύ διαφορετικό τρόπο από τον προκάτοχό μου (Ντόναλντ Τραμπ), ότι ο καιρός που οι ΗΠΑ υποχωρούσαν στις επιθετικές ενέργειες της Ρωσίας (…) έχει παρέλθει», προειδοποίησε στις 5 Φεβρουαρίου ο Μπάιντεν.

Ο Αμερικανός πρόεδρος επικαλέστηκε τη ρωσική επέμβαση στις αμερικανικές εκλογές, τις κυβερνοεπιθέσεις και την «φυλάκιση πολιτών», αναφερόμενος στον Ρώσο αντιφρονούντα Αλεξέι Ναβάλνι.

«Δεν θα διστάσουμε να αναγκάσουμε τη Ρωσία να πληρώσει μεγαλύτερο κόστος και να υπερασπιστούμε τα συμφέροντά μας», τόνισε.

Την επομένη ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου απάντησε: «Πρόκειται για μια πολύ επιθετική ρητορική και καθόλου εποικοδομητική, λυπούμαστε».

Πούτιν «δολοφόνος»

Στη διάρκεια τηλεοπτικής του συνέντευξης ο Μπάιντεν προκάλεσε την πρώτη διπλωματική κρίση της θητείας του στην προεδρία των ΗΠΑ.

-«Πιστεύετε ότι (ο Πούτιν) είναι ένας δολοφόνος;», τον ρώτησε ο δημοσιογράφος.

- «Ναι, το πιστεύω», απάντησε ο Αμερικανός πρόεδρος, χωρίς να διευκρινίζει αν αναφέρεται στην υπόθεση δηλητηρίασης του Ναβάλνι. «Θα δείτε σύντομα το τίμημα που θα πληρώσει», πρόσθεσε.

Όταν ρωτήθηκε για τις παρεμβάσεις της Μόσχας στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2016 και το 2020, ο Μπάιντεν επανέλαβε ότι ο Πούτιν «θα πληρώσει».

«Είχαμε μια μακρά συζήτηση εκείνος και εγώ, τον γνωρίζω αρκετά καλά», εξήγησε ο Δημοκρατικός πρόεδρος. «Του είπα: ‘σας γνωρίζω και με γνωρίζετε, αν καταλήξω στο συμπέρασμα ότι το κάνετε, να είστε έτοιμος’» για τις επιπτώσεις.

Μετά από αυτό το περιστατικό η Μόσχα ανακάλεσε τον πρεσβευτή της στις ΗΠΑ.

«Όποιος το λέει, είναι»

Την επομένη ο Πούτιν απάντησε περιπαικτικά: «Όποιος το λέει, είναι! Δεν είναι απλώς μια παιδική έκφραση, μια πλάκα (…) πάντα βλέπουμε στους άλλους τα δικά μας χαρακτηριστικά».

«Υπερασπιζόμαστε τα συμφέροντά μας και συνεργαζόμαστε (με τους Αμερικανούς), με τους όρους που μας ευνοούν», πρόσθεσε.

Μάλιστα ο Ρώσος πρόεδρος πρότεινε να έχει με τον Αμερικανό ομόλογό του μια «συζήτηση» που θα μεταδοθεί απευθείας: «Θα είναι ενδιαφέρον για τον ρωσικό λαό, για τον αμερικανικό λαό και για πολλές άλλες χώρες».

Σιγή από την αμερικανική πλευρά.

«Ακόμη μια χαμένη ευκαιρία να βγούμε από το αδιέξοδο των ρωσοαμερικανικών σχέσεων, που υπάρχει εξαιτίας της Ουάσινγκτον», κατήγγειλε η Μόσχα.

«Έχει έρθει η ώρα της αποκλιμάκωσης»

Στις 15 Απριλίου ο Μπάιντεν υπογράφει νέες κυρώσεις εις βάρος της Ρωσίας, τις πιο σκληρές από την προεδρία του Μπαράκ Ομπάμα, οι οποίες προστέθηκαν στα μέτρα που ελήφθησαν τον Μάρτιο μετά την υπόθεση Ναβάλνι.

Παράλληλα ο Αμερικανός πρόεδρος εκτίμησε ότι «έχει έρθει η ώρα της αποκλιμάκωσης» και πρότεινε τη διεξαγωγή μιας διμερούς συνάντησης κορυφής «φέτος το καλοκαίρι στην Ευρώπη» για «να ξεκινήσει στρατηγικός διάλογος για τη σταθερότητα» σε ό,τι αφορά τον αφοπλισμό και την ασφάλεια.

«Το ελπίζω και το πιστεύω»

Στις 4 Μαΐου ο Μπάιντεν επανέλαβε ότι ελπίζει να συναντηθεί με τον Πούτιν. «Το ελπίζω και το πιστεύω, εργαζόμαστε πάνω σε αυτό».

Στα μέσα Απριλίου ο Αμερικανός πρόεδρος είχε προτείνει μια συνάντηση. Ο Πούτιν άφησε τους εκπροσώπους του να απαντήσουν, με το Κρεμλίνο να διαβεβαιώνει ότι εξετάζονται «συγκεκριμένες ημερομηνίες».

«Παραβιάζουν τα δικαιώματα»

«Θα συναντηθώ με τον πρόεδρο Πούτιν σε δύο εβδομάδες στη Γενεύη», ανακοίνωσε ο Μπάιντεν στις 30 Μαΐου, «και θα του πω ξεκάθαρα ότι δεν θα μείνουμε με τα χέρια σταυρωμένα την ώρα που παραβιάζουν τα (ανθρώπινα) δικαιώματα».

«Δεν έχουμε αυταπάτες και δεν προσπαθούμε να δημιουργήσουμε την εντύπωση ότι θα υπάρξει κάποια πρόοδος, ιστορικές αποφάσεις που θα οδηγήσουν σε θεμελιώδεις αλλαγές», απάντησε την 1η Ιουνίου ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ.

Ο Ρώσος πρόεδρος που έβλεπε τους Αμερικανούς ομολόγους του να... περνούν

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, που θα συναντηθεί αύριο Τετάρτη για πρώτη φορά με τον Τζο Μπάιντεν, είχε συχνά στο παρελθόν τεταμένες σχέσεις με τους πέντε Αμερικανούς προέδρους με τους οποίους έχει συμπορευθεί από το τέλος του 1999 όταν πρωτοανέλαβε την εξουσία.

Μπιλ Κλίντον

Αρχικά οι επαφές μεταξύ του Ρώσου προέδρου Μπόρις Γέλτσιν και του Αμερικανού ομολόγου του Μπιλ Κλίντον ήταν θερμές, παρά τα σχέδια επέκτασης του ΝΑΤΟ προς ανατολάς, όμως ο πόλεμος στο Κόσοβο χάλασε τον μήνα του μέλιτος στις ρωσοαμερικανικές σχέσεις μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.

Μετά την παραίτηση του Γέλτσιν, στις 31 Δεκεμβρίου 1999, η Ουάσινγκτον φάνηκε να αντιμετωπίζει αμέσως με δυσπιστία τον δελφίνο του, Βλαντίμιρ Πούτιν. Είναι «ένας σκληρός άνδρας (…) πολύ αποφασισμένος, που προτιμά να δρα», είχε σχολιάσει η τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μαντλίν Ολμπράιτ στις 2 Ιανουαρίου 2000. «Θα πρέπει να παρακολουθούμε τις ενέργειές του με πολύ προσοχή».

Στην πρώτη συνάντηση Κλίντον- Πούτιν τον Ιούνιο του 2000, ο Αμερικανός πρόεδρος έπλεξε δημοσίως το εγκώμιο του Ρώσου ομολόγου του, ο οποίος, σύμφωνα με τον Κλίντον, ήταν ικανός να δημιουργήσει μια Ρωσία «με ευημερία και ισχύ, προστατεύοντας τις ελευθερίες και το κράτος δικαίου».

Τζορτζ Ου. Μπους

Μετά την πρώτη τους συνάντηση στις 16 Ιουνίου 2001 ο Τζορτζ Ου. Μπους είχε δηλώσει ότι κοίταξε τον Ρώσο ομόλογό του στα μάτια: «Μπόρεσα να δω την ψυχή του: αυτή ενός άνδρα βαθιά αφιερωμένου στη χώρα του (…) Τον θεωρό έναν εκπληκτικό ηγέτη».

Μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 ο Πούτιν, που ξεκίνησε έναν δεύτερο πόλεμο στην Τσετσενία, εξέφρασε αμέσως την αλληλεγγύη του στον Μπους και τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας».

Ωστόσο η ηρεμία δεν διήρκησε πολύ: ήδη από τον Δεκέμβριο του 2001 η Ουάσινγκτον αποσύρθηκε από τη συμφωνία ABM του 1972 για να δημιουργήσει μια αντιπυραυλική ασπίδα στην ανατολική Ευρώπη, την οποία κατήγγειλε η Μόσχα.

Το 2003 η Ρωσία καταδίκασε την αμερικανική επέμβαση στο Ιράκ και ένα χρόνο αργότερα την επιρροή της Ουάσινγκτον στην «πορτοκαλί επανάσταση» στην Ουκρανία.

Μπαράκ Ομπάμα

Το 2009 ο πρόεδρος Ομπάμα πρόκρινε μια «επανέναρξη» (reset) των ρωσοαμερικανικών σχέσεων. Ένα χρόνο νωρίτερα ο Πούτιν είχε γίνει πρωθυπουργός της Ρωσίας, με πρόεδρο τον προστατευόμενό του Ντμίτρι Μεντβέντεφ.

Λίγο πριν την επίσκεψή του στη Ρωσία τον Ιούλιο του 2009 ο Αμερικανός πρόεδρος εκτίμησε ότι ο Πούτιν «έχει ένα πόδι στον παλιό τρόπο με τον οποίο γίνονται τα πράγματα και ένα πόδι στον καινούργιο».

«Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να μιλήσω απευθείας με τον ομόλογό μου, τον πρόεδρο», είχε τονίσει ο Ομπάμα από τη Μόσχα.

Παρά τις αρχικές επιτυχίες –κυρίως την υπογραφή το 2010 μιας νέας συνθήκης για τον περιορισμό των πυρηνικών όπλων—οι διμερείς σχέσεις οξύνθηκαν.

Τον Αύγουστο του 2013 η Μόσχα προσέφερε πολιτικό άσυλο στον Αμερικανό Έντουαρντ Σνόουντεν. Λίγες ημέρες αργότερα ο Ομπάμα ακύρωσε μια συνάντηση κορυφής με τον Πούτιν, καταγγέλλοντας μια επιστροφή «στη νοοτροπία του Ψυχρού Πολέμου».

Η ουκρανική κρίση του 2014, με την προσάρτηση από τη Ρωσία της Κριμαίας και τις οικονομικές κυρώσεις εναντίον της Μόσχας, και στη συνέχεια η επέμβαση της Ρωσίας στη Σύρια το 2015 επιδεινώνουν ακόμη περισσότερο τις διμερείς σχέσεις.

Ντόναλντ Τραμπ

Όταν ήταν υποψήφιος ο Ντόναλντ Τραμπ είχε δεσμευθεί να αποκαταστήσει τις καλές σχέσεις με τη Ρωσία.

Μετά την εκλογή του, η θητεία του επισκιάστηκε από τις κατηγορίες για ρωσική παρέμβαση στις προεδρικές εκλογές του 2016. Στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου τον Ιούλιο του 2018 στο πλευρό του Πούτιν φάνηκε να προσδίδει μεγαλύτερο βάρος στις διαψεύσεις του Ρώσου προέδρου, παρά στα αποτελέσματα των ερευνών του FBI.

«Έχω τον πρόεδρο Πούτιν ο οποίος μόλις δήλωσε ότι δεν ήταν η Ρωσία (…) Και δεν βλέπω για ποιο λόγο θα ήταν», δήλωσε ο Τραμπ.

Μετά τις σφοδρές επικρίσεις ακόμη και μέσα από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ότι δεν εκφράστηκε σωστά.

«Αγαπώ πολύ τον Πούτιν, με αγαπά πολύ. Συνεννοούμαστε καλά», δήλωνε ακόμη τον Σεπτέμβριο του 2020 στη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας.