Το ιστορικό και οι ρωσικές απειλές: Γιατί Φινλανδία και Σουηδία δεν ήταν μέχρι σήμερα στο ΝΑΤΟ

Η Φινλανδία ανακοίνωσε μέσα στην εβδομάδα την πρόθεσή της να ενταχθεί στη Συμμαχία και το ίδιο αναμένεται να κάνει σύντομα και η Σουηδία.

Μετά από αυτό, το ΝΑΤΟ δεν θα είναι ποτέ ξανά το ίδιο.

Η κίνηση στηρίζεται από τα υπάρχοντα κράτη – μέλη του ΝΑΤΟ, τα οποία προμηθεύουν την Ουκρανία με όπλα κατά της ρωσικής εισβολής, ενώ μοναδικό «αγκάθι» αποτελεί η Τουρκία, με τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να δηλώνει την Παρασκευή ότι δεν βλέπει θετικά την ένταξη των δύο αυτών χωρών στη Βορειοατλαντική Συμμαχία.

Τι είναι το ΝΑΤΟ;

Ο Οργανισμός Βορειοατλαντικού Συμφώνου είναι μια αμυντική στρατιωτική συμμαχία που σχηματίστηκε το 1949 από 12 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας, για να αντιμετωπίσει την απειλή της μεταπολεμικής σοβιετικής ρωσικής επέκτασης στην Ευρώπη.

Η κοινή εγγύηση ασφάλειας βασίζεται στο άρθρο 5 της συνθήκης, το οποίο ορίζει ότι μια επίθεση σε ένα μέλος είναι επίθεση εναντίον όλων και δεσμεύει τα μέλη να αμυνθούν συλλογικά σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης.

Πώς θα μπορούσαν η Φινλανδία και η Σουηδία να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ;

Και οι δύο χώρες ήταν ουδέτερες για πολλά χρόνια, αλλά η δημόσια υποστήριξη για ένταξη στο ΝΑΤΟ έχει αυξηθεί από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία.

Η διαδικασία ένταξης μπορεί να πάρει έναν χρόνο. Ωστόσο, τόσο το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και οι ΗΠΑ έχουν δηλώσει ότι θα προσφέρουν στρατιωτική υποστήριξη στη Σουηδία και τη Φινλανδία εάν δέχονταν επίθεση νωρίτερα.

Προκειμένου να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, οι χώρες πρέπει να είναι δημοκρατίες, να αντιμετωπίζουν δίκαια τις μειονότητες και να δεσμεύονται να επιλύουν τις συγκρούσεις ειρηνικά.

Πρέπει επίσης να παράσχουν στρατιωτική υποστήριξη στη συμμαχία.

Γιατί η Φινλανδία και η Σουηδία δεν είναι ήδη μέλη;

Και οι δύο χώρες θεώρησαν στο παρελθόν ότι η ένταξη στη συμμαχία θα συνιστούσε μια περιττή πρόκληση απέναντι στη Μόσχα, και γι' αυτό επιδίωξαν όλα αυτά τα χρόνια πολιτικές ουδετερότητας και στη συνέχεια μη δέσμευσης, για να αποφύγουν τον ανταγωνισμό μιας μεγάλης περιφερειακής δύναμης.

Οι ενδοιασμοί της Φινλανδίας ήταν σε μεγάλο βαθμό πρακτικοί: μοιράζεται σύνορα μήκους 1.300 χιλιομέτρων με τη Ρωσία, κήρυξε την ανεξαρτησία της το 1917 μετά από περισσότερο από έναν αιώνα διακυβέρνησης από τη Μόσχα και ο στρατός της πολέμησε δύο φορές τις σοβιετικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου προτού παραχωρήσει περίπου το 10% της επικράτειάς της.

Μια συμφωνία φιλίας, συνεργασίας και αμοιβαίας βοήθειας το 1948 με τη Ρωσία απομόνωσε τη Φινλανδία στρατιωτικά από τη Δυτική Ευρώπη, αν και η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και η ένταξη στην ΕΕ τής επέτρεψαν από τότε να βγει από τη σκιά της Ρωσίας.

Η αντίθεση της Σουηδίας στην ένταξη στο ΝΑΤΟ ήταν πιο ιδεολογική.

Η μεταπολεμική εξωτερική πολιτική της έχει επικεντρωθεί στον πολυμερή διάλογο και τον πυρηνικό αφοπλισμό και θεωρεί τον εαυτό της από καιρό ως μεσολαβητή στη διεθνή σκηνή, μειώνοντας τον στρατό της μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.

Έχει χώρα έχει, ωστόσο, επανεισαγάγει τη στράτευση και έχει ενισχύσει τις αμυντικές δαπάνες από τότε που η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία το 2014, αλλά πολλοί στη σουηδική αριστερά παραμένουν καχύποπτοι για την ατζέντα του ΝΑΤΟ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και υποστηρίζουν ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα αυξήσει τις περιφερειακές εντάσεις.

Γιατί σκέφτονται να συμμετάσχουν τώρα;

Η πρωθυπουργός της Φινλανδίας, Σάνα Μαρίν, και η Σουηδή ομόλογός της, Μαγκνταλένα Άντερσον, δήλωσαν τον περασμένο μήνα ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία «άλλαξε ολόκληρο το τοπίο ασφαλείας της Ευρώπης» και «διαμόρφωσε δραματικά νοοτροπίες» στη σκανδιναβική περιοχή.

Ουσιαστικά, πολλοί Φινλανδοί και Σουηδοί αισθάνονται όλο και περισσότερο ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα τους βοηθήσει να κρατηθούν ασφαλείς, έχοντας να αντιμετωπίσουν έναν ξεκάθαρα μαχητικό και απρόβλεπτο Ρώσο ηγέτη. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η υποστήριξη του κοινού για την ένταξη στο ΝΑΤΟ έχει τριπλασιαστεί σε περίπου 75% στη Φινλανδία και αυξήθηκε σε περίπου 60% στη Σουηδία.

Η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα σήμαινε ότι για πρώτη φορά η Φινλανδία και η Σουηδία θα έχουν εγγυήσεις ασφαλείας από πυρηνικά κράτη.

Θα τους δεχόταν το ΝΑΤΟ;

Και οι δύο χώρες πέρασαν από την επίσημη ουδετερότητα στη στρατιωτική μη δέσμευση το 1995 όταν εντάχθηκαν στην ΕΕ.

Είναι ήδη εταίροι του ΝΑΤΟ, συμμετέχουν σε ασκήσεις και ανταλλάσσουν πληροφορίες με τη συμμαχία.

Η Φινλανδία έχει ήδη εκπληρώσει τον στόχο αμυντικών δαπανών του ΝΑΤΟ του 2% του ΑΕΠ, ενώ η Σουηδία πρόκειται να το κάνει.

Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, έχει πει ότι οι δύο χώρες θα γίνουν δεκτές «με ανοιχτές αγκάλες» εάν υποβάλουν αίτηση και ότι η διαδικασία ένταξης θα είναι γρήγορη, αν και η επίσημη επικύρωση από όλα τα μέλη της συμμαχίας μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες.

Από στρατιωτικής άποψη, η προσθήκη των ενόπλων δυνάμεων της Φινλανδίας και της Σουηδίας θα αντιπροσώπευε μια σημαντική ώθηση στις δυνάμεις του ΝΑΤΟ στη βόρεια Ευρώπη, γεμίζοντας μια τρύπα στην άμυνα της συμμαχίας με τον διπλασιασμό του μήκους των συνόρων της με τη Ρωσία και βελτιώνοντας την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή της Βαλτικής.

Τι λέει γι' αυτό η Ρωσία;

Η Ρωσία έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει τη Φινλανδία και τη Σουηδία να μην ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, λέγοντας ότι οι «σοβαρές στρατιωτικές και πολιτικές συνέπειες» μιας τέτοιας κίνησης θα την υποχρεώσουν να λάβει «στρατιωτικά αντίποινα» για να «αποκαταστήσει τη στρατιωτική ισορροπία», ενισχύοντας την άμυνά της στη Βαλτική, μεταξύ άλλων με την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων.

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν βλέπει το ΝΑΤΟ όχι ως αμυντική συμμαχία αλλά ως απειλή για την ασφάλεια της Ρωσίας.

Κατηγορεί το ΝΑΤΟ ότι μπλόκαρε την κατάληψη της Ουκρανίας και έχει απαιτήσει την απόσυρση των στρατευμάτων του ΝΑΤΟ από την Ανατολική Ευρώπη.

Δεν είναι σαφές πώς θα απαντούσε εάν θεωρούσε την επέκταση της συμμαχίας στη βόρεια Ευρώπη υπαρξιακό κίνδυνο, πολλοί υψηλόβαθμοι φίλοι του πάντως έχουν απειλήσει ακόμη και με πυρηνικό πόλεμο ενόψει ενός τέτοιου ενδεχόμενου.

Τι θα συμβεί μετά;

Ο πρόεδρος, ο πρωθυπουργός και οι ανώτεροι υπουργοί της Φινλανδίας θα συναντηθούν την Κυριακή για να λάβουν επίσημη απόφαση σχετικά με την υποβολή αίτησης.

Στη συνέχεια, μια θετική απόφαση θα παρουσιαστεί στο κοινοβούλιο προς έγκριση στις αρχές της επόμενης εβδομάδας.

Οι κυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες της Σουηδίας έχουν διχαστεί για το θέμα και διεξάγουν εσωτερική διαβούλευση, με την απόφαση επίσης να αναμένεται την Κυριακή.

Το κόμμα αναμένεται ευρέως να στηρίξει την ένταξη, δίνοντας τη συντριπτική πλειοψηφία των βουλευτών υπέρ.

Τα σουηδικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι η τελική κυβερνητική απόφαση θα ληφθεί τη Δευτέρα, με επίσημη αίτηση για ένταξη να υποβάλλεται αμέσως μετά.

Πολλοί αναλυτές πιστεύουν ότι οι δύο χώρες θα προχωρήσουν σε αυτό το βήμα ταυτόχρονα.

Τι όπλα έχουν στείλει οι χώρες του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία;

Αρχικά, οι χώρες του ΝΑΤΟ περιόρισαν τις προμήθειές τους σε αμυντικά όπλα.

Το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ έστειλαν χιλιάδες αντιαρματικούς πυραύλους και αντιαεροπορικούς πυραύλους.

Η Σλοβακία έστειλε το αντιαεροπορικό αμυντικό της σύστημα S-300, το οποίο μπορεί να καταστρέψει αεροσκάφη έως και 400 χιλιόμετρα μακριά.

Οι ΗΠΑ και η Τουρκία έχουν στείλει και οι δύο drones οπλισμένα με πυραύλους.

Αρκετές χώρες του ΝΑΤΟ στέλνουν τώρα βαρύτερα όπλα, για να μπορέσει η Ουκρανία να αντεπιτεθεί στον ρωσικό στρατό.

Οι ΗΠΑ στέλνουν ελικόπτερα, πυροβολικό και τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού. Σκοπεύουν επίσης να προσφέρουν επιχορήγηση 33 δισεκατομμυρίων δολαρίων (26 δισεκατομμύρια στερλίνες) για ασφάλεια και οικονομική βοήθεια στην Ουκρανία, επιπλέον των 3,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων (3 δισεκατομμύρια λίρες) που έχει ήδη δαπανήσει.

Το Ηνωμένο Βασίλειο προσφέρει επιπλέον 300 εκατομμύρια λίρες σε στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία και σχεδιάζει να στείλει τεθωρακισμένα οχήματα, εξοπλισμό ηλεκτρονικού πολέμου και συστήματα ραντάρ αντιπυροβολικού.

Η Τσεχική Δημοκρατία έχει στείλει άρματα μάχης T-72 και τεθωρακισμένα οχήματα πεζικού.

Η Αυστραλία στέλνει τεθωρακισμένα οχήματα.

Ο Καναδάς στέλνει πυροβολικό. Η Γαλλία και η Ολλανδία στέλνουν αυτοκινούμενο πυροβολικό. Η Γερμανία στέλνει αντιαεροπορικά άρματα μάχης.

Η ΕΕ έχει δηλώσει ότι θα δαπανήσει έως και 450 εκατομμύρια ευρώ για να χρηματοδοτήσει την προμήθεια όπλων στην Ουκρανία - η πρώτη φορά που η ΕΕ βοήθησε στην παροχή όπλων σε μια εμπόλεμη ζώνη.

Πόσους στρατιώτες έχει το ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη;

Το ΝΑΤΟ είχε ήδη στρατεύματα που εκτείνονταν από τη Βαλτική στο βορρά έως τη Ρουμανία στο νότο.

Είχαν τοποθετηθεί εκεί το 2014, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία.

Το ΝΑΤΟ έχει στείλει τώρα τμήμα της Δύναμης Ταχείας Αντίδρασης των 40.000 ατόμων σε χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία και την Ουκρανία.

Διαθέτει μαχητικά αεροσκάφη σε επιφυλακή και πολεμικά πλοία, συμπεριλαμβανομένων ομάδων αεροπλανοφόρων, που περιπολούν στις θάλασσες.