Γονιμοποιήσιμα ωάρια από δερματικά κύτταρα δημιούργησαν επιστήμονες στο εργαστήριο

Η τεχνική αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει λύση στη στειρότητα που οφείλεται στην προχωρημένη ηλικία ή σε ασθένειες, χρησιμοποιώντας σχεδόν οποιοδήποτε κύτταρο του σώματος ως αφετηρία για τη ζωή. Θα μπορούσε ακόμη και να επιτρέψει σε ζευγάρια του ίδιου φύλου να αποκτήσουν ένα γενετικά συγγενικό παιδί, αναφέρει το BBC News.

Ωστόσο, η μέθοδος – η οποία αναλύεται σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Communications από την ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Υγείας και Επιστημών του Όρεγκον (OHSU) – απαιτεί σημαντική βελτίωση. Πιθανόν να χρειαστεί τουλάχιστον μια δεκαετία προτού μια κλινική γονιμότητας μπορέσει να εξετάσει το ενδεχόμενο να την χρησιμοποιήσει.

Από το δέρμα στο ωάριο

Η μέθοδος βασίζεται σε μια περίπλοκη διαδικασία. Οι ερευνητές αφαίρεσαν τον πυρήνα ενός δερματικού κυττάρου – ο οποίος περιέχει ένα αντίγραφο του συνόλου του γενετικού κώδικα που απαιτείται για τη δημιουργία ενός σώματος – και τον τοποθέτησαν σε ένα ωάριο δότριας από το οποίο είχαν αφαιρεθεί οι γενετικές οδηγίες. Μέχρι εδώ πρόκειται για την ίδια διαδικασία που οδήγησε στη γέννηση του προβάτου Ντόλι, του πρώτου κλωνοποιημένου θηλαστικού, το 1996.

Ωστόσο, το ωάριο περιέχει ήδη το πλήρες σετ των 46 χρωμοσωμάτων, κάτι που καθιστά αδύνατη τη γονιμοποίηση. Το επόμενο στάδιο ήταν να «πείσουν» το ωάριο να απορρίψει το ήμισυ των χρωμοσωμάτων του – μια διαδικασία που οι ερευνητές έχουν ονομάσει «μιτομείωση» – ώστε να φτάσει στα 23, όπως συμβαίνει φυσιολογικά στην αναπαραγωγή.

Με αυτόν τον τρόπο, η ομάδα παρήγαγε 82 λειτουργικά ωάρια, τα οποία στη συνέχεια γονιμοποιήθηκαν με σπέρμα. Μερικά προχώρησαν στα πρώτα στάδια εμβρυϊκής ανάπτυξης, αλλά κανένα δεν αναπτύχθηκε πέρα από το στάδιο των έξι ημερών.

Απαιτείται τελειοποίηση

Η τεχνική απέχει πολύ από το να είναι τελειοποιημένη, καθώς το ωάριο επιλέγει τυχαία ποια χρωμοσώματα θα απορρίψει. Ενώ πρέπει να καταλήξει με ένα από κάθε έναν από τους 23 τύπους προκειμένου να αποτραπούν ασθένειες και γενετικές ανωμαλίες, καταλήγει με δύο από μερικούς τύπους και κανέναν από άλλους.

Υπάρχει επίσης χαμηλό ποσοστό επιτυχίας (περίπου 9%) και τα χρωμοσώματα χάνουν μια σημαντική γενετική διαδικασία κατά την οποία αναδιατάσσουν το DNA τους. Θα χρειαστεί τουλάχιστον μια δεκαετία για να τελειοποιηθεί, δήλωσε στο BBC News o ο καθηγητής Shoukhrat Mitalipov, επικεφαλής του Κέντρου Κυτταρικής και Γονιδιακής Θεραπείας του OHSU.

«Πρέπει να την τελειοποιήσουμε. Τελικά, πιστεύω ότι εκεί θα οδηγηθούμε στο μέλλον, καθώς υπάρχουν όλο και περισσότεροι ασθενείς που δεν μπορούν να αποκτήσουν παιδιά», δήλωσε.

Αυτή η τεχνολογία αποτελεί μέρος ενός αναπτυσσόμενου τομέα που στοχεύει στην παραγωγή σπέρματος και ωαρίων εκτός του σώματος, γνωστού ως γαμετογένεση in vitro. Προορίζεται για ζευγάρια που δεν μπορούν να επωφεληθούν από την εξωσωματική γονιμοποίηση, επειδή δεν έχουν σπέρμα ή ωάρια για χρήση.

Θα μπορούσε να βοηθήσει γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας που δεν έχουν πλέον βιώσιμα ωάρια, άνδρες που δεν παράγουν αρκετό σπέρμα ή άτομα που έχουν υποστεί θεραπεία για καρκίνο και έχουν μείνει στείρα. Επίσης δεν απαιτεί τη χρήση κυττάρων από το δέρμα μιας γυναίκας, αλλά μπορεί να χρησιμοποιήσει και κύτταρα από το δέρμα ενός άνδρα, ανοίγοντας το δρόμο για τα ομόφυλα ζευγάρια να αποκτήσουν παιδιά που είναι γενετικά συγγενικά και με τους δύο συντρόφους.