Μίμας: Το «Άστρο του Θανάτου» του Κρόνου ίσως κρύβει έναν ωκεανό

Νέα έρευνα χαρτογραφεί το πάχος του παγωμένου φλοιού του Μίμα, προσφέροντας ενδείξεις όχι μόνο για την ηλικία ενός πιθανού υπόγειου ωκεανού, αλλά και για τα σημεία όπου ο πάγος είναι λεπτότερος – ιδανικές περιοχές για μελλοντικές αποστολές που θα μπορούσαν να ανιχνεύσουν την παρουσία νερού. Παράλληλα, η ανάλυση του μεγαλύτερου κρατήρα του Μίμα – στον οποίο οφείλεται και η ομοιότητα με το Άστρο του Θανάτου – βοηθά στον προσδιορισμό του χρονικού πλαισίου σχηματισμού του ωκεανού, σύμφωνα με το Space.com.

«Όταν κοιτάμε τον Μίμα, δεν βλέπουμε τα χαρακτηριστικά που συνήθως συνοδεύουν έναν κόσμο με ωκεανό», εξηγεί η πλανητική επιστήμονας Αλίσα Ρόντεν από το Νοτιοδυτικό Ινστιτούτο Ερευνών στο Κολοράντο των ΗΠΑ, συν-συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό Earth and Planetary Science Letters. Σε αντίθεση με τα φεγγάρια Εγκέλαδο του Κρόνου και Ευρώπη του Δία, που διαθέτουν ρωγμές και σχισμές ως αποτέλεσμα της τήξης πάγου, η επιφάνεια του Μίμα παραμένει σχεδόν ανέπαφη, με κρατήρες που μοιάζουν σκαλισμένοι σε βράχο αντί για πάγο.

Πέρυσι, ωστόσο, ερευνητές ανακοίνωσαν ότι οι μετρήσεις από την αποστολή Cassini της NASA υποστηρίζουν την ύπαρξη ενός σχετικά νεαρού ωκεανού στον Μίμα, θαμμένου κάτω από 20 έως 30 χιλιόμετρα στερεού πάγου. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι δεν πρόκειται για απομεινάρι του αρχικού σχηματισμού του φεγγαριού, αλλά για ένα πρόσφατο φαινόμενο, το οποίο προκλήθηκε από μεταβολές στην τροχιά του.

Πώς δημιουργήθηκε ο ωκεανός

Καθώς το φεγγάρι περιφέρεται γύρω από τον Κρόνο, η βαρυτική αλληλεπίδραση ανάμεσά τους δημιουργεί δυνάμεις που παράγουν θερμότητα. Όταν κάποια στιγμή η τροχιά του Μίμα έγινε πιο ελλειπτική, η μεταβαλλόμενη έλξη του Κρόνου θα μπορούσε να έχει προκαλέσει εσωτερική τριβή αρκετή για να λιώσει μέρος του πάγου και να σχηματίσει νερό. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι αυτή η μεταβολή συνέβη πριν από 10 έως 15 εκατομμύρια χρόνια – ένα… κλάσμα του δευτερολέπτου σε αστρονομικές κλίμακες χρόνου. Όταν η τροχιά του Μίμα σταθεροποιηθεί ξανά, η θερμότητα θα μειωθεί και ο ωκεανός θα παγώσει εκ νέου.

Η ομάδα της Ρόντεν χρησιμοποίησε μοντέλα που βασίζονται στην εσωτερική δομή του φεγγαριού Ευρώπη για να εκτιμήσει τον τρόπο με τον οποίο η θερμότητα κυκλοφορεί μέσα στο παγωμένο περίβλημα του Μίμα. Οι προσομοιώσεις έδειξαν ότι η διαδικασία τήξης δεν είναι γραμμική και ενδέχεται να δημιουργεί ανομοιομορφίες στο πάχος του φλοιού. Ένα μελλοντικό διαστημικό σκάφος, ωστόσο, θα μπορούσε να ανιχνεύσει θερμικά ίχνη που θα επιβεβαιώσουν την ύπαρξη του ωκεανού. «Θα είναι δύσκολο, αλλά πιθανό», σημειώνει η Ρόντεν.

Ο κρατήρας που τον κάνει «Άστρο του Θανάτου»

Ο λόγος που ο Μίμας μοιάζει με το Άστρο του Θανάτου από τις ταινίες «Star Wars» είναι ο τεράστιος κρατήρας Χέρσελ, διαμέτρου 130 χιλιομέτρων. Η μελέτη του κρατήρα αποκαλύπτει κρίσιμα στοιχεία για τη θερμική κατάσταση του φλοιού κατά τη δημιουργία του. Οι προσομοιώσεις δείχνουν ότι ο πάγος δεν ήταν πλήρως στερεός όταν σχηματίστηκε ο κρατήρας, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο Μίμας βρισκόταν τότε «στο όριο της τήξης».

Η πλανητική επιστήμονας Αντίν Ντέντον, επίσης συν-συγγραφέας της μελέτης, υποστηρίζει ότι ο Χέρσελ δημιουργήθηκε τη στιγμή που ο πάγος είχε αρχίσει να θερμαίνεται αλλά δεν είχε ακόμη λιώσει πλήρως. Αν ο Μίμας διέθετε ήδη ωκεανό, το υγρό νερό θα είχε απορροφήσει την πρόσκρουση που δημιούργησε τον κρατήρα, αποτρέποντας τον σχηματισμό της κορυφής στο κέντρο του. Οι υπολογισμοί της Ντέντον επεκτείνουν το χρονικό παράθυρο δημιουργίας του κρατήρα από 1 σε 10 εκατομμύρια χρόνια – διάστημα που, αν και μικρό γεωλογικά, συμβαδίζει με την ηλικία του πιθανού ωκεανού.

Τα νέα δεδομένα, σε συνδυασμό με τα ευρήματα για τη θερμική δομή και την επιφάνεια του φεγγαριού, συνθέτουν μια πιο σαφή εικόνα για έναν κόσμο που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν αδρανής. «Όλα τα στοιχεία αρχίζουν να συνδέονται σε μια συνεκτική ιστορία για τον Μίμα ως έναν νεαρό ωκεάνιο κόσμο», σημειώνει η Ντέντον.