Η Ευρώπη προετοιμάζεται για πόλεμο - Τι προβλέπει το σχέδιο μέχρι το 2030

«Μέχρι το 2030, η Ευρώπη χρειάζεται μια επαρκώς ισχυρή αμυντική στάση για να αποτρέπει με αξιοπιστία τους αντιπάλους της και να ανταποκρίνεται σε τυχόν επιθέσεις».

Ο επίσημος οδικός χάρτης παρουσιάστηκε την Τετάρτη 15 Οκτωβρίου, κατά τη συνάντηση των Ευρωπαίων υπουργών Άμυνας. Συζητήθηκε δε σήμερα (16/10) στο Κολλέγιο των Επιτρόπων και αναμένεται να τεθεί επί τάπητος στην σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τη επόμενη εβδομάδα.

Τι ανέφερε η Φον ντερ Λάιεν

«Ο Οδικός Χάρτης Άμυνας καθορίζει σαφείς στόχους και ορόσημα για την κάλυψη των κενών σε αμυντικές δυνατότητες, την επιτάχυνση των αμυντικών επενδύσεων στα κράτη μέλη και την καθοδήγηση της προόδου της ΕΕ προς την πλήρη αμυντική ετοιμότητα έως το 2030», σύμφωνα με την Κομισιόν.

Όπως τόνισε σε δήλωσή της της η πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, «οι πρόσφατες απειλές έδειξαν ότι η Ευρώπη διατρέχει κίνδυνο. Πρέπει να προστατεύσουμε κάθε πολίτη και κάθε τετραγωνικό εκατοστό της επικράτειάς μας. Και η Ευρώπη πρέπει να απαντήσει με ενότητα, αλληλεγγύη και αποφασιστικότητα».

Χαρακτηριστικό του σχεδίου το όνομά του που είναι «Οδικός Χάρτη Άμυνας για την Ετοιμότητα – Διατήρηση της Ειρήνης 2030», και έχει συγκεκριμένο ορίζοντα, με την κ. Φον ντερ Λάιεν να δηλώνει ότι «μόνο ό,τι μετριέται, γίνεται πράξη», για τα συγκεκριμένα ορόσημα του προγράμματος.

Η δημιουργία του οδικού χάρτη για την άμυνα τέθηκε τον Ιούνιο, με στόχο την καταγραφή και τον ορίζοντα την αμυντική θωράκιση της ΕΕ μέχρι το 2030. Όπως δήλωσε ο Επίτροπος Άμυνας, Άντριους Κουμπίλιους, στόχος αποτελεί «η ενίσχυση των ικανοτήτων της Ευρώπης να αποτρέπει και να αμύνεται σε ξηρά, αέρα, θάλασσα, κυβερνοχώρο και διάστημα, ενώ συμβάλλουν άμεσα στην επίτευξη των στόχων του ΝΑΤΟ».

Κατακερματισμένη η ευρωπαϊκή άμυνα

Παρά την αύξηση των αμυντικών προϋπολογισμών, μεγάλο μέρος των δαπανών παραμένει εθνικό, γεγονός που οδηγεί σε κατακερματισμό, πληθωρισμό του κόστους και έλλειψη διαλειτουργικότητας, αναφέρει το 16σέλιδο έγγραφο.

Για τον λόγο αυτό, η Κομισιόν θέτει ως στόχο το 40% των εξοπλιστικών αγορών να γίνεται από κοινού έως το 2027 (από λιγότερο του 20% σήμερα), με τον δείκτη να ανεβαίνει στο 55% το 2028 και στο 60% το 2030, δίνοντας προτεραιότητα σε ευρωπαϊκές και ουκρανικές εταιρείες.

Τι περιλαμβάνει το σχέδιο

Το «Defence Readiness Roadmap», όπως το παρουσιάζει το Politico, εντοπίζει εννέα κρίσιμους τομείς στους οποίους πρέπει να ενισχυθούν οι δυνατότητες της ΕΕ:
αντιαεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα, στρατιωτική κινητικότητα, πυροβολικό, πυρομαχικά, Τεχνητή Νοημοσύνη και κυβερνοάμυνα, drones και αντι-drone, χερσαίες και ναυτικές επιχειρήσεις, καθώς και εφοδιαστική υποστήριξη.

Για την υλοποίηση, η Επιτροπή σκοπεύει να αξιοποιήσει το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αμυντικής Βιομηχανίας (EDIP) για αύξηση παραγωγής και κοινών προμηθειών, ενώ επιδιώκει τα κράτη μέλη να αρχίσουν να χρησιμοποιούν τα δάνεια SAFE ύψους 150 δισ. ευρώ από το α’ τρίμηνο του 2026.

Τα τέσσερα εμβληματικά έργα

• Παρατηρητήριο Ανατολικής Πλευράς (Eastern Flank Watch): ολοκληρωμένη εικόνα κατάστασης που ενσωματώνει επίγεια αμυντικά συστήματα, αντι-drone και αεράμυνα.
• Ευρωπαϊκό αντι-drone τείχος: θωράκιση των ανατολικών συνόρων έναντι επιθέσεων UAV.
• Ευρωπαϊκή Αεροπορική Αμυντική Ασπίδα (European Air Shield): πολυεπίπεδη αεράμυνα πλήρως διαλειτουργική με το C2 του ΝΑΤΟ.
• Ευρωπαϊκή Διαστημική Αμυντική Ασπίδα (Defence Space Shield): προστασία κρίσιμων διαστημικών υποδομών και δορυφορικών υπηρεσιών.

Χρονοδιάγραμμα:

Η πρώτη φάση του αντι-drone τείχους πρέπει να ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2026 και να είναι πλήρως λειτουργική και ενταγμένη σε δίκτυο ανίχνευσης έως το τέλος του 2027. Στόχος είναι το Παρατηρητήριο Ανατολικής Πλευράς να είναι λειτουργικό έως το τέλος του 2028.

Όλα τα κύρια έργα, σε όλους τους τομείς προτεραιότητας, πρέπει να ξεκινήσουν εντός του α’ εξαμήνου του 2026.

Λοιπές πρωτοβουλίες και «ορόσημα»

• Στήριξη της Ουκρανίας: στρατηγική «κόκκινο χαλί» για κοινοπραξίες και ενσωμάτωση της ουκρανικής βιομηχανίας στην ενιαία αγορά έως τα μέσα του 2026.
• Εξασφάλιση πρώτων υλών για την αμυντική βιομηχανία, βάσει αναλύσεων κινδύνου.
• Νέες τεχνολογικές συμμαχίες για σύνδεση πρωτοπόρων εταιρειών με τα κράτη μέλη.
• Χαρτογράφηση κινδύνων εφοδιαστικής αλυσίδας από την Επιτροπή.
• Αποτύπωση και αύξηση παραγωγικής ικανότητας ώστε να διασφαλιστεί επάρκεια εφοδιασμού από το επόμενο έτος.
• Προώθηση ενιαίας αγοράς αμυντικού εξοπλισμού σε επίπεδο ΕΕ, με αξιολόγηση δημοσίων συμβάσεων.
• Δημιουργία ευρωπαϊκού χώρου στρατιωτικής κινητικότητας.
• Επικαιροποίηση πλαισίου ανταγωνισμού και κρατικών ενισχύσεων για ενίσχυση διακρατικής συνεργασίας στον αμυντικό κλάδο.

Πώς θα χρηματοδοτηθεί

Η Κομισιόν εκτιμά ότι μπορεί να συμβάλει στην κινητοποίηση έως και 800 δισ. ευρώ για την άμυνα, μέσω μίγματος εργαλείων: SAFE (150 δισ. ευρώ σε δάνεια για προμήθειες), Ευρωπαϊκό Αμυντικό Βιομηχανικό Πρόγραμμα (1,5 δισ. ευρώ, υπό διαπραγμάτευση), Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας και, μετά το 2027, ο επόμενος πολυετής προϋπολογισμός της ΕΕ.

Παράλληλα, επαναβεβαιώνεται ο στόχος των κοινών προμηθειών στο 40% έως το 2027, ως γέφυρα προς υψηλότερους στόχους το 2028 και το 2030.

Εθνικός έλεγχος και αντιδράσεις

Το σχέδιο υπογραμμίζει ότι τα κράτη μέλη παραμένουν κυρίαρχα στην εθνική άμυνα. Ωστόσο, δεν λείπουν οι επιφυλάξεις για τον ενισχυμένο ρόλο των Βρυξελλών.

Η Γερμανία σημειώνει ότι «πρωταρχικός στόχος πρέπει να είναι η προετοιμασία των συνθηκών ώστε τα κράτη-μέλη να εκπληρώνουν τους εθνικούς και διεθνείς στόχους ικανοτήτων».

Η Σουηδία ζητά δείκτες προσανατολισμένους στα αποτελέσματα, που θα μετρούν απτές επιδόσεις και όχι τη χρήση συγκεκριμένων εργαλείων, όπως οι κοινές προμήθειες.

Τέλος, προβλέπεται αυστηρή εποπτεία μέσω μιας Ετήσιας Έκθεσης Αμυντικής Ετοιμότητας, η οποία θα αποτιμά την πρόοδο ανά κράτος μέλος.