Η Λευκορωσία κάνει άνοιγμα σε χώρες της ΕΕ μετά την επαναπροσέγγιση με τις ΗΠΑ

Όπως αναφέρει το Reuters, υψηλόβαθμος διπλωμάτης της Λευκορωσίας πραγματοποίησε συναντήσεις με Ευρωπαίους ομολόγους του μετά την αποστολή προσκλήσεων από τη χώρα του τον περασμένο μήνα, σε μια κίνηση που οι ευρωπαίοι διπλωμάτες χαρακτήρισαν ως προσπάθεια να μειωθεί η απομόνωση του Μινσκ μετά την άμβλυνση των σχέσεων με την Ουάσινγκτον υπό την ηγεσία του Ντόναλντ Τραμπ.

Ανώτεροι αξιωματούχοι της Λευκορωσίας θεωρούνται σε μεγάλο βαθμό «persona non grata» στην ΕΕ από τότε που η Ευρώπη επέβαλε κυρώσεις μετά την σφοδρή καταστολή των διαδηλώσεων της αντιπολίτευσης που ακολούθησαν τις αμφιλεγόμενες εκλογές του 2020. Οι κυρώσεις έχουν αυστηροποιηθεί κατ' επανειλάς από τότε που το Μινσκ υποστήριξε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.

Ωστόσο, τουλάχιστον ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης δήλωσε ότι είχε πρόσφατα συναντηθεί με τον Γιούρι Αμπραζέβιτς, πρώην αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών της Λευκορωσίας, ο οποίος τον Μάρτιο διορίστηκε πρέσβης του Μινσκ στο Βατικανό με αποστολή να προσεγγίσει τις ευρωπαϊκές χώρες.

Διπλωμάτης «άτυπα υπεύθυνος για τον συντονισμό των επαφών»

Ο Αμπραζέβιτς επιδιώκει να μεταδώσει το μήνυμα ότι η Λευκορωσία προσπαθεί να σπάσει την πολιτική της απομόνωση και ότι μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στην εξεύρεση μιας διαπραγματευτικής λύσης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, καθώς και σε μελλοντικές συνομιλίες για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, ανέφερε ο διπλωμάτης.

Η πρεσβεία της Λευκορωσίας στο Παρίσι, όπου ο Αμπραζέβιτς είναι επίσης διαπιστευμένος ως απεσταλμένος στην UNESCO, έστειλε στα τέλη Σεπτεμβρίου ηλεκτρονική πρόσκληση σε αποστολές αρκετών ευρωπαϊκών χωρών, καλώντας διπλωμάτες να τον συναντήσουν.

Το ηλεκτρονικό μήνυμα, αντίγραφο του οποίου περιήλθε στο Reuters, ανέφερε ότι ο Αμπραζέβιτς ήταν «τώρα ανεπίσημα υπεύθυνος για τον συντονισμό των διπλωματικών επαφών της Λευκορωσίας στις πρωτεύουσες της Δυτικής Ευρώπης» και ζήτησε συναντήσεις στο Παρίσι στις 6, 8 ή 9 Οκτωβρίου.

Η πρεσβεία της Λευκορωσίας δήλωσε στο Reuters ότι ο Αμπραζέβιτς «ζήτησε να πραγματοποιήσει αρκετές συναντήσεις με τους συναδέλφους του πρεσβευτές που είναι διαπιστευμένοι στη Γαλλία, σύμφωνα με την συνήθη διπλωματική πρακτική».

Τρεις άλλοι Ευρωπαίοι διπλωμάτες επιβεβαίωσαν ότι οι χώρες τους είχαν λάβει τις προσκλήσεις και ότι μερικές είχαν συμφωνήσει να συναντήσουν τον Αμπραζέβιτς. Οι διπλωμάτες μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας. Το Reuters δεν μπόρεσε να προσδιορίσει πόσες χώρες είχαν λάβει τις προσκλήσεις ή ποιες τις είχαν αποδεχτεί.

«Νομίζω ότι αισθάνονται ότι έχει ανοίξει ένα παράθυρο με τον Τραμπ για να αρθούν οι κυρώσεις τους, οπότε το εκμεταλλεύονται», δήλωσε ένας από τους διπλωμάτες.

Η εξομάλυνση των σχέσεων με τον Τραμπ

Ο πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο, στενός σύμμαχος του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, έχει απομονωθεί εδώ και χρόνια λόγω των δυτικών κυρώσεων. Ωστόσο, από την ανάληψη της προεδρίας από τον Τραμπ και την προσέγγιση της Μόσχας, η Ουάσινγκτον έχει ενισχύσει τη συνεργασία της με τη Λευκορωσία, στέλνοντας φέτος πολλές αντιπροσωπείες στο Μινσκ.

Τις τελευταίες εβδομάδες, ο Τραμπ τηλεφώνησε στον Λουκασένκο, επαινώντας τον ως «ιδιαίτερα σεβαστό» ηγέτη. Έστειλε απεσταλμένο στη Λευκορωσία για συνομιλίες που οδήγησαν στην απελευθέρωση περισσότερων από 50 πολιτικών κρατουμένων στα μέσα Σεπτεμβρίου. Σε αντάλλαγμα, η Ουάσιγκτον χαλάρωσε τις κυρώσεις κατά της κρατικής αεροπορικής εταιρείας της Μινσκ, Belavia, ώστε να αποκτήσει πρόσβαση σε ανταλλακτικά.

Η «επίθεση γοητείας» του Μινσκ και ο σκεπτικισμός των Ευρωπαίων

Δύο από τους διπλωμάτες περιέγραψαν την προσέγγιση προς τους Ευρωπαίους ως μια επίθεση γοητείας που αποσκοπούσε να εκμεταλλευτεί την προσέγγιση του Τραμπ και να δείξει ότι το Μινσκ δεν ήταν εντελώς υποταγμένο στη Μόσχα.

«Λένε ότι δεν θέλουν την κλιμάκωση της σύγκρουσης, οπότε αυτό που θέλουν τώρα είναι να έχουν μια ανοιχτή γραμμή διαλόγου με άλλα κράτη και να υπογραμμίσουν τις διαφορές τους με τη Ρωσία», είπε ο ένας.

Αμερικανοί αξιωματούχοι αναφέρουν ότι η κυβέρνηση Τραμπ ελπίζει να απομακρύνει τη Λευκορωσία από τη γεωπολιτική επιρροή της Μόσχας, έστω και σε μικρό βαθμό. Ωστόσο, ορισμένοι Ευρωπαίοι θεωρούν αυτό το ενδεχόμενο απίθανο, δεδομένης της μεγάλης πολιτικής, οικονομικής και στρατιωτικής εξάρτησης του Λουκασένκο από τον κατά πολύ μεγαλύτερο γείτονά του.

Ένας από τους Ευρωπαίους διπλωμάτες που επιβεβαίωσε την πρόσκληση για συνάντηση με τον Αμπραζέβιτς εξέφρασε σκεπτικισμό για την κίνηση αυτή, επισημαίνοντας τη συνεχή υποστήριξη του Λουκασένκο προς τον Πούτιν. Ο διπλωμάτης ανέφερε ότι η Λευκορωσία συνέλαβε περισσότερους αντιφρονούντες αμέσως μετά την αποφυλάκιση των κρατουμένων τον Σεπτέμβριο.

Το Μινσκ και η Μόσχα πραγματοποίησαν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις τον Σεπτέμβριο, και ο Λουκασένκο πρότεινε την κατασκευή ενός πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής στην ανατολική Λευκορωσία, ο οποίος θα μπορούσε να παρέχει ηλεκτρική ενέργεια στις περιοχές της Ουκρανίας.

Η Σβιατλάνα Τσικάνοουσκαγια, ηγέτης της εξόριστης αντιπολίτευσης της Λευκορωσίας, εξέφρασε την ανησυχία της για την άρση των αμερικανικών κυρώσεων κατά της Belavia και προέτρεψε την ΕΕ να διατηρήσει τις κυρώσεις «μέχρι να υπάρξουν συστημικές και μη αναστρέψιμες δημοκρατικές αλλαγές στη Λευκορωσία».

Ένας σημαντικός στόχος για τον Λουκασένκο θα ήταν η χαλάρωση των κυρώσεων για τα λιπάσματα καλίου από τη Λευκορωσία, το μοναδικό προϊόν της που κατέχει ηγετική θέση παγκοσμίως, και η αποκατάσταση της πρόσβασης της περίκλειστης χώρας στα λιμάνια της Βαλτικής για τη μεταφορά τους. Ωστόσο, η εξόριστη αντιπολίτευση της Λευκορωσίας, η οποία έχει την υποστήριξη των κρατών μελών της ΕΕ της Βαλτικής, έχει αντιταχθεί σθεναρά σε οποιαδήποτε τέτοια κίνηση.

«Δεν βλέπω, προς το παρόν, τη Λιθουανία ή τη Λετονία να είναι διατεθειμένες να άρουν τις κυρώσεις κατά του Λουκασένκο», δήλωσε ο Πάβελ Σλουνκίν, πρώην διπλωμάτης της Λευκορωσίας που ζει πλέον εκτός της χώρας.