Ηφαίστειο στο Ιράν ξυπνά 710.000 χρόνια μετά την τελευταία έκρηξή του

Σύμφωνα με νέα έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Geophysical Research Letters, μια περιοχή κοντά στην κορυφή του ηφαιστείου Ταφτάν ανυψώθηκε κατά 9 εκατοστά μέσα σε διάστημα δέκα μηνών, από τον Ιούλιο του 2023 έως τον Μάιο του 2024. Η ανύψωση δεν έχει ακόμη υποχωρήσει, γεγονός που υποδηλώνει συσσώρευση αερίων κάτω από την επιφάνεια του ηφαιστείου.

Τα ευρήματα αποκαλύπτουν την ανάγκη για στενότερη παρακολούθηση του ηφαιστείου, το οποίο δεν είχε θεωρηθεί μέχρι τώρα επικίνδυνο για τους ανθρώπους, δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, ηφαιστειολόγος Pablo González. Τα ηφαίστεια χαρακτηρίζονται σβηστά εφόσον δεν έχουν εκραγεί κατά τη διάρκεια της Ολόκαινης εποχής, δηλαδή τα τελευταία 11.700 χρόνια. Ωστόσο, με βάση τη νέα δραστηριότητα, ο González επισημαίνει ότι το Ταφτάν θα μπορούσε να περιγραφεί με μεγαλύτερη ακρίβεια ως αδρανές.

«Θα πρέπει να εκραγεί με κάποιο τρόπο στο μέλλον, είτε βίαια είτε πιο ήσυχα», δήλωσε ο González.

Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας για επικείμενη έκρηξη, πρόσθεσε μιλώντας στο LiveScience, αλλά το ηφαίστειο πρέπει να παρακολουθείται πιο προσεκτικά.

Τι έδειξαν οι δορυφορικές εικόνες

Το Ταφτάν είναι ένα στρωματοηφαίστειο ύψους 3.940 μέτρων στο νοτιοανατολικό Ιράν, σε μια ορεινή περιοχή που σχηματίστηκε από την υποβύθιση του ωκεάνιου φλοιού της Αραβικής πλάκας κάτω από την Ευρασιατική. Σήμερα φιλοξενεί ενεργό υδροθερμικό σύστημα και φουμαρόλες που απελευθερώνουν θείο, αλλά δεν είναι γνωστό να έχει εκραγεί όσο υπάρχουν άνθρωποι στον πλανήτη.

Όταν η ομάδα του González εξέτασε για πρώτη φορά δορυφορικές εικόνες του ηφαιστείου το 2020, δεν διαπίστωσε καμία αξιοσημείωτη δραστηριότητα. Ωστόσο, το 2023 άρχισαν να κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναφορές για εκπομπές αερίων, που ήταν αισθητές στην πόλη Khash, περίπου 50 χιλιόμετρα μακριά.

Η ομάδα ανέλυσε εκ νέου δορυφορικές εικόνες από την αποστολή Sentinel-1 του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, καθώς το Ταφτάν είναι απομακρυσμένο και δεν διαθέτει σύστημα παρακολούθησης GPS όπως άλλα ηφαίστεια (π.χ. το όρος της Αγίας Ελένης στις ΗΠΑ). Οι εικόνες αποκάλυψαν μια μικρή ανύψωση του εδάφους κοντά στην κορυφή, ένδειξη αυξημένης πίεσης κάτω από την επιφάνεια.

Οι αιτίες της ανύψωσης του εδάφους

Υπολογίζεται ότι η πηγή αυτής της ανύψωσης βρίσκεται σε βάθος 490 έως 630 μέτρων. Αν και η ακριβής αιτία δεν είναι γνωστή, οι ερευνητές απέκλεισαν εξωτερικούς παράγοντες όπως σεισμούς ή έντονες βροχοπτώσεις. Ο κύριος μαγματικός θάλαμος του ηφαιστείου βρίσκεται πολύ βαθύτερα, περίπου 3,5 χιλιόμετρα κάτω από το έδαφος.

Οι επιστήμονες θεωρούν ότι η ανύψωση μπορεί να οφείλεται είτε σε μεταβολή του υδροθερμικού συστήματος που προκάλεσε συσσώρευση αερίων, είτε στη μετακίνηση μικρής ποσότητας μάγματος που επέτρεψε στα αέρια να ανέβουν προς τα πάνω, αυξάνοντας την πίεση στους πόρους και τις ρωγμές των πετρωμάτων, με αποτέλεσμα το έδαφος να διογκωθεί ελαφρά.

Το επόμενο βήμα της έρευνας, σύμφωνα με τον González, είναι η συνεργασία με επιστήμονες που ειδικεύονται στην παρακολούθηση αερίων από ηφαίστεια. «Η μελέτη αυτή δεν έχει στόχο να προκαλέσει πανικό», τονίζει. «Είναι μια προειδοποίηση προς τις αρχές του Ιράν να διαθέσουν πόρους για την παρακολούθηση του ηφαιστείου».