Καρκίνος τραχήλου της μήτρας: Ελπιδοφόρες χειρουργικές μέθοδοι για καλύτερα αποτελέσματα

Γράφει ο Δρ. Βασίλειος Σιούλας

Παρά τη σημαντική πρόοδο στην πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου μέσω του εμβολιασμού έναντι του HPV και την καθιέρωση του HPV test στον προσυμπτωματικό έλεγχο των γυναικών, η νόσος εξακολουθεί να είναι σχετικά συχνή ακόμα και στις μέρες μας. Ωστόσο, οι επιστημονικές εξελίξεις των τελευταίων ετών προσφέρουν βάσιμη αισιοδοξία για ακόμα καλύτερα αποτελέσματα.

Ιδιαίτερα σημαντική, σε αυτά τα πλαίσια, ήταν η δημοσίευση σε κορυφαία ιατρικά περιοδικά δύο μελετών, των SENTIX και PHENIX, οι οποίες επικεντρώθηκαν στο ρόλο της τεχνικής του λεμφαδένα-φρουρού στη χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του τραχήλου, αλλάζοντας τα δεδομένα πολλών δεκαετιών.

Πώς αντιμετωπίζεται παραδοσιακά ο καρκίνος του τραχήλου;

Παραδοσιακά, ο καρκίνος του τραχήλου, όταν θεωρείται χειρουργήσιμος, αντιμετωπίζεται με ριζική υστερεκτομή και αφαίρεση πυελικών λεμφαδένων, ενώ η εξαίρεση και παραορτικών λεμφαδένων είναι προαιρετική και πραγματοποιείται σπανιότερα. Με την αφαίρεση μεγάλου αριθμού λεμφαδένων, η βαρύτητα της επέμβασης αναβαθμίζεται, αφού αυξάνεται ο διεγχειρητικός κίνδυνος για αιμορραγία, τραυματισμούς νεύρων και κακώσεις του ουρητήρα. Μακροπρόθεσμα, η πιθανότητα λεμφοιδήματος -με άλλα λόγια «πρησμένων» κάτω άκρων- και λεμφοκύστεων μεγαλώνει, υπονομεύοντας την ποιότητα ζωής των ασθενών. Το τίμημα είναι δυσανάλογο, αν αναλογιστούμε πως λεμφαδενικές μεταστάσεις θα βρεθούν σε μικρό αριθμό ασθενών, ειδικά όταν ο προεγχειρητικός απεικονιστικός έλεγχος έχει γίνει με τα πιο σύγχρονα μέσα.

Τι είναι η τεχνική του λεμφαδένα-φρουρού;

Σε αυτά τα πλαίσια, ως εν δυνάμει καλύτερη στρατηγική εμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια η τεχνική του λεμφαδένα-φρουρού. Αυτή περιλαμβάνει την αποκλειστική αφαίρεση των πρώτων λεμφαδένων που δέχονται λέμφο από τον όγκο, οι οποίοι, εύλογα, έχουν τη μεγαλύτερη πιθανότητα προσβολής επί λεμφαδενικής διασποράς της νόσου. Η επιτυχής αναγνώρισή τους διεγχειρητικά γίνεται με τη χορήγηση μιας ειδικής χρωστικής (indocyanine green - ICG) και τη χρήση ειδικής κάμερας από το Γυναικολόγο Ογκολόγο που πραγματοποιεί την επέμβαση. Εξίσου σημαντική είναι και η επεξεργασία της βιοψίας στο Παθολογοανατομικό Εργαστήριο, η οποία προϋποθέτει πολλαπλές τομές στους λεμφαδένες-φρουρούς και χρήση ειδικών ανοσοχρωστικών. Έτσι, αναγνωρίζονται ακόμα και αθροίσεις μεταστατικών κυττάρων μεγέθους μικρότερου από 0.2mm. Τονίζεται πως η παραπάνω λεπτομερής διαδικασία δεν γινόταν στην εποχή της αφαίρεσης των πολλαπλών λεμφαδένων, με αποτέλεσμα η διάγνωση πολύ μικρών μεταστάσεων να ήταν πιο δυσχερής.

Τι έδειξαν οι μελέτες SENTIX και PHENIX;

Η μελέτη SENTIX (Cibula D et al. Nat Cancer 2025) ήταν μια προοπτική μελέτη σε ασθενείς νόσο σταδίου ΙΑ1, LVI(+)-IB2, με τη συμμετοχή 47 ογκολογικών κέντρων από 18 χώρες. Στόχος των ερευνητών ήταν να δείξουν αν η αποκλειστική αφαίρεση των λεμφαδένων-φρουρών κατοχυρώνει ογκολογικά τις ασθενείς. Με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης, η πιθανότητα υποτροπής της νόσου στα δύο χρόνια ήταν 6.1%, ενώ η συνολική επιβίωση στο ίδιο διάστημα έφτανε το 97.9%. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί πως το 44% των λεμφαδενικών μεταστάσεων αναγνωρίστηκε μετά την ειδική ιστολογική επεξεργασία των λεμφαδένων-φρουρών (ultrastaging), κάτι που, όπως αναφέρθηκε, δεν ακολουθείται στην παραδοσιακή λεμφαδενεκτομή

Στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκε και η PHENIX (Tu H et al. N Engl J Med 2025), μια κλινική τυχαιοποιημένη μελέτη που περιέλαβε 838 ασθενείς. Σε όσες από αυτές η ταχεία βιοψία του λεμφαδένα-φρουρού ήταν αρνητική, αξιολογήθηκε κατά πόσο ευνοούνταν ογκολογικά όταν υποβάλλονταν σε αφαίρεση επιπλέον λεμφαδένων. Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε πως η τριετής επιβίωση ελεύθερη καρκίνου ήταν καλύτερη όταν αφαιρούνταν μόνο οι λεμφαδένες-φρουροί, έναντι των επιπλέον λεμφαδένων (99.2% vs. 97.8%, HR = 0.37, 95%CI 0.15-0.95). Αξιοσημείωτο ήταν πως ο αριθμός μελλοντικών υποτροπών, περιλαμβανομένης της εμφάνισης νόσου στους εναπομείναντες λεμφαδένες, ήταν μεγαλύτερος στην ομάδα που αφαιρέθηκαν πολλοί λεμφαδένες (σύνολο 26), συγκριτικά με τις ασθενείς στις οποίες ακολουθήθηκε αποκλειστικά η τεχνική του λεμφαδένα-φρουρού (σύνολο 16). Τέλος, η πιθανότητα επιπλοκών ήταν σημαντικά μικρότερη στην ομάδα του λεμφαδένα-φρουρού.

Στα πλαίσια των ανωτέρω εξελίξεων, ο Δρ. Βασίλειος Σιούλας, Γυναικολόγος Ογκολόγος με εξειδίκευση στο διεθνούς φήμης Memorial Sloan Kettering Cancer Center της Νέας Υόρκης και απόφοιτος του προγράμματος Surgical Leadership της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Harvard, δήλωσε: «Οι πρόσφατες εξελίξεις στη χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του τραχήλου είναι θεαματικές. Τα νεότερα δεδομένα δείχνουν πως η τεχνική του λεμφαδένα-φρουρού συνδέεται με ογκολογική ασφάλεια, λιγότερες επιπλοκές και καλύτερη ποιότητα ζωής για τις ασθενείς. Ως Γυναικολόγοι Ογκολόγοι οφείλουμε να παρακολουθούμε τις επιστημονικές εξελίξεις, να υιοθετούμε στην πρακτική μας τα σύγχρονα δεδομένα και να οραματιζόμαστε ένα ακόμη καλύτερο μέλλον για τις ασθενείς μας. Τους πραγματικούς πρωταγωνιστές της καθημερινότητάς μας»

*Ο Δρ. Βασίλειος Σιούλας είναι Διευθυντής της Α΄ Κλινικής Γυναικολογικής Ογκολογίας και Πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ, ενώ, σε ακαδημαϊκό επίπεδο, έχει εκλεγεί Clinical Associate Professor στο University of Nicosia της Κύπρου. Τελος αξιζει να σημειωθεί πως είναι ο μοναδικός Έλληνας Γυναικολόγος Ογκολόγος που είναι απόφοιτος του διεθνούς φήμης Memorial Sloan Kettering Cancer Center της Νέας Υόρκης

Δείτε εδώ ολόκληρο το αφιέρωμα του CNN Greece στην Υγεία