Μία ηφαιστειακή έκρηξη προκάλεσε τη μαύρη πανώλη, αποκαλύπτει νέα έρευνα

Πριν από την πανδημία, ο παγκόσμιος πληθυσμός ήταν λιγότερος από 450 εκατομμύρια. Μεταξύ 1347 και 1351, η Μαύρη Πανώλη σκότωσε τουλάχιστον 25 εκατομμύρια ανθρώπους, αφήνοντας πίσω της κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές συνέπειες που θα δοκίμαζαν για δεκαετίες όλη την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο.

Οι επιστήμονες στην έρευνά τους προσπάθησαν να σκιαγραφήσουν το σενάριο της «τέλειας καταιγίδας» που θα μπορούσε να εξηγήσει την προέλευση της ιστορικής τραγωδίας. Για να το κάνουν αυτό εξέτασαν δακτυλίους δέντρων από όλη την Ευρώπη για να κατανοήσουν καλύτερα το κλίμα του 14ου αιώνα, ελέγχοντας δεδομένα με δείγματα πάγου από την Ανταρκτική και τη Γροιλανδία και αναλύοντας ιστορικά έγγραφα.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι μια έκρηξη σημειώθηκε γύρω στο 1345, περίπου δύο χρόνια πριν από την έναρξη της πανδημίας, είτε από ένα μόνο ηφαίστειο είτε από ένα σύμπλεγμα ηφαιστείων άγνωστης τοποθεσίας, πιθανώς σε τροπικές περιοχές.

Η έλλειψη σιτηρών που οδήγησε σε εισαγωγές από τη Μαύρη Θάλασσα

Η ομίχλη που γέννησε η ηφαιστειακή τέφρα είχε μπλοκάρει εν μέρει το ηλιακό φως σε όλη την περιοχή της Μεσογείου για πολλά χρόνια, προκαλώντας πτώση της θερμοκρασίας και μαζικό «θάνατο» των καλλιεργειών.

Η έλλειψη σιτηρών που ακολούθησε απειλούσε να προκαλέσει λιμό ή εμφύλιες αναταραχές, έτσι οι ιταλικές πόλεις, όπως η Βενετία και η Γένοβα, κατέφυγαν σε επείγουσες εισαγωγές από την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, οι οποίες βοήθησαν στην επισιτιστική επάρκεια του πληθυσμού, σύμφωνα με το CNNi.

Το θανατηφόρο βακτήριο που «συνόδευε» τα σιτηρά

Ωστόσο, τα πλοία που μετέφεραν το σιτάρι ήταν γεμάτα με ένα θανατηφόρο βακτήριο: το Yersinia pestis. Το παθογόνο, που προερχόταν από άγριους πληθυσμούς τρωκτικών στην Κεντρική Ασία, προκάλεσε την πανώλη που κατέστρεψε την Ευρώπη.

«Το βακτήριο της πανώλης μολύνει τους ψύλλους των αρουραίων, οι οποίοι αναζητούν τους προτιμώμενους ξενιστές τους. Μόλις αυτοί οι ξενιστές πεθάνουν από την ασθένεια, οι ψύλλοι στρέφονται σε εναλλακτικά θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων» όπως εξήγησε ένας από τους συγγραφείς της μελέτης Μάρτιν Μπάουχ, ιστορικός για το μεσαιωνικό κλίμα και την επιδημιολογία από το Ινστιτούτο Leibniz στη Γερμανία.

«Οι ψύλλοι των αρουραίων έλκονται από τα αποθέματα σιτηρών και μπορούν να επιβιώσουν για μήνες με τη σκόνη σιτηρών ως πηγή τροφής έκτακτης ανάγκης, επιτρέποντάς τους να αντέξουν το μακρύ ταξίδι από τη Μαύρη Θάλασσα στην Ιταλία», σημείωσε μεταξύ άλλων ο Μπάουχ. «Μετά την άφιξή τους στις πόλεις-λιμάνια, τα σιτηρά τοποθετούνταν σε κεντρικούς σιτοβολώνες και στη συνέχεια αναδιανέμονταν σε μικρότερους αποθηκευτικούς χώρους ή διακινούνταν περαιτέρω».