Πώς απαντά η Ρωσία στα σχέδια της ΕΕ για τα δεσμευμένα περιουσιακά της στοιχεία

Να σημειωθεί ότι, εδώ και τρία χρόνια έπρεπε να ψηφίζουν ομόφωνα κάθε έξι μήνες για την ανανέωση του παγώματος. Χρησιμοποιούν μια ρήτρα έκτακτης ανάγκης βάσει του άρθρου 122 των Συνθηκών της ΕΕ, ώστε τα περιουσιακά στοιχεία να παραμείνουν δεσμευμένα όσο συνεχίζεται η «άμεση απειλή για τα οικονομικά συμφέροντα της ένωσης».

Η κίνηση αυτή αντιμετωπίζει εν μέρει το αίσθημα ανασφάλειας του Βελγίου απέναντι στο σχέδιο της Ευρώπης να αξιοποιηθούν τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Στη βάση αυτή η Ρωσική Κεντρική Τράπεζα προσφεύγει δικαστικά στην βελγική τράπεζα Euroclear σε δικαστήριο της Μόσχας, με Ρώσους αξιωματούχους να κατηγορούν την ΕΕ για πράξη κλοπής, όπως μεταδίδει το BBC.

Συνολικά, η Ρωσία είχε περίπου 210 δισεκατομμύρια ευρώ «παγωμένα» στην ΕΕ πριν ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία και 185 δισεκατομμύρια ευρώ από αυτά κατέχονται από την Euroclear.

Η αγωγή της Ρωσίας ήταν κάτι το αναμενόμενο από τις Βρυξέλλες και ο Ευρωπαίος Επίτροπος Οικονομικών Βάλντις Ντομπρόβσκις δήλωσε την Παρασκευή (12/12) ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της ΕΕ «είναι πλήρως προστατευμένα» από τέτοιου είδους νομικές διαδικασίες.

Ποιο είναι το σχέδιο της ΕΕ - Οι δύο προτάσεις

Η ΕΕ εργάζεται σκληρά ενόψει της συνόδου κορυφής της επόμενης Πέμπτης (18/12) για να καταλήξει σε μια λύση που θα μπορεί να αποδεχτεί το Βέλγιο.

Μέχρι σήμερα, η ΕΕ δεν είχε αγγίξει απευθείας τα ίδια τα περιουσιακά στοιχεία, αλλά από πέρυσι έχει καταβάλει τα «απροσδόκητα κέρδη» των στοιχείων αυτών από αυτά στην Ουκρανία. Το 2024 αυτό το ποσό ανήλθε σε 3,7 δισεκατομμύρια ευρώ. Η νόμιμη χρήση των τόκων θεωρείται ασφαλής, καθώς σε βάρος της Ρωσίας έχουν επιβληθεί σημαντικέρς κυρώσεις και τα έσοδα δεν αποτελούν ρωσική περιουσία.

Ωστόσο, η διεθνής στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία έχει μειωθεί δραματικά το 2025 και η Ευρώπη δυσκολεύεται να καλύψει το έλλειμμα που άφησε η απόφαση των ΗΠΑ να σταματήσουν σχεδόν πλήρως τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας υπό τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.

Αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο προτάσεις της ΕΕ που αποσκοπούν στην παροχή 90 δισεκατομμυρίων ευρώ στην Ουκρανία, για την κάλυψη των 2/3 των χρηματοδοτικών της αναγκών.

Η μία είναι η άντληση κεφαλαίων από τις κεφαλαιαγορές, με την υποστήριξη του προϋπολογισμού της ΕΕ ως εγγύηση. Αυτή είναι η κυρίαρχη επιλογή του Βελγίου, αλλά απαιτείται ομόφωνη ψήφος από τους ηγέτες της ΕΕ. Απέναντι στο σχέδιο αυτό βρίσκονται η Ουγγαρία και η Σλοβακία, που αντιτίθενται στη χρηματοδότηση του στρατού της Ουκρανίας.

Αυτό σημαίνει ότι η Ουκρανία θα δανείζεται μετρητά από τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, τα οποία αρχικά τηρούνταν σε τίτλους, αλλά πλέον έχουν σε μεγάλο βαθμό μετατραπεί σε μετρητά. Αυτά τα χρήματα αποτελούν περιουσιακά στοιχεία της Euroclear που τηρούνται στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Η ανησυχία του Βελγίου

Το Βέλγιο ανησυχεί ότι θα επιβαρυνθεί με ένα τεράστιο κόστος αν όλα πάνε στραβά και η διευθύνουσα σύμβουλος της Euroclear, Βαλερί Ουρμπέιν, λέει ότι η χρήση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων θα μπορούσε να «αποσταθεροποιήσει το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα». Η Euroclear έχει παγώσει επίσης στη Ρωσία περίπου 16-17 δισεκατομμύρια ευρώ.

Ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ ντε Βέβερ έχει θέσει στην ΕΕ μια σειρά από «λογικούς, εύλογους και δικαιολογημένους όρους» προτού αποδεχτεί το σχέδιο αποζημιώσεων και αρνήθηκε να αποκλείσει νομικές ενέργειες εάν αυτό «ενέχει σημαντικούς κινδύνους» για τη χώρα του.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δέχεται ότι το Βέλγιο έχει εύλογες ανησυχίες και δηλώνει βέβαιη ότι τις έχει αντιμετωπίσει.

Η δικλείδα ασφαλείας

Το σχέδιο προβλέπει την προστασία του Βελγίου με εγγύηση που καλύπτει όλα τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ύψους 210 δισεκατομμυρίων ευρώ στην ΕΕ.

Σε περίπτωση που η Euroclear υποστεί απώλεια των δικών της περιουσιακών στοιχείων στη Ρωσία, πηγή της Επιτροπής εξηγεί ότι αυτή θα αντισταθμιστεί από περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν στο ίδιο το συμψηφιστικό γραφείο της Ρωσίας και βρίσκονται στην ΕΕ.

Γιατί το Βέλγιο δεν είναι ακόμη ικανοποιημένο

Το Βέλγιο βλέπει νομικούς κινδύνους στο σχέδιο και φοβάται ότι θα κληθεί να χειριστεί τις συνέπειες εάν τα πράγματα πάνε στραβά.

«Πολύ σημαντικές αποφάσεις» θα ληφθούν από την ΕΕ την ερχόμενη εβδομάδα, δήλωσε κατά τη διάρκεια συνάντησης με τον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου, Σερ Κιρ Στάρμερ, στο Λονδίνο την Παρασκευή ο Βέλγος πρωθυπουργός. Πρόσθεσε ότι το Βέλγιο και το Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεργαστούν για να «βεβαιωθούν ότι μπορούμε να υποστηρίξουμε την Ουκρανία να παραμείνει μια ελεύθερη, δημοκρατική και κυρίαρχη χώρα».

Η ΕΕ πιστεύει ότι μπορεί να εξασφαλίσει τις εγγυήσεις για το δάνειο, αλλά το Βέλγιο φοβάται τον κίνδυνο να εκτεθεί σε επιπλέον ζημίες ή κυρώσεις.

«Το Βέλγιο είναι μια μικρή οικονομία. Το βελγικό ΑΕΠ είναι περίπου 565 δισεκατομμύρια ευρώ. Φανταστείτε να επωμιστεί ένα "φέσι» 185 δισεκατομμυρίων ευρώ» εξηγεί η καθηγήτρια οικονομικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο KU Leuven, Βίρλε Κολέρτ.

Εκτιμά επίσης ότι η απαίτηση η Euroclear να χορηγήσει δάνειο στην ΕΕ θα παραβίαζε τους τραπεζικούς κανονισμούς της ΕΕ.

«Οι τράπεζες πρέπει να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις κεφαλαίου και ρευστότητας. Τώρα η ΕΕ λέει στην Euroclear να κάνει ακριβώς αυτό».

«Γιατί έχουμε αυτούς τους τραπεζικούς κανόνες; Είναι επειδή θέλουμε οι τράπεζες να είναι σταθερές. Και αν τα πράγματα πάνε λάθος, θα κληθεί το Βέλγιο να διασώσει την Euroclear. Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για τον οποίο είναι σημαντικό για το Βέλγιο να εξασφαλίσει ισχυρές εγγυήσεις για την Euroclear» δήλωσε η ίδια.