Σύνοδος ΕΕ - Δυτικών Βαλκανίων, με απούσα τη Σερβία και μπλόκο της Ουγγαρίας στη διεύρυνση

Η συνάντηση, υπό την προεδρία του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα, αποσκοπεί στην επαναβεβαίωση της στρατηγικής σχέσης ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων και στην ενίσχυση της προοπτικής ένταξης των έξι εταίρων. Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κόσοβο, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία και Σερβία περιμένουν μια «ημερομηνία» ή μια δέσμευση για την ένταξή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ωστόσο, η σύνοδος διεξάγεται υπό τη σκιά σημαντικών προκλήσεων. Ο Πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάντερ Βούτσιτς ανακοίνωσε πως η χώρα του δεν θα συμμετάσχει, στη σημερινή σύνοδο, χαρακτηρίζοντας την απόφαση αυτή ως μέτρο προστασίας των εθνικών συμφερόντων της. Πρόκειται για την πρώτη φορά που η Σερβία απέχει από τέτοια σύνοδο, γεγονός που υπογραμμίζει τις εντάσεις γύρω από την ενταξιακή διαδικασία.

Η σταθερή θέση της Ελλάδας

Η Ελλάδα διατηρεί σταθερή στήριξη στην ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων, θεωρώντας τη διεύρυνση ως επένδυση στην ασφάλεια και τη σταθερότητα της περιοχής. Η Αθήνα τονίζει πως η ένταξη εξαρτάται από τις επιδόσεις κάθε υποψήφιας χώρας, με έμφαση στις μεταρρυθμίσεις, τη συμμόρφωση με το κοινοτικό κεκτημένο, τις σχέσεις καλής γειτονίας και την τήρηση διεθνών συμφωνιών. Στο πλαίσιο αυτό, η ελληνική πλευρά, με τη συμμετοχή του Κυριάκου Μητσοτάκη στη σύνοδο ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων, αναμένεται να παίξει ρόλο μεσολάβησης για την επίτευξη κοινών δεσμεύσεων, διατηρώντας ανοιχτούς διαύλους με όλους τους εμπλεκόμενους.

Προκλήσεις και αδιέξοδα

Η ατζέντα της συνόδου εστιάζει στην πρόοδο των μεταρρυθμίσεων, την ευθυγράμμιση με την εξωτερική πολιτική της ΕΕ και την περιφερειακή συνεργασία. Παρά την επαναβεβαίωση της δέσμευσης της Ένωσης για την ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων, η διαδικασία αντιμετωπίζει εμπόδια. Πρόσφατες εξελίξεις, όπως η αδυναμία έγκρισης κοινών συμπερασμάτων για τη διεύρυνση λόγω διαφωνιών μεταξύ κρατών-μελών, και η στασιμότητα σε κρίσιμα κεφάλαια για τη Σερβία, δημιουργούν αβεβαιότητα.

Η απουσία της Σερβίας εντείνει τις ανησυχίες για την εμπιστοσύνη των εταίρων προς την ΕΕ. Αν και η Σερβία πληροί τεχνικά κριτήρια σε ορισμένους τομείς εδώ και χρόνια, πολιτικές αντιρρήσεις –συμπεριλαμβανομένων ζητημάτων όπως το Κόσοβο και η ευθυγράμμιση με την κοινή εξωτερική πολιτική– εμποδίζουν την πρόοδο. Αντίστοιχα, χώρες όπως το Μαυροβούνιο και η Αλβανία παρουσιάζουν μεγαλύτερη δυναμική, με το ‘Πακέτο Διεύρυνσης 2025’ να σημειώνει θετικά βήματα σε αυτές.

Πιθανή εξέλιξη σήμερα

Η σημερινή σύνοδος καλείται να στείλει μήνυμα ενότητας και πολιτικής ώθησης. Μια κοινή δήλωση θα μπορούσε να προσφέρει ουσιαστική στήριξη στη διαδικασία. Αντίθετα, η συνέχιση των δημόσιων αντιπαραθέσεων κινδυνεύει να προκαλέσει ρήγματα στην εμπιστοσύνη των Δυτικοβαλκανικών εταίρων προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, σε μια περίοδο ευρύτερων γεωπολιτικών προκλήσεων.

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, το πιθανότερο είναι ότι, μετά από βέτο της Ουγγαρίας, για πρώτη φορά μετά το 2020 η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα καταφέρει να συμφωνήσει σε ένα κοινό κείμενο συμπερασμάτων για τη Διεύρυνση.

Η έκβαση της συνόδου θα δείξει αν η διεύρυνση παραμένει ρεαλιστική προτεραιότητα ή αν οι δυσκολίες υπερισχύουν.