Κλειδί οι εγγυήσεις ασφαλείας για το ουκρανικό - Η πλεονεκτική θέση Πούτιν και το δίλημμα Ζελένσκι

Η Ευρώπη δεν μπορεί καν να αναπτύξει την πολυεθνική της δύναμη χωρίς την υλικοτεχνική υποστήριξη των ΗΠΑ με το ζήτημα της δέσμευσης της Ουάσιγκτον παραμένει ένας θεμελιώδης παράγοντας στις προσπάθειες να σιγήσουν τα όπλα όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το Politico, την ώρα που όλα τα δεδομένα συνηγορούν ότι η Ουκρανία θα πρέπει να είναι εκείνη που θα κάνει υποχωρήσεις

Ωστόσο η συλλογική μνήμη της Ουκρανίας από τις αποτυχίες του Μνημονίου της Βουδαπέστης του 1994 - εγγυήσεις ασφαλείας που παρείχαν οι ΗΠΑ, η Ρωσία και το Ηνωμένο Βασίλειο, ώστε το Κίεβο να παραδώσει τα πυρηνικά όπλα της σοβιετικής εποχής - ρίχνει μια μακρά σκιά στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις.

Τα διλήμματα του Ζελένσκι

Σε αυτή την πραγματικά επικίνδυνη συγκυρία, ο Ζελένσκι έχει πολλά σημεία που πρέπει να εξετάσει.

Καταρχάς, ο Ουκρανός πρόεδρος φέρεται να είναι έτοιμος να εγκαταλείψει την επιδίωξη της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ - κάτι που η συμμαχία είχε χαρακτηρίσει ως «μη αναστρέψιμο» στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ πέρυσι - με αντάλλαγμα ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας, και υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτές θα μπορούσαν να είναι επικείμενες.

Μέχρι στιγμής, οι ΗΠΑ έχουν προσφέρει στην Ουκρανία εγγυήσεις ασφαλείας «πλατινένιου προτύπου». Συνοδεύονται με την προειδοποίηση ότι «δεν θα βρίσκονται στο τραπέζι για πάντα», πιέζοντας τον Ζελένσκι να αποδεχτεί τη συμφωνία που βρίσκεται επί του παρόντος στο τραπέζι.

Επιπλέον, υπάρχουν ελπίδες ότι αυτές οι εγγυήσεις θα περιλαμβάνουν την παροχή πυραύλων κρουζ Tomahawk με βεληνεκές 1.000 χιλιομέτρων δεδομένου ότι μόνο τέσσερις σύμμαχοι των ΗΠΑ έχουν λάβει τέτοια οπλικά συστήματα στο παρελθόν. Αυτοί θα επέτρεπαν στην Ουκρανία να πλήξει τα πολιτικά και στρατιωτικά κέντρα της Ρωσίας, αποτρέποντας έτσι ενδεχομένως το Κρεμλίνο από το να επαναλάβει τις εχθροπραξίες. Αλλά ενώ αυτή η πρόσθετη δυνατότητα σίγουρα θα περιέπλεκε τη λήψη αποφάσεων του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, δεν είναι μια λύση.

Εκτός από τις τεχνικές λεπτομέρειες της εγγύησης, ο Ζελένσκι ελπίζει δικαίως ότι, σε αντίθεση με το Μνημόνιο της Βουδαπέστης, το οποίο ήταν εκτελεστική συμφωνία, οποιαδήποτε δέσμευση θα είναι νομικά δεσμευτική, απαιτώντας επικύρωση από τη Βουλή και τη Γερουσία των ΗΠΑ - οι οποίες υποστηρίζουν σε μεγάλο βαθμό την Ουκρανία - και στη συνέχεια έγκριση από τον πρόεδρο.

Μια τέτοια επίσημη επικύρωση θα έθετε τις εγγυήσεις της Ουκρανίας σε παρόμοια βάση με άλλες διμερείς συνθήκες ασφαλείας των ΗΠΑ με χώρες όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα.

Εναλλακτικά μέσα, όπως μια προεδρική εκτελεστική απόφαση, η οποία χρησιμοποιήθηκε τόσο για τις συμφωνίες του Παρισιού για το κλίμα όσο και για το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης για τον περιορισμό του εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν, είναι μη δεσμευτικές πολιτικές δεσμεύσεις, που σημαίνει ότι ένας μελλοντικός πρόεδρος δεν θα δεσμεύεται από αυτές. Έτσι, εάν η επίσημη επικύρωση είναι στο τραπέζι, ο Ζελένσκι ελπίζει ότι θα παράσχει στην Ουκρανία μελλοντικές ευκαιρίες να επηρεάσει το Κογκρέσο και να διασφαλίσει ότι θα υπάρχει υποστήριξη.

Οι κίνδυνοι για το μέλλον

Αλλά ακόμα και τότε, υπάρχουν κίνδυνοι. Ενώ ο Ζελένσκι έχει δηλώσει ότι οι εγγυήσεις ασφαλείας «αντιστοιχούν στο Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ», αυτή η βασική δέσμευση της συμμαχίας είναι εύθραυστη.

Μάλιστα στο αεροπλάνο για τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη αυτό το καλοκαίρι, ο Τραμπ ανέφερε: «Υπάρχουν πολλοί ορισμοί του Άρθρου 5» και είχε δίκιο.

Το Άρθρο 5 είναι ανοιχτό σε ερμηνείες και διατυπώθηκε σκόπιμα ως τέτοιο το 1949 για να αποτρέψει την αυτόματη εμπλοκή των ΗΠΑ σε έναν τρίτο μεγάλο πόλεμο στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Επομένως, δεν πρόκειται μόνο για το γράμμα της συνθήκης αλλά και για το πνεύμα της.

Φυσικά, το ΝΑΤΟ είναι πολύ περισσότερο από το Άρθρο 5. Ιδρυμένο στις στάχτες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, είναι επίσης μια συμμαχία που βασίζεται στην οικονομική συνεργασία (Άρθρο 2), καθώς και στην ατομική και συλλογική ικανότητα αντίστασης σε ένοπλες επιθέσεις (Άρθρο 3). Αλλά αν το Άρθρο 5 δεν είναι εύκολο να εφαρμοστεί Στην πραγματικότητα, οι αμοιβαίες εγγυήσεις ασφαλείας που υποστηρίζονται από αξιόπιστη στρατιωτική δύναμη είναι σπάνιες.

Καθοριστικός ο ρόλος των ΗΠΑ

Επομένως, είναι αμφίβολο εάν οι ΗΠΑ θα επέλεγαν πράγματι να προσφέρουν μια εγγύηση που θα μπορούσε να τις αναγκάσει να παρέμβουν άμεσα στην Ουκρανία, ειδικά αν λάβουμε υπόψη ότι έχουν παράσχει μετρημένη υποστήριξη από το 2014, έχουν μπλοκάρει σταθερά την πορεία της χώρας προς το ΝΑΤΟ από το 2022 και έχουν θέσει ως προτεραιότητα την αποφυγή άμεσης εμπλοκής στον πόλεμο.

Τέλος, υπάρχει ένα απόφθεγμα του πολέμου ότι «ο εχθρός έχει ψήφο». Έτσι, καθώς οι διμερείς δεσμεύσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας συνεχίζονται παράλληλα με τις ευρωπαϊκές και ουκρανικές διαπραγματεύσεις, η θέση του Πούτιν θα είναι σημαντική.

Η Ρωσία θέλει μια πολύ πιο εκτεταμένη συμφωνία με τις ΗΠΑ για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, κάτι που απέδειξε ξεκάθαρα με το αρχικό ειρηνευτικό της σχέδιο 28 σημείων. Και με τον Πούτιν να αρνείται να υποχωρήσει από τις απαιτήσεις του παραμένει ασαφές τι θα αποδεχτεί η Ρωσία.

Τέλος, ανεξάρτητα από το πόσο ισχυρή πιστεύει ο Ζελένσκι ότι είναι η εγγύηση ασφάλειας της Αμερικής, η διάρκειά της μπορεί να βασίζεται στην ερμηνεία του Πούτιν.