Θαύμα της επιστήμης: Ο προϊστορικός βίσονας επανέρχεται στη ζωή για να σώσει την Ευρώπη

Οι πρόγονοί μας έμαθαν να σέβονται τους βούβαλους. Τους τίμησαν και τους έκαναν αθάνατους, ζωγραφίζοντάς τους στις σπηλιές τους.

Τα προγενέστερα βοοειδή ήταν ρωμαλέα θηρία, μεγέθους όσο οι ελέφαντες, με δυνατούς σκελετούς και τρομακτικά κέρατα - στοιχεία που θα έκαναν έναν έμπειρο κυνηγό να σκεφτεί διπλά για τα να κυνηγήσει...

Τοιχογραφίες παλαιολιθικής εποχής στο περίφημο σπήλαιο Λασκώ που, για ευνόητους λόγους έχει αποκληθεί "Καπέλα Σιξτίνα των τοιχογραφιών" - Πηγή Photo: Wikipedia

Για πολλές χιλιετίες, τα βουβάλια ήταν τα μεγαλύτερα γήινα θηλαστικά στην Ευρώπη, έως ότου η ακμή του ανθρώπινου πολιτισμού αποδεκατίσει τους πληθυσμούς τους. Το τελευταίο του είδους αφανίστηκε στην Πολωνία το 1927 – επρόκειτο δε, για μία από τις πρώτες καταγεγραμμένες περιπτώσεις εξαφάνισης είδους του ζωικού βασιλείου.

Σήμερα, οι περιβαλλοντολόγοι εκτιμούν πως η εξαφάνιση αυτού του φυτοφάγου αποδείχτηκε τραγική για τη βιοποικιλότητα στη Γηραιά Ήπειρο. Καθώς – όπως υποστηρίζουν – η τεράστια όρεξη των βουβαλιών για βοσκή, παρείχε μία φυσική «υπηρεσία κηπουρικής» που διατηρούσε τα βοσκοτόπια καθαρά και δημιουργούσε τις κατάλληλες συνθήκες για την ακμή κι άλλων ειδών του ζωικού βασιλείου.

Η θεωρία αυτή τίθεται σε δοκιμασία, με τους επιστήμονες να φιλοδοξούν να επαναφέρουν στη ζωή, σε πιστότητα σχεδόν 100%, τον απόγονο του προϊστορικού βουβαλιού.

Το φιλόδοξο πρόγραμμα που θα "αναστήσει" το ευρωπαϊκό οικοσύστημα

Πρόκειται για το «Tauros programme», έμπνευση του περιβαλλοντολόγου Ρόναλντ Γκόντερι (Ronald Goderie), που φιλοδοξεί να δώσει λύση στην καταστροφή των ευρωπαϊκών οικοσυστημάτων, επαναφέροντας στη ζωή το πιο ισχυρό φυτοφάγο ζώο στην ευρωπαϊκή ιστορία.

«Θεωρήσαμε πως χρειαζόμαστε ένα φυτοφάγο ζώο που να μπορεί να είναι πλήρως αύταρκες στην περίπτωση των μεγάλων θηρευτών και να μπορεί να ‘αποψιλώνει’ τις μεγάλες εκτάσεις με χορτάρι», λέει ο Γκόντερι, συμπληρώνοντας: «Καταλήξαμε πως αυτό το ζώο θα έπρεπε να μοιάζει με βίσονα».

Οι τοιχογραφίες του σπηλαίου Λασκώ που πιστεύεται πως είναι ηλικίας 17.000 χρόνων, αναπαριστούν βίσονες, βουβάλια κι άλλα βοοειδή - Πηγή Photo: CNN

Για τη δημιουργία υποκατάστατων βοοειδών, αντί για γονιδιακή επεξεργασία ή υψηλής τεχνολογίας προσεγγίσεις “de-extiction” (μέθοδοι που έχουν στόχο να επαναφέρουν εξαφανισμένα είδη στη ζωή, όπως μαλλιαρά μαμούθ ή ταχυδρομικά περιστέρια), ο Γκόντερι χρησιμοποίησε μία μέθοδο γνωστή ως “back – breeding”, πρόγραμμα που ονόμασε «Ταύρος».

Γονίδια βίσονα εξακολουθούν να υπάρχουν σε διάφορες ευρωπαϊκές ράτσες βοοειδών. Η ομάδα επιστημόνων έχει ταυτοποιήσει απογόνους σε Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία και Βαλκάνια. Οι γενετιστές επιλέγουν συγκεκριμένα γονίδια από συγκεκριμένα είδη για την αναπαραγωγή γόνων που να ομοιάζουν όσο το δυνατόν περισσότερο στα χαρακτηριστικά του βουβαλιού κι, έπειτα, αναπαράγουν εκ νέου τους απογόνους.

Οι επιστήμονες έχουν προβλέψει πως απαραίτητη για το επιθυμητό αποτέλεσμα είναι η αναπαραγωγή επτά γενεών.
Το πρόγραμμα βρίσκεται, αυτή τη στιγμή, στην τέταρτη γενιά και πιλοτικά εγχειρήματα σε όλη την Ευρώπη δίνουν ενθαρρυντικά μηνύματα...

Η ομάδα του Γκόντερι βλέπει το φιλόδοξο αυτό εγχείρημα ως ευκαιρία αποκατάστασης της φυσικής ισορροπίας. Πολλά από τα ευρωπαϊκά τοπία χρειάζονται επειγόντως «φυσική αποψίλωση» ώστε να καταστεί δυνατό να κατοικηθούν από άλλα είδη.

«Υποστηρίζουμε την επιστροφή των γιγαντόσωμων φυτοφάγων, καθώς μπορούν να διαμορφώσουν νέους οικοτόπους και να διευκολύνουν τα άλλα είδη με τη συμπεριφορά τους», λέει ο Φρανς Σέπερς, συνεργάτης του Γκόντερι.

Ναι μεν, αλλά...

Το εγχείρημα αυτό, όπως γίνεται συνήθως με τέτοιου είδους προγράμματα, δεν έχει μόνο υποστηρικτές αλλά και σφοδρούς πολεμίους, οι οποίοι θεωρούν πως δεν πρόκειται παρά για μία αυθαίρετη παρέμβαση στη ροή της φυσικής συνέχειας...

Η Διεθνής Ένωση για την Προστασία της Φύσης (IUCN) εξέδωσε νέες οδηγίες, εφιστώντας την προσοχή τόσο σε ηθικό όσο και πρακτικό πεδίο.

«Συνήθως, η έμφαση δίνεται στην τεχνική υλοποίηση παρά στις ενδεχόμενες επιπτώσεις. Αφθονούν οι ενστάσεις όπως, αν εξακολουθούν να υπάρχουν υγρότοποι ή δάση όπως αυτά που κατοικούσαν οι βίσονες, ή αν η ‘αναγέννησή' τους μπορεί να πλήξει τα άγρια ή οικόσιτα ζώα και φυτά και να απειλήσει τον άνθρωπο», λέει ο δρ. Άξελ Μέρενσλάγκερ (Axel Moehrenschlager) επικεφαλής της IUCN, επισημαίνοντας με νόημα πως: «Αν χρειάζεσαι βίσονες, μάλλον χρειάζεσαι και τους θηρευτές τους».