ΚΟΣΜΟΣ

Αποδείξεις ότι ο Homo sapiens μοιραζόταν τον κόσμο και με «άλλο είδος»

Αποδείξεις ότι ο Homo sapiens μοιραζόταν τον κόσμο και με «άλλο είδος»
ΑΠΕ-ΜΠΕ/John Hawks-University of Wisconsin-Madison

«Φως» στην ύπαρξη αλλά και στη δραστηριότητα που είχε αναπτύξει ο Homo naledi στην αφρικανική ήπειρο ρίχνουν τα νέα απολιθώματα που ήταν κρυμμένα σε έναν υπόγειο θάλαμο στη Νότια Αφρική.

Ο Homo naledi είναι ένας άγνωστος μέχρι πρότινος συγγενής του ανθρώπου, που είχε ύψος μόλις ενάμιση μέτρο και το βάρος του δεν ξεπερνούσε τα 45 κιλά, ενώ ο εγκέφαλός του είχε το μέγεθος ενός πορτοκαλιού και οι επιστήμονες ευελπιστούν να μάθουν περισσότερα πράγματα για αυτόν μελετώντας τα νέα απολιθώματα που βρήκαν.

Σε μια πρώτη «ανάγνωση», ο homo naledi ζούσε πριν από 236.000 έως 335.000 χρόνια, πιθανώς παράλληλα με τον «έμφρονα» άνθρωπο (Homo sapiens), τα αρχαιότερα απολιθώματα του οποίου χρονολογούνται στην Αφρική πριν από 200.000 χρόνια.

Αυτό είναι απρόσμενο, επειδή έως τώρα οι επιστήμονες πίστευαν ότι τόσο πρόσφατα στην Αφρική ζούσαν πια μόνο Homo sapiens και ότι τα άλλα συγγενικά είδη είχαν πια εξαφανισθεί. Οι ερευνητές δήλωσαν έκπληκτοι από την χρονολόγηση των απολιθωμάτων. Όπως είπαν, «αν υπάρχει ένα άλλο είδος που μοιραζόταν τον κόσμο με τους 'σύγχρονους ανθρώπους' στην Αφρική, είναι πολύ πιθανό ότι υπήρχαν και άλλα, απλώς πρέπει να τα βρούμε».

Η νέα εντυπωσιακή ανακάλυψη έγινε ακόμη βαθύτερα στο ίδιο λαβυρινθώδες σύστημα σπηλαίων της Νότιας Αφρικής, όπου το 2013 είχαν ανακαλυφθεί και -μετά από τη μελέτη τους- το 2015 είχαν δοθεί στη δημοσιότητα -σε συνεργασία με το «National Geographic»- τα πρώτα απολιθώματα του ίδιου «συγγενούς» μας.

Η ανακάλυψη στο λεγόμενο σπήλαιο του «Ανατέλλοντος Άστρου» (εξ ου ο προσδιορισμός «naledi» που σημαίνει «άστρο» στην τοπική γλώσσα) έγινε από ερευνητές με επικεφαλής τους παλαιοανθρωπολόγους Τζον Χόουκς του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν-Μάντισον των ΗΠΑ και Λι Μπέργκερ του Πανεπιστημίου του Γουιτγουότερσραντ της Ν.Αφρικής, οι οποίοι έκαναν τις σχετικές δημοσιεύσεις στο περιοδικό eLife.

Τα νέα απολιθώματα -πάνω από 130 συνολικά- προέρχονται από τουλάχιστον τρία άτομα, δύο ενήλικες και ένα παιδί κάτω των πέντε ετών. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι θα βρουν και άλλα, όσο προχωρεί η εξελισσόμενη ακόμη ανασκαφή. Ο ένας σκελετός, που ονομάσθηκε «Neo» (σημαίνει «δώρο» στην τοπική διάλεκτο) βρίσκεται σε αξιοσημείωτα καλή κατάσταση, ιδίως το κρανίο του.

«Ο σκελετός του Neo είναι ένας από τους πιο πλήρεις που έχουν ποτέ βρεθεί, τεχνικά πιο πλήρης από το διάσημο απολίθωμα της Λούσι», δήλωσε ο καθηγητής Λι Μπέργκερ. Η πρώτη μελέτη του σκελετού επιβεβαιώνει ότι ο Homo naledi ήταν ικανός τόσο να περπατά, όσο και να σκαρφαλώνει σε δέντρα, ενώ δεν αποκλείεται να έκανε ακόμη και χρήση πρωτόγονων εργαλείων.

Η νέα ανακάλυψη έγινε στο «Θάλαμο Λεσέντι» (που σημαίνει «φως» στην τοπική γλώσσα), σε απόσταση σχεδόν 100 μέτρων από τον «Θάλαμο Ντιναλέντι», όπου το 2016 είχαν βρεθεί τα πρώτα απολιθώματα του Homo naledi, από τουλάχιστον 15 διαφορετικά άτομα διαφόρων ηλικιών.

Όπως και πέρυσι, ο εντοπισμός των νέων απολιθωμάτων ήταν μια πολύ δύσκολη επιχείρηση, καθώς οι ανασκαφείς έπρεπε να έρπουν, να αναρριχώνται και να συμπιέζουν το σώμα τους για να τρυπώσουν μέσα στα κατασκότεινα στενά περάσματα του σπηλαίου πλάτους μόλις 25 εκατοστών.

Οι Χόουκς και Μπέργκερ υποστηρίζουν ότι η ανακάλυψη σε τόσο βάθος και άλλου θαλάμου με απολιθώματα, σημαίνει πιθανότατα ότι οι Homo naledi φρόντιζαν για τους νεκρούς τους, μια μάλλον απρόσμενη συμπεριφορά για τόσο αρχαϊκό είδος, καθώς προϋποθέτει μεγάλη νοημοσύνη και συμβολική σκέψη, ενδείξεις πολιτισμού.

«Η ανακάλυψη ενισχύει την υπόθεση ότι ο Homo naledi χρησιμοποιούσε σκοτεινά απομονωμένα μέρη για να τοποθετήσει τους νεκρούς του. Ποιές είναι οι πιθανότητες, αλλιώς, να γίνει τυχαία μια δεύτερη σχεδόν ταυτόσημη ανακάλυψη;», αναρωτήθηκε ο Χόουκς.

«Αυτό που είναι τόσο προκλητικό με τον Homo naledi, είναι ότι ήταν πλάσματα με εγκεφάλους μόνο το ένα τρίτο του δικού μας. Είναι σαφές ότι δεν ήταν άνθρωποι, παρόλα αυτά φαίνεται να είχαν συμπεριφορές που αναγνωρίζουμε ως οικείες, όπως μια διαρκή φροντίδα για τους άλλους, που συνεχίζεται και μετά το θάνατο. Είναι συγκλονιστικό, αλλά μπορεί να έχουμε μπροστά μας τις βαθύτερες ρίζες των ανθρώπινων πολιτισμικών πρακτικών», πρόσθεσε ο Αμερικανός παλαιοανθρωπολόγος.

Πάντως υπάρχουν ενδείξεις από το βαθύ ισπανικό σπήλαιο Σίμα ντε λος Χουέσος ότι οι Νεάντερταλ μπορεί να έκαναν κάτι ανάλογο με τους νεκρούς τους ακόμη παλιότερα, πριν από 400.000 χρόνια.

Από κοινού πάντως οι δύο ανακαλύψεις του Homo naledi στη Νότια Αφρική πέρυσι και φέτος έχουν φέρει στο φως την πιο ολοκληρωμένη συλλογή απολιθωμάτων ενός είδους του γένους Homo, πέρα από το σύγχρονο «έμφρονα» άνθρωπο (Homo sapiens) και τους Νεάντερταλ. Συνολικά έχουν έως τώρα βρεθεί περίπου 2.000 απολιθώματα του Homo naledi από τουλάχιστον 18 άτομα, που είναι πολύ πιθανό να εμπλουτισθούν κι άλλο στο μέλλον.

ΔΗΜΟΦΙΛΗ